Bhí teanga Cheilteach ag na Gallaigh fosta, ach bhí siadsan faoi smacht na Rómhánach, a raibh Laidin acu, ar feadh 400 bliain.

Le trealamh a bhaineann úsáid as radair, maighnéid agus friotachas chun clocha agus píosaí iarainn a aimsiú faoin talamh, tá siad tar éis teacht ar gach cineál ruda, ó fhoirgnimh Rómhánacha go heitleáin ón Dara Cogadh Domhanda.

I dtuaisceart na hIordáine freisin atá an chathair ársa Rómhánach Jerash, ceann de na láithreáin Rómhánacha is fearr a chonaic mé riamh.

I Márta 1934, dúirt Basil Brooke: "Molaim do dhaoine gan Caitlicigh Rómhánacha a fhostú - tá 99 faoin chéad acu mídhilis.

Mar a mhínigh Finbar dúinn: "Ní dhearnadh báid as a lán píosaí adhmaid go dtí aimsir na Rómhánach.

An fáth go bhfuil sé cruinn ná gur tógadh ar shuíomh an aimfitéatair Rómhánaigh é, a bhí díreach taobh amuigh de bhallaí na cathrach ag an am.

D’fhéadfadh sé gurb é sin an sliabh ar thug an staraí Rómhánach Tacitus “Mons Graupius” air.

it) Cead isteach 6 euro *An Battistero* ======= Tógadh an bhaistealann ar shuíomh seanteampaill Rómhánaigh agus tá sí ar cheann de na foirgnimh is sine sa chathair.

Scríobhadh iad sa cheathrú haois le cumhacht impire Rómhánach na linne, Constantine, a threisiú.

Scríobh an staraí Abraham de la Pryme ina dhialann sa bhliain 1697: Tá dhá chluiche Rómhánacha acu ansin (Alkborough), ceann a dtugann siad Gillian’s Bore air, agus ceann eile ar a nglaoitear Troy’s Walls.

Nós is ea é ar cuireadh tús leis chomh fada siar leis an tréimhse ársa Ghréag-Rómhánach agus ba bhealach feiceálach, éifeachtach é le haird a tharraingt ar bhuanna ealaíne duine ar leith chomh maith le hé a bheith éifeachtach ó thaobh míshuaimhneas polaitiúil nó sóisialta a chur in iúl.

Baile íonuisce atá ann; ba é sin an rud a mheall na Rómhánaigh chun na háite i dtosach sa bhliain 123 RC agus sin an tuige a bhfuil an oiread sin scairdeán ann, is cosúil.

Tá an méid sin d’iarsmaí an tseansaoil sa bhaile is nach bhfuil slí do gach rud taobh istigh den iarsmalann, agus chaith mé an lón a bhí liom i mo shuí ar bhun colún Rómhánach sa chlós, le hiarsmaí eile ar gach taobh díom.

Ach, cathaoir ní bhfuair Gore de dheascaibh a chuid féinmhuiníne agus a chuid mífhoigne Rómhánach.

Agus é ag déanamh achainí ar an athair mór sa spéir é a fhuascailt ón gciapadh Rómhánach, lig sé screadanna uafásacha as le linn bhuaicphoinnte an dráma seo.