níl ionam bogadh
I'm dog-tired, I can't move
"An bhfuil a fhios agat seo," ar Sinéad, "níl ionam bogadh.
ag bogadh
moving
Chaith Pádraigín a hóige ag bogadh ó áit go háit - ó Chontae Lú, go Maigh Eo, go Dún na nGall - de bharr gur cigire scoile a bhí ina hathair.
a dhiúltaigh bogadh
who refused to move
Taobh istigh d'achar gearr bhí glais lámh phlaisteacha curtha ag póilíní in éide chíréibe agus ar chapaill ar 150 den lucht agóide a dhiúltaigh bogadh.
á bogadh
moving her
Nuair a chuaigh mé anonn le scrúdú a dhéanamh air, chonaic mé gur scaoth beach a bhí ann, iad ar fad i mbun a chéile, ag iarraidh an bhanríon a chosaint agus iad á bogadh go nead eile.
ag bogadh siar
moving west
Tá Gaeltacht Chonamara faoi bhrú de bharr é a bheith buailte le cathair bhríomhar atá ag síorfhás agus a bhfuil a cuid bruachbhailte ag bogadh siar de réir a chéile.
le bogadh
to be moved
Bhí roinnt daoine ann nár thaitin a cheangal le Cearta Sibhialta na Gaeltachta leo, agus nuair a dúradh leis, tar éis sé mhí, go raibh sé le bogadh go Dún na nGall, thosaigh sé ag faire amach do phost nua.
bogadh
to move
Ní fhéadfadh an luichín féin bogadh sa tábhairne.
atá de shíor ag bogadh siar
which is forever moving west
I gConamara, mar shampla, tá go leor de Chois Fharraige i mbaol a bheith slogtha isteach mar bhruachbhailte de Chathair na Gaillimhe, atá de shíor ag bogadh siar.
bogadh ar aghaidh
to move on
”
Bhí cuid fuinnimh Natasha agus na ndaoine eile a bhí ag bailiú airgid d’Fhianna Fáil dírithe ar olltoghchán na bliana 2002 agus, nuair a bhí an toghchán thart, bhraith Natasha go raibh sé in am bogadh ar aghaidh, nach raibh dúshlán nua ar bith i ndán di ina post.
cé go dtuigim dóibh siúd nach bhfuil ag iarraidh bogadh
although I understand how the people who don't want to move feel
Cad is fiú D Four a mhalartú le C Four?
Sa chomhthéacs sin, is doiligh cur i gcoinne pholasaí Aire na Gaeltachta cuid d’Fhoras na Gaeilge a dhílárú go Gaoth Dobhair, cé go dtuigim dóibh siúd nach bhfuil ag iarraidh bogadh de bharr a gcuid teaghlach etc a bheith socraithe i mBaile Átha Cliath.
ag bogadh go Conamara
moving to Conamara
Tá an baol ann go bhfuil sórt *brain drain* ar bun, is é sin go bhfuil daoine a bheadh ina gceannairí pobail ag bogadh go Conamara ó na Gaeltachtaí eile.
bogadh isteach i dteach altranais
to move into a nursing home
Tá sé i gceist réimse seirbhísí a chur ar fáil chun nach gá dóibh bogadh isteach i dteach altranais ach gur féidir aire a thabhairt dóibh ina mbaile féin.
Céard a thugann orthu bogadh?
What makes them move?
Céard a thugann orthu bogadh? Más fíor na tuairiscí, tá an aimsir ar cheann de na cúiseanna is tábhachtaí, chomh maith leis an gcostas maireachtála sa mBreatain agus daoine a deir “níl tada anseo dúinn”.
ag bogadh isteach inár gceanncheathrú nua-chóirithe
moving into our newly-refurbished headquarters
AÓF: Cad í an uaillmhian is mó ó thaobh an cheoil nó na hamhránaíochta de gur mhaith leat a bhaint amach i 2007?
TM: Smacht a fháil ar na diabhal *regulators* ar an bpíb uilleann!
AÓF: Cad é an rud is mó go bhfuil tú ag súil leis i 2007?
TM: Tá mé ag tnúth go mór leis an lá nuair a bheidh Na Píobairí Uilleann ag bogadh isteach inár gceanncheathrú nua-chóirithe i Sráid Henrietta.
ag bogadh i dtreo na polaitíochta
moving towards politics
Bhí Sinn Féin ag bogadh i dtreo na polaitíochta agus mhothaigh sé go raibh sé ina éan corr.
