bhunú na Sealadach
the founding of the Provisional IRA
D'iarr sé orm scríobh faoi bhunú na Sealadach agus ansin faoin imtheorannú i 1971.
eagraíocht a bhunú
to establish an organization
De réir páipéar oifigiúil atá le fáil in oifig na dtaifead poiblí i Kew sa Bhreatain, is ag an bpointe seo a d'iarr Rialtas na Breataine ar MI6 eagraíocht a bhunú sa stát seo.
ní mór an aontacht a bhunú ar an éagsúlacht
the union must be based on diversity
Go dtí go gcruthaítear an t-aon aontas amháin ní mór an aontacht a bhunú ar an éagsúlacht.
á bhunú
being established
Bhí ionad nua Gàidhlig á bhunú ar an oileán - Ionad Chaluim Chille - agus theastaigh ó Londain féachaint an ndéanfadh an fótavoltachas cúis ann.
bhunú an Chumainn
the founding of the Association
I gcás na hiomána, cuireann sé an cheist is cóir a chur ar Chumann Lúthchleas Gael: cén fáth, 120 bliain tar éis bhunú an Chumainn, nach bhfuil an iománaíocht á himirt go forleathan taobh amuigh de na limistéir chéanna ina raibh sí láidir in 1884? Cuireann sé staid na hiomána i gcomparáid le staid na Gaeilge.
bhunú
establishment
Is é cuspóir an bhille seo leasú a dhéanamh ar an reacht féinrialach Bascach chun Saorstát Bascach a bhunú a bheadh ceangailte le Stát na Spáinne.
bhunú an tSaorstáit
the foundation of the Free State
Ach má tá béim le cur ar *chuimhne* ba cheart dúinn ráiteas úd James Craig - "A Protestant parliament for a Protestant people" - a choinneáil i gcuimhne, díreach mar ba cheart dúinn an chaoi ar thit daonra na bProtastúnach ó dheas tar éis bhunú an tSaorstáit a choinneáil i gcuimhne.
bhunú an pháirtí
the founding of the party
B’fhéidir gur ar chomóradh 100 bliain bhunú an pháirtí a bhí ceannairí Shinn Féin ag súil le bheith ag caint i mbliana ach, ina ionad sin, ó thús 2005 táid ag séanadh líomhaintí go bhfuil gluaiseacht na poblachta freagrach as robáil bainc, sciúradh airgid agus dúnmharú fir i mBéal Feirste.
bhunú
foundation
Tá scéal an Hector mar chuid de scéal bhunú Nova Scotia agus sa bhliain 2000 cuireadh ar snámh macasamhail chuimsitheach den Hector san fharraige ag Pictou.
gur ghá bunscoil a bhunú
that it was necessary to establish a primary school
I ndiaidh tamaill, mheas siad gur ghá bunscoil a bhunú, agus d'oscail siad Scoil an Droichid i 1996.
le tionscadal tras-teorainn a bhunú
to establish a cross-border project
“Nuair a chuaigh sé isteach i bhForaois na Gaeilge, agus nuair a bhí siad siúd ag lorg duine le tionscadal tras-teorainn a bhunú, cé eile a gheobhaidís ach Fear Dia? Cé eile a mbeadh tuigbheáil chomh leathan sin aige; cé eile a mbeadh taithí chomh mór sin aige ar an dá thaobh de gach rud a fheiceáil?
"Chuir George Bush fios air, ar son NASA, le fáil amach cén dreach a bhí ar an taobh eile de Pluto, ach ní raibh Éamó Ó Caoimhnis sásta scaradh leis, fiú ar an trí chéad milliún a bhí na Poncánaigh ag tairiscint.
a bhunú
to establish
An aisling a bhí ag George Bain ná Coláiste na gCultúr Ceilteach a bhunú sna Garbhchríocha, áit a rachadh daoine áitiúla le staidéar a dhéanamh ar an ealaín, an drámaíocht, an stair agus an talmhaíocht.
a bhunú
to establish
Bhí siad páirteach freisin sa bhfeachtas chun Raidió na Gaeltachta a bhunú.
rialtas a bhunú.
to form a government.
