ar chum sé ceol fána gcoinne
has he written music for
Agus cá mhéad dráma ar chum sé ceol fána gcoinne? Dosaen? Scór? Níl a fhios aige.
a chum amhráin
who wrote songs
Ach tá muid ádhúil go bhfuil agus go raibh filí ealaíonta againn a chum amhráin agus a d'fhág oidhreacht chomh luachmhar sin againn.
Ní mise a chum ná a cheap
I didn't make this up.
Ní mise a chum ná a cheap.
a chum Seán Ó Duinnshléibhe
composed by Seán Ó Duinnshléibhe
Fé láthair táim ag foghlaim "Beauty Deas an Oileáin" a chum Seán Ó Duinnshléibhe ón mBlascaod Mór.
a chum mé féin
that I composed myself
AÓF: Agus céard atá air go díreach?
MÓR: Píosaí traidisiúnta agus píosaí a chum mé féin.
áit ar chum sé
where he wrote
I bPríosún Portland Shasana a bhí sé ar dtús, áit ar chum sé dánta mar "Bealtaine 1916".
a chum sibh féin
that you wrote yourselves
AÓF: Tugaim faoi deara go bhfuil roinnt tiún air a chum sibh féin, a Liz.
a chum bean
which was composed by a woman
B'fhearr liom amhráin a fhoghlaim a chum bean, mar go mothaím níos nádúrtha á rá.
Ar chum tú
did you write ...?
AÓF: Ar chum tú aon cheol riamh?
PÓC: Níor chum.
a chum naimhde Fisk
coined by Fisk's enemies
"
Tá briathar úr sa Bhéarla, *fisking*, a chum naimhde Fisk; an rud atá i gceist le *fisking* ná dul fríd alt, líne ar líne, ag ceartú na meancóg ó thaobh fíricí de, na hanailíse agus cibé eile atá ann.
a chum sé
which he wrote
Ba é an píosa ab áille dar liomsa ná fonn de chuid Rossa a chum sé i dteannta Karl Odlum i gCorca Dhuibhne i measc na sléibhte agus spéartha drámatúla sin os cionn bhá Bhaile na nGall.
a chum agus a chaomhnaigh an ceol
who composed and preserved the music
Céard go díreach na hábhair staidéir a bheidh ar na cúrsaí seo?
DdeB: Is dócha gurb é an ceol traidisiúnta is túisce a thagann chun cuimhne ach ní múineadh ceoil atá i gceist againn (tá go leor á dhéanamh sin cheana féin) ach léiriú a thabhairt ar chúlra an cheoil agus na foinsí as ar eascair sé, na daoine a chum agus a chaomhnaigh an ceol sna blianta roimhe seo, an tslí ar mhair siad anseo lena linn féin agus an spreagadh a fuair siad ón saol sin.
ag canadh amhráin a chum sé don ócáid.
singing a song she wrote for the occasion.
Theo Weber ag treorú shruth na hócáide; a mhac Aonghus ag léamh giota as fógra báis a scríobhadh faoi Phádraig; deartháir Phádraig ag léamh sleachta as scéal eachtraíochta a scríobh Pádraig nuair a bhí sé sna déaga; fear céile Nuala (iníon Theo) ó Mheicsiceo ag seinnt giotáir agus ag canadh amhráin a chum sé don ócáid.
a chum tú féin.
that you wrote yourself.
*AÓF: Tá cúpla amhrán ar an albam freisin a chum tú féin.
a chum sé dá athair.
which he wrote for his father.
”
Amhrán amháin atá gar do chroí Dhaire ná “Overneath the moon”, a chum sé dá athair.
a chum duine as contae Mhuineacháin
which somebody from County Monaghan composed
De ghnáth, baintear úsáid as an gcéad cheann, a chum duine as contae Mhuineacháin i dtosach mar dhán sa bhliain 1876.
a chum siad
that they composed
*
Bhí cúig ainmniúchán san iomlán i gceist i gcatagóir na n-amhrán, trí cinn acu a bhí faighte ag na cumadóirí mór le rá Alan Menken agus Stephen Schwartz as ucht na n-amhrán a chum siad don scannán *Enchanted.
nó ní mise a chum
because I didn't invent it
Agus sin é mo scéalsa; Dia le mo bhéalsa; agus má tá bréag ann, bíodh; nó ní mise a chum ná a cheap.
chum sé
he devised
Chuir sé eolas ar bhealaigh a namhad agus chum sé straitéis go luath sa ghéarchéim.