Beartaím bogadh chun cinn,
I decide to move ahead,
Beartaím bogadh chun cinn, áfach.
ag bogadh
moving
Cad a bhí aige ina lámha? Cén saghas croise a bhí á cur aige timpeall air féin? Agus cén fáth go raibh a lámha ag bogadh an t-am ar fad? Agus cad é an fhuaim dhiamhair sin a bhí ag teacht astu? Lacha? Coilleach? Gé? Ceol?
Labhair an píobaire go mall sollúnta ach bhí gáire ina shúile agus bhí sé soiléir go raibh gean aige ar na páistí.
b'éigean dóibh bogadh
they had to move
Shocraigh Tauhara agus Putauaki go rachaidís i dtreo na farraige le mbeidís in ann breathnú amach ar éirí na gréine, ach b'éigean dóibh bogadh in aon oíche amháin.
bogadh,
move,
Ní raibh mé in ann análú, bogadh, éirí,
screadáil – ní rabhas in ann tada a dhéanamh ach guí.
ag bogadh
moving
Baineann sé leis an eagla a bhíonn ar dhaoine roimh a bheith ag bogadh chun cinn.
bíonn a méara beaga ag bogadh chomh gasta.
their little fingers move so quickly
Sílim go bhfuil cosúlachtaí idir Tír Chonaill agus Albain ó thaobh theicníc na bpíobairí de - bíonn a méara beaga ag bogadh chomh gasta.
gur cheart do phobal na heaglaise bogadh
that the church's congregation should move
Faoin am seo, nochtadh do Smith gur cheart do phobal na heaglaise bogadh go Ohio, áit a bhféadfaidís fanacht go dtí go mbeidís in ann bogadh siar go tailte de chuid na Meiriceánach Dúchasach in Missouri.
bogadh
to move
Nuair a rinne na dílseoirí ionsaí ar an áit sin i mí Lúnasa 1969 agus nuair a chuir siad cuid mhaith de na tithe trí thine, b’éigean don teaghlach bogadh go Baile Andarsan le dídean a fháil.
ag bogadh ar aghaidh go róthapa
moving forward too quickly
Is cosúil go raibh imní orthu go raibh an tAontas ag bogadh ar aghaidh go róthapa.
bogadh
move
Bhí air bogadh ó Mhín na Leice, áfach, nuair a cailleadh a iníon, Eileen, go tragóideach i dtimpiste bhóthair i 1978 toisc go raibh sé céasta ag cuimhní san áit sin.
ag bogadh suas dréimire
moving up the ladder
Cá ndeachaigh an t-am? Idir eatarthu, tá beirt eile ag bogadh suas dréimire na bunscoile.
ag bogadh timpeall lár na cathrach
moving around the centre of the city
Bhí an damhán alla ag bogadh timpeall lár na cathrach faoi smacht aon oibrí dhéag.
bogadh
moving
Fiche Bliain faoi Bhláth
Bhí mé i Hamburg na Gearmáine nuair a d’fhág mé mo chuid fichidí i mo dhiaidh, agus cé go raibh mé ag damhsa go gairmiúil, chonacthas domh de réir a chéile go raibh mé ag bogadh isteach i ré ann a raibh mé i bhfad níos mó ar mo shuaimhneas ná mar a bhí mé go dtí sin.
bogadh
moving
Mo mhéaracha ag bogadh go fánach idir nótaí.
Bogadh Éigin
some movement
org/wiki/The_Troubles_in_Portadown) Bogadh Éigin
*Ar an taobh eile den scéal, de réir pobalbhreith a rinne an Belfast Telegraph, nuachtán meánaicmeach Protastúnach Aontachtach, is é Martin McGuinness an polaiteoir is mó meas ó thuaidh.
bogadh
move
” Beidh sé doiligh ag leithéidí Norman Tebbit bogadh ar aghaidh agus ní nach ionadh.
bogadh
moving
*Out of the frying pan, into the fire* a deirtear i mBearla – ‘ó mhaoil go mullach' is dóigh - agus tá muintir an tuaiscirt i ndiaidh bogadh ó ré na dTrioblóidí go dtí ré an chruacháis agus ciorruithe fíochmhara le cur i bhfeidhm ag Feidmheannas Stormont.