Ghair an Taoiseach Bertie Ahern olltoghchán ar an 29 Aibreán, tharla an toghchán níos lú ná ceithre seachtaine ina dhiaidh sin, agus níl le déanamh anois ag na páirtithe éagsúla ach rialtas a bhunú.
grúpa ar leith a bhunú
to establish a special group
Réiteach amháin atá molta le déanaí ná grúpa ar leith a bhunú chun an córas smachta a láimhseáil.
chun a gcuid ríochtaí féin a bhunú.
to establish their own kingdoms.
B'éigean do na sléibhte eile an ceantar a fhágáil chun a gcuid ríochtaí féin a bhunú.
lena bhunú.
with its foundation
Holden - lena bhunú.
chun náisiún cónaidhme neamhspleách a bhunú.
to found an independent federated nation
Cuireadh feachtas ar bun le cur ina luí ar dhaoine sna coilíneachtaí éagsúla gur ghá dóibh teacht le chéile chun náisiún cónaidhme neamhspleách a bhunú.
an chéad bhean de bhunú Áiseach
the first woman of Asian stock
Tá an Seanadóir Penny Wong – an chéad bhean de bhunú Áiseach a toghadh chun na parlaiminte náisiúnta riamh – ina measc.
compántas a bhunú.
to establish a company.
”
I ndiaidh dóibh an tsraith a chur i gcrích, shocraigh cuid acu a bhí páirteach sa chúrsa gur chóir dóibh compántas a bhunú.
aonad a bhunú
to found a unit
Luaitear i lár na tuarascála moladh a bhfuil bunús réitithe ann d'fhadhb Phobalscoil Chorca Dhuibhne:
“D’fhonn oideachas trí mheán na Gaeilge i gceantair Ghaeltachta a chaomhnú chomh fada agus is féidir, ba chóir machnamh a dhéanamh faoi na nithe seo a leanas i gceantair Ghaeltachta áit ar mhian le teaghlaigh oideachas trí Bhéarla a bheith acu:
aonad a bhunú chun soláthar a dhéanamh dóibh siúd ar mian leo oideachas a fháil trí mheán an Bhéarla
cóir iompair saor in aisce a sholáthar don scoil dara leibhéal is gaire a mhúineann trí Bhéarla.
naíonra a bhunú
to establish a nursery school
Ach tá níos mó ná stair i gceist lenár gcultúr anseo agus tá grúpa tuismitheoirí ag déanamh iarrachta anois ar naíonra a bhunú sa chathair.
a bhunú gan mhoill ina dhiaidh sin,
found not long after that
”Níor shíl Lunny ag an am sin go raibh aon rud nua nó radacach faoin cheol a bhí á sheinm aige féin agus ag a chairde ach nuair a tháinig sé féin Moore, O’Flynn agus Irvine le chéile leis an ghrúpa Planxty a bhunú gan mhoill ina dhiaidh sin, tuigeadh dóibh go raibh daoine an-tógtha leis an fhuaim a bhí acu.
bhunú
establish
Ba sa bhliain sin a chuir daoine áitiúla – atá ina mbaill den eagraíocht Landlife – plean le chéile chun ionad, ar a dtugtar The National Wildflower Centre (NWC), a bhunú sa chathair.
lárionad Gaeilge a bhunú
to establish an Irish language centre
”
Agus is é is mian leis a dhéanamh san am atá romhainn – an mórphlean uaillmhianach seo – ná lárionad Gaeilge a bhunú i lár Chathair Bhaile Átha Cliath, áit a dtiocfaidh pobal na Gaeilge le chéile – idir dhaoine aonair a bhfuil spéis acu sa teanga agus eagraíochtaí a bhfuil a gcuid spriocanna féin acu, ach arb í a gcomhchuspóir ná cur chun cinn na Gaeilge agus an traidisiúin Ghaelaigh.
scoláireacht a bhunú
to establish a scholarship
Ghoill bás a mhic go mór ar Sheán, ar a bhean chéile Helen agus ar an teaghlach ach chinn siad ar rud éigin an-dearfach a dhéanamh i gcuimhne ar John Patrick: scoláireacht a bhunú chun cur ar chumas múinteora de chuid Daltaí na Gaeilge dul go hÉirinn gach bliain chun oiliúint bhreise a fháil.
faoi bhunú an chumainn
about the establishment of the society
Foilsíodh tuairisc faoi bhunú an chumainn ar *An Claidheamh Soluis*.