Chum
conceived
Chum Robert Louis Stevenson The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde, sa bhliain 1886.
chum
thought it up
Má tá aon chiall sa mhéid sin, is daofa féin amháin a chum é atá.
chum
composed
Buíochas mór do Dhia, níl aon chuma ar an scéal go gcuirfidh an teicneolaíocht nua deireadh leis an leabhar, faoi mar a chuirfidh sé deireadh leis an nuachtán.
chum
composed
Munar ‘giolchairí’ thú (an focal a chum mé ocht mhí dhéag ó shin do ‘Tweeter’, duine a bhíonn ag úsáid Twitter, nó ‘giolcadh’, agus ag ‘giolcaireacht’) gach seans go mbeidh tú ag rá leat féin gur chur amú ama scannalach atá anseo.
chum
composed
Ní gá ach breathnú ar leathanach Facebook Futa Fata agus feicfidh tú go bhfuil siad ag cothú pobail, ach ní dóigh liom gur ar phobal custaiméaraí is abhcóidí branda a bhí an tOireachtas ag smaoineamh nuair a chum siad an critéir ‘cothú pobail’!
Níl sé soiléir cé leis a mbeadh an blag seo in iomaíocht (níl mórán soiléir ar shuíomh an Oireachtais, ach tuilleadh faoi sin ar ball) mar a thuigimse é le duais €1,000.
Chum
composed
html)
Cogadh Domhanda IV?
Maidir le ‘néal an fhás aon oíche’ os cionn na hEorpa, an cuimhin le héinne ráiteas Condoleezza Rice mar gheall ar ‘bhagairt núicleach’ na hIaráice? Chum Michael Gerson, scríbhneoir aithisc do George Bush agus tacadóir mór le hIosrael, an ceann sin.
chum
composed
Cé nach bhfuil ach dreamanna beaga Imazighen sa Libia, san Éigipt (ag Siwa) agus sa Mháratáin, is cainteoirí T’mazight/Tamazight, nó ‘Beirbeiris,’ iad leath de mhuintir Mharacó agus a ceathrú cuid de dhaonra na hAilgéire, an tír is mó a mbíonn a n-aird dírithe ag meáin chumarsáide ‘Iarthair Domhain’ uirthi ó thaobh an phobail eitnigh seo de.
chum
thought up
Thacaigh Seanadóirí Joseph Lieberman agus Charles Schumer leis, agus ceadaíodh é sa Seanad, atá faoi smacht ag AIPAC, le vóta 98-0.
chum
composed
” An scríbhneoir óráidí Ceanadach David Frum a chum an nath gríosaitheach sin.
chum
thought up
” Níl an dara rogha ag rialtas Mheiriceá, dar leis an seanadóir, má tá siad chun ‘cibear-ionsaí 9/11’ – finscéal eile ó na daoine céanna a chum na scéalta faoi ‘airm ollscriosúla na hIaráice’ agus ‘buama eithneach na hIaráine’ – a sheacaint.
chum
composed
Roimh thitim ar ais chun suain dom, smaoiním ar an gceol sin agus gurb é Brian Eno a chum an píosa ceoil sin 3.
chum
formed
Bhí sé sin le sonrú ach go háirthe sa seasamh a ghlac sé níos luaithe i mbliana nuair a léirigh iniúchadh de chuid Nuacht TG4 go raibh ionann is beirt as gach triúr a fuair díolúine ón Ghaeilge de bharr míchumas foghlama ar nós disléicse, ag tabhairt faoi nuatheanga Eorpach eile don Ardteist.
chum ná a cheap
thought up nor invented
Mar sin, tugann Kiarostami dúshlán na ngnás eagarthóireachta agus inste scannáin atá ina bhíobla sa ghairm againn ó aimsir Eisenstein agus ‘Sraith na gCéimeanna Odessa’ anall - bíodh is nárbh Eisenstein amháin a chum ná a cheap na bun-choischéimeanna graiméara scannáin sin.
Chum
thought up, conceived
Chum Helge von Koch (nó d'aimsigh sé – bíonn díospóireachtaí móra ag fealsúna matamaitice maidir le seo!) an Bhratóg Shneachta Koch, atá le feiceáil anseo, sa bhliain 1904.
chum
composed
Tá *‘My Country’*, an dán a chum an scríbhneoir Dorothea MacKellar (1885-1968), ar cheann de na dánta is so-aitheanta san Astráil.
chum an coincheap áiféiseach
thought up the ridiculous concept
Is é Lewis, an fear a chum an coincheap áiféiseach “Coimhlint idir Sibhialtachtaí,” ar tagraíodh dó mar: *“perhaps the most significant intellectual influence behind the invasion of Iraq.
chum
composed
Ar an rian deiridh, cloistear Johnny Connolly ag seinm ‘An Chathaoir Rotha Scaoilte’, an port a chum Charlie Lennon in onóir do Dhonncha.
a chum ná a cheap an t-ainm sin
who thought that name up
- **‘Incendies’ - Denis Villeneuve** - Eisiúint Cineama
- **‘Biutiful’ - Alejandro Gonzalés Inárritu** - Eisiúint DVD
Ba é ‘Incendies’ ainmniúchán Cheanada don Osgur i mbliana, sa rannóg ar a dtugtar ‘An Scannán is Fearr i dTeanga Iasachta’ – ní mise a chum ná a cheap an t-ainm sin.