bogadh
moving
Cosúil leis an gcnádán, caithfidh an t-aosach an-chuid ama ar an talamh agus má fheiceann tú an tEarc Luachra ag taisteal nó ag bogadh, mar lapadán, bíonn sé ag lámhacán.
ag bogadh
moving
Thóg an suíomh *“38 Degrees”* air féin mar ainm toisc gurb é sin an fhána leitreach a theastaíonn le maidhm shneachta a ghiniúint, ach ar ndóigh is maidhm dhaoine atá á chruthú anseo, iad ag bogadh mar ghluaiseacht ollmhór ar son cúiseanna éagsúla.
bogadh amach
move out
)
“Nuair a theip ar shláinte m’athar, thit gach rud as a chéile agus bhí orainn, mé féin is mo dheartháir, bogadh amach chun na tuaithe le fuireach le mo mháthair.
ag bogadh
moving
“Ar an drochuair, bhí an Eoraip ag bogadh i dtreo na heite deise agus bhí mise ag dul sa treo eile, mar sin, ní thiocfadh liom an díospóireacht a thionscnamh ar -, mar shampla, cad é ba cheart don Eoraip a bheith a dhéanamh le fórsa a chruthú a bhéarfadh dúshlán fhorlámhas chultúr chósta thiar Mheiriceá?”
Beith an Duine a Fhorbairt
============
Agus é ag caint i mBéal Feirste an mhí seo caite, labhair Michael D ar thábhacht na n-ealaíon don tsochaí.
ag bogadh
moving
Bhí ceamara teilifise de chuid ITN ann, agus ní raibh na póilíní róchrua ar dtús nuair a thosaigh siad ag bogadh na léirsitheoirí den bhóthar.
le bogadh
to be moved
Nuair a thugas cuairt ar mo neachtanna, déagóirí i gCathair na Gaillimhe, ní rabhadar le bogadh as an teach.
bogadh
moving
Tháinig Collins ar an saol i gCiarraí - b’as Cill Airne dá mháthair - ach ba mhó an tionchar a d’imir Áth Dara air i ndiaidh don teaghlach bogadh go Luimneach, contae dúchais a athar.
bogadh ag an meandar ceart
move at the right second
Níor thaitin an t-ardaitheoir liom áfach agus tharla gur fágadh mé ar an ardaitheoir uair nó dhó tar éis do m’fhear céile tuirlingt! Caithfidh tú bogadh ag an meandar ceart nó fágtar ar an suíochán thú agus bíonn ort dul suas go dtí an chéad fhargán eile chun teacht anuas de.
bhí nithe ag bogadh
things were moving
Bhí muintir athbheochan na Gaeilge ana-shásta – bhí nithe ag bogadh an treo ceart.
Bíogadh is Bogadh
starting up and moving
’
Bíogadh is Bogadh Faoin Reophointe
================
De réir mar a bhí sé ag teacht in am don cheol, ba léir nach mbeadh mórán i láthair.
taibhsí ag bogadh
spectres moving
Bhí taibhsí ag bogadh tríd an ngail ar chúl an tseomra.
bogadh níos minice
to move more often
Tá níos mó tocsainí agus níos lú cothú i nduilliúr na n-eoclaipí mar gheall ar an athrú seo, agus bíonn ar na cóálaí bogadh níos minice ó chrann go crann le bia sa bhreis a fháil.
bogadh
was moved
Mhair an stailc ocrais ar feadh 19 lá go dtí gur bogadh as carcair Kachanivskiego go hotharlann i gcathair Kharkiv í, ionann is 12 km ar shiúl.
an lánúin ag bogadh
the couple moving
Níl ach $5,000 de dhíth orthu chun an togra seo a chur i gcrích! Nuair a smaoiním ar na milliún a chuireann Foras na Gaeilge ar fáil d’eagraíochtaí Gaeilge gach bliain! Chun an togra a chur i gcrích, beidh an lánúin ag bogadh go Tír Chonaill ar feadh dhá mhí chun páirt a ghlacadh i gcúrsa Gaeilge agus máistreacht a aimsiú.
go dtig linn bogadh
that we can move
“Ach ar dhaingnigh muid an próiseas sin, an bhfuil sé inmheánaithe (internalised) go leor ionainn le go dtig linn bogadh chun cinn i dtreo na síochána, an athmhuintearais inmheánaigh agus an mhaithiúnais?” ar sí.
