Cúpla céad slat ón chomhrac, tigh Leneghan, chuala Máire Catherine ag screadaíl le pian.

Is maith le TK Whitaker "fear 1916" a thabhairt air féin go magúil, ní de bharr gur ghlac sé páirt sa chomhrac, ar ndóigh, ach de bharr gur sa bhliain sin a rugadh é, i Ros Treabhair, Contae an Dúin.

Murach stoirm thobann samhraidh, níl a fhios cén uair a thiocfadh deireadh leis an chomhrac seo.

Tamall gairid ina dhiaidh sin, bhí sé ar ais sna Sealadaigh agus é ag robáil banc an iarraidh seo - gníomh eile atá píosa fada ón dearcadh románsúil ar chomhrac na saoirse.

Cathain a bunaíodh PCT agus cé a bhunaigh é? Bunaíodh Pléaráca Teoranta, an Scéim Ealaíon Phobail, i 1993 mar scéim phíolótach trí bliana faoi chlár de chuid na Gníomhaireachta do Chomhrac na Bochtaineachta le maoiniú ón gClár Europach *Horizon*.

Anois, tuigim nach dtuigeann sibh an dóigh a bhfuil sé sin ina chomhrac aonair, má tá drong fealltóirí fealltacha im’ éadan, ach cuimhnígí, a chlann dhílis na léine goirme, gur mór an méid rudaí a thuigimse agus nach dtuigeann sibhse.

Sin ráite, chuaigh McGuinness – a bhfuil go leor miotas, i bhfách agus in éadan, faoi – go Teach Parlaiminte na Breataine an lá dár gcionn, le cur in iúl d'fheisirí thall go raibh Sasain mar rannpháirtí sa chomhrac ó thuaidh agus nach “réiteoirí neodracha” a bhí iontu.

Ach dá mhéad ciall a bhaineann leis ó thaobh chur i bhfeidhm an dlí agus chomhrac na coireachta de, ní cur chuige é a chuireann cearta is dearcadh an íospartaigh rómhór san áireamh.

Níor leagadh an fothrach tar éis an cogadh áfach; caomhnaíodh í mar chuimhneachán buan den chomhrac sin agus tá cáil ar an áit sa chathair anois mar ‘*the bombed-out church*.

Léiríonn eolas nua atá faighte ag Breandán Delap go bhfuil neart ceisteanna fós le freagairt ag an Aire Dlí agus Cirt faoina chomhrac le Frank Connolly.