go ndéanfar breithniú ar chrannchur náisiúnta a bhunú
that the founding of a national lottery will be considered, examined
Dúirt sé fosta go ndéanfar breithniú ar chrannchur náisiúnta a bhunú leis an airgead seo a bhailiú – mar a dhéantar sa Bhreatain Mhór!Mar gheall ar an ráiteas seo a rinne Rudd, is dócha go mbeidh na lúthchleasaithe Astrálacha ag baint go leor bonn i Londain i gceann ceithre bliana.
bhunú
to establish
‘Scéal dhá Chathair’ ba ea teideal an phríomhscéil ag Lá Nua (nach maireann) ar 3ú Mí Iúil 2008 faoi theip ar iarracht naíscoil a bhunú i Londain, ach go raibh an rath ar iarracht Learphoill leis an naíonra a bhunú.
bhunú
to found, establish
Má tá dul chun cinn le déanamh, má tá polasaithe le cur i bhfeidhm atá dleathach agus gnímh atá tomhaiste de réir chaighdeán gach dream sa choimhlint, caithfidh muid na fíricí a bhunú, dár leis.
bhunú
to found
Tá eagla a gcraiceann á cur ar mhuintir Uganda le corradh is scór bliain anuas ag Arm Muirthéachta Dé a bhfuil sé mar aidhm aige stát a bhunú a fheidhmeoidh de réir na nDeich nAithne.
bhunú
found, form
Creidim go mba cheart ag an bpointe seo iontaobhas a bhunú, a mbeadh sé d’aidhm aige nuachtán seachtainiúl Ghaeilge den scoth a chur ar ais ar an margadh chomh luath agus is féidir.
bhunú
set up
Creidim go mba cheart ag an bpointe seo iontaobhas a bhunú, a mbeadh sé d’aidhm aige nuachtán seachtainiúl Ghaeilge den scoth a chur ar ais ar an margadh chomh luath agus is féidir.
bhunú
foundation
ie/) D’aithin TG4 tábhacht an chumainn nuair a chraol an bealach teilifíse sin sraith mhór deich gclár ag tús na bliana a thug léargas ar bhunú, ar fhás agus ar fhorbairt na heagraíochta.
bhunú
founding
maitheas ó thaobh bhunú an bhealaigh teilifíse, TnaG, ba bhotún mór é, im’ thuairimse, deireadh a chur le Roinn na Gaeltachta mar aonad riaracháin as féin mar gur chaill sé an fócas a bhí aige ón tús.
bhunú
founding
Éinne gur cuimhin leo feachtas binbeach grúpa an Independent i gcoinne bhunú Theilifís na Gaeilge (>TG4), thuigfidís a laghad measa atá acu ar an Ghaeilge.
bhunú
founding
Tá siad ag caitheamh an t-uafás airgid ar bhunú forais úra a théann in iomaíocht lena macasamhla san iarthar.
bhunú an stáit
the founding of the state
Go bhfios dom, ’sé Ráth Chairn, an t-aon cheantar inar tharla athrú i dteanga laethúil an phobail ó Bhéarla go Gaeilge ó bhunú an stáit i leith.
bhunú
to start
Ba cheart ráfla a chur thart nach mbainfidh na ciorruithe ach le Caitlicigh amháin nó le Protastúnaigh amháin agus feicfidh muid an daonra ar fad amuigh agus clár crochta in airde ina nglaic acu!
Glacfaidh sé am le gluaiseacht iomaíochta a bhunú ach measann an eite dheis gur féidir stad a chur leis na ciorruithe frí ghníomhaíocht phobail agus cheardchumainn.
bhunú
to found
I measc chuntair an chomhaontaithe, gheall ceannaire Pháirtí an Lucht Oibre, Julia Gillard, go mbeadh díospóireacht faoin gcogadh sna tithe parlaiminte dá n-éireodh léi rialtas a bhunú.
bhunú
to set up
Is léir ó na cáipéisí, mar shampla, go raibh Coiste na Logainmneacha toilteanach comhairle a chur ar an rialtas maidir le córas códuimhríochta a bhunú le dul i ngleic leis na fadhbanna a bhain le seachadadh litreacha a bhí á seoladh as Sasana le seoltaí i nGaeilge.