Bogadh
were moved
Bogadh na Palaistínigh de leataobh agus tugadh isteach lucht plandála, teaghlaigh as gach cearn a raibh an creideamh ceart acu.
ag bogadh ó thuaidh ina treo
moving north in its direction
Bhailigh stoirm mhór fhuar i dtuaisceart an Atlantaigh agus thosaigh Spéirling Sandy, a bhí ag bogadh ó thuaidh ina treo, ag malartú nirt léi.
agus í ag bogadh i dtreo na poblachta
while it moved towards becoming a republic
Bhí údar teannais eile idir na tíortha le linn thréimhse Kiernan abhus mar go raibh Éire ag cuimhneamh ar dheireadh a chur lena ballraíocht sa Chomhlathas agus í ag bogadh i dtreo na poblachta.
a mheall mé le bogadh amach as
which enticed me to move out of
B’í an Ghaeilge a mheall mé le bogadh amach as Bleá Cliath, áit a raibh post innealltóireachta agam le Bord Soláthar an Leictreachais.
nach raibh aon fhonn orm bogadh
I didn’t want to move
Nuair a bagraíodh go mbogfaí go Iarthuaisceart Dhún na nGall mé, shocraigh mé ar Ghaeltarra a fhágáil mar nach raibh aon fhonn orm bogadh go Gaoth Dobhair.
pobail ag bogadh ar aghaidh lena saol
communities getting on with their lives
Anuas ar a bhfuil ag titim amach sna nuachtáin, ag Stormont, i Westminster, tá pobail ag bogadh ar aghaidh lena saol in éagmais chórais aibí polaitíochta.
ag iarraidh bogadh
trying to move
Faoi cheann tamaill, bhí sí ag iarraidh bogadh go Baile Átha Cliath agus chuir sí iarratas isteach do RTÉ mar aisteoir glór.
i ndiaidh dó bogadh
having moved
Polaiteoir agus gníomhaí pobail a bhíodh ina athair, Pól Ó Foighil, fear ar éirigh leis an t-uafás rudaí a bhaint amach lena linn dá phobal altrama, i ndiaidh dó bogadh go Conamara as Tiobraid Árann sna 1960í.
le bogadh
to move
Athruithe Molta
======
Cé go raibh 100,000 cuairteoir gach bliain ar an iarsmalann bhí sé ag cailleadh airgid agus i 2009 thairg Comhairle Cathrach Manchain £2 milliún per annum dóibh le bogadh go dtí an chathair mhór sin.
slua mór ag bogadh mar thriacla
a great crowd moving like treacle
An bhfuil me as mo mheabhar?
Tosaíonn muid go mall, slua mór ag bogadh mar thriacla suas an tsráid agus timpeall an choirnéil.
bogadh suas
moved up
Mhaígh sí go raibh sí sa rang céanna ón am a chuaigh sí ann an chéad bhliain riamh; go raibh a cuid cairde uilig i ndiaidh bogadh suas go rang eile, ach go raibh sise i ndiaidh fanacht ag an leibhéal céanna i gcónaí, a bhuíochas sin don mhúinteoir a bhí aici, May Mac Ránais.
bogadh go
to move to
Faraor, scriosadh na gnólachtaí sin ag tús an Chogaidh Chathartha sa Spáinn agus bhí air Balenciaga bogadh go Páras na Fraince agus tosú in athuair.
ag bogadh i dtreo an láir
moving to centre stage
Ní freagra iad Sinn Féin, domhsa, mar tá siad ag bogadh i dtreo an láir.
ba ghnách linn bogadh thart
we were usually moving around
Tharla sé i mo chás-sa nuair a bhí mé óg mar bhí m’athair insan Munster and Leinster Bank is ba ghnách linn bogadh thart ó áit go háit.
bogadh
move
Caithfidh daoine athrú agus bogadh amach as an aois seo chuaigh thart a deir Robert McMillen, óir ní gné de shaol na linne seo é an marú seicteach, ná ní leithscéal ar bith é go raibh bratach ar foluain sa cheantar nó nach raibh.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