bhunú
founding
D’aithin Rannóg Pleanála Chun Cinn na Roinne Oideachais, de réir taighde mionsonraithe, go raibh Ráth Tó i gContae na Mí, ar cheann de na limistéir sin a bhfuil éileamh ardaithe ann do bhunú bunscoileanna le tosú i mbun feidhmíochta i Meán Fómhair 2010.
bhunú
to found
“Feicim an PUP agus gnéithe de Shinn Féin chomh maith le guthanna sóisialacha sa Workers Party agus Northern Ireland Labour ag teacht le chéile ar na ceisteanna a chránn an aicme oibre agus é mar aidhm againn páirtí aontaithe sóisialach a bhunú,”
Bealach Amach don UVF
============
Agus an chaint seo uilig faoin Chríostaíocht agus faoin tsóisialachas, tá eilifint (mheafarach) sa seomra, an UVF, eagraíocht atá freagrach as 400 éigin dúnmharú le linn na dtrioblóidí.
bhunú na gaelscoile
founding the gaelscoil
Bhí aithne á cur agam féin ar dhaoine trí bhunú na gaelscoile anseo chomh maith, trí imirt na hiománaíochta, trí Ionad na nGleannta agus mar sin de.
bhunú
to found
An CRD
====
Agus coimhlint ag dul ar aghaidh céad míle suas an bealach, chinn Ruane agus scaifte eile daoine macasamhail na n-ionad a bhí á maoiniú ag Trócaire thar lear a bhunú, ach é a lonnú in iarthar Bhéal Feirste.
bhunú
to set up
Tá Comhdháil SAM chun cistí fiontair a bhunú ar nós na cistí a cuireadh ar fáil in Oirthear na hEorpa i ndiaidh titim Bhalla Bheirlín; agus beidh an Banc Eorpach Athfhoirgníochta agus Forbartha ag tacú le nuachóiriú geilleagair sa Mheánoirthear agus san Afraic Thuaidh mar a rinne siad san Eoraip.
roimh bhunú na gluaiseachta Síónaigh
before the founding of the Zionist movement
Séanann Giúdaigh gur mana dá gcuid a bhí ann ar baineadh úsáid as 50 bliain roimh bhunú na gluaiseachta Síónaigh ach i 1901, dúirt an scríbhneoir Giúdach Israel Zangwill:
"*Palestine has but a small population of Arabs and fellahin and wandering, lawless, blackmailing Bedouin tribes*.
sraith a bhunú faoi scáth
start a league under the auspices of
Is féidir le duine ar bith sraith a bhunú faoi scáth Fantasy Premier League agus cuireadh a thabhairt do dhaoine eile tíocht isteach ar an tsraith leat.
an choilíneacht a bhunú san fhiántas
building the colony in the wilderness
Tháinig capaill chun na hAstráile den chéaduair sa Chéad Chábhlach, thiar sa bhliain 1788, le cuidiú leis an obair dhúshlánach an choilíneacht a bhunú san fhiántas.
fiú smaoineamh faoi comhphobal a bhunú ann
worth thinking about building a community there
)
Dála an scéil, tá an freastal ar fheabhas ar fad ar an mBlascaod Mór: b’fhéidir gur fiú smaoineamh faoi comhphobal a bhunú ann arís…
Ceann de na gnéithe ar chuir mé an-spéis ann in (Ionad an Bhlascaoid Mhóir)(http://www.
coláiste oiliúna Gaeilge a bhunú
to establish an Irish language training college
Tá ganntanas mór múinteoirí ann, go háirithe ag leibhéal na bunscoile, a bhfuil Gaeilge líofa acu agus níl ach réiteach amháin ar an fhadhb – coláiste oiliúna Gaeilge a bhunú.
bhunú
found, form
Molann sé go mba cheart iontaobhas a bhunú le tabhairt faoi nuachtán seachtainiúil Ghaeilge a fhoilsiú, leis an mbearna atá fágtha ag Foinse a líonadh.
bhunú
set up
Molann sé go mba cheart iontaobhas a bhunú le tabhairt faoi nuachtán seachtainiúil Ghaeilge a fhoilsiú, leis an mbearna atá fágtha ag Foinse a líonadh.
bhunú
founding
Tá sé ag ceapadh faoi láthair gur mithid do shaol na Gaeilge tabhairt faoi ghné an-tábhacht eile, saol an airgeadais, trí chomhar creidmheasa a bhunú do mhuintir na Gaeilge.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