Chum
composed
Chum an scríbhneoir/ealaíontóir Roger Fry an téarma ‘Iarimpriseanachas’ chun cur síos ar shaothar ealaíontóirí mar Gauguin, van Gogh, Matisse, Sérusier, Signac agus Cézanne agus bhí pictiúirí dá gcuid sa taispeántas i Learpholl i 1911.
chum
composed
Deirtear gur chum an tAthair Maurice Stack as Lios Tuathail an aoir dhátheangach seo a leanas agus gur aithris sé ón gcrannóg í:
“Is oth liom a chlos gur chaill Billy Rockett
*All the gold that he had through a hole in his pocket*
Imídh libh abhaile agus ná déanaidh dearúd
ar an mbailiúchán eile Dé Domhnaigh seo chúinn”.
Chum
composed
Fuil Uladh mar Íobairt
==========
Chum an file Rudyard Kipling - yep, an fear céanna is a scríobh Jungle Book, dán darbh ainm Ulster 1912 inar scríobh sé:
*Before an Empire's eyes
The traitor claims his price.
chum an tsamhlaíocht
the imagination composed
Ach mar bharr ar an dá bhua san, chum an tsamhlaíocht fís leathan Éireorpach, a shásódh riachtanais na mblianta atá romhainn amach.
do chum ghlóir
for the glory
Dream barbartha, aineolach, trodach, fiáin a bhí sna Gaeil, mar dhea, agus sin an fáth go raibh “bunaitheoir Bhéal Feirste” ábalta seo a rá:
“*I burned all along the Lough, (Loch nEachach) within four miles of Dungannon and killed one hundred people, sparing none of what quality, age or sex soever, besides many burned to death; we kill man, woman and child; horse, beast and whatsoever we find*,”
Ba shin caint Sir Arthur Chichester, agus é ag trácht ar ghlanadh eitneach a chleacht sé ar na Gaeil sna bólaí thart ar Bhéal Feirste, do chum ghlóir Eilís I agus d’onóir Shasana.
a chum siad féin
which they thought up themselves
Córas a chum siad féin ar mhaithe leo féin.
léite sna canúintí inar chum na filí iad
read in the dialects the poets composed them
Mar go bhfuil na dánta léite sna canúintí inar chum na filí iad ar na físeáin ann, tugtar na dánta chun beochtana – PoetryBeo.
chum sé i dtosach
he composed initially
Aisteach go leor is i mBéarla a chum sé i dtosach agus é ina dhéagóir óg.
a chum daoine eile
which others composed
Tá stíl saghas ‘*folk-rock*’ againn go minic, nó ‘punk Gaelach’ mar a thugann cuid dár gcairde i nGaoth Dobhair orainn!
Níl aon suim agam amhráin a chum daoine eile a chasadh.
Dánta a chum
poems composed by
Dánta a chum Nellie Nic Giolla Bhríde le ceol agus fuaimrian cumtha ag Doimnic Mac Giolla Bhríde.
dar chum
composed by
Droim Láimhe don Seanchas
==========
Cromann de Paor fé mhionscagadh ar gach focal i ngach aon scéal dar chum an Cadhnach agus é ar thóir croílár a chuid intleachta liteartha.
is tábhachtaí dar chum
most important which ... composed
Déanann de Paor cur síos ar smaointí Uí Chadhain anseo:
‘Níorbh aon mhúnla eiseamláireach é saothar na mBlascaodach ach go háirithe don té a bhí ag iarraidh tomadh faoi chraiceann an duine i bpoll guairnéain na haigne…’
B’ionann an leabhar is tábhachtaí dar chum Ó Cadhain, Cré na Cille, le hionsaí ar an dtraidisiún seo.
chum sé litir dá phater muirneach
he composed a letter to his beloved father
Níor shroich an fealsúnaí William James sochraid a athar, ach nuair a tháinig sé abhaile chum sé litir dá phater muirneach agus léigh sé í os ard sa reilig.
a chum
which was composed by
Amhrán a chum Pádraig Ó Mileadha céad bliain ó shin in 1913 ar deoraíocht dó i Newport na Breataine Bige, cé mar a tharla dó san áit seo?
I dtús an scéil an chéad fhocal.
muid a chum an coincheap
we thought up the concept
Níl aon amhras ach gur fhág na hÉireannaigh a rian ar cheol an domhain ach shílfeá ó bheith ag amharc ar an tsraith Bringing it all back home gur muid a chum an coincheap an chéad lá ariamh.
chum
thought up
Shílfeá gur chum gúrú caidreamh poiblí éigin an seanfhocal úd ‘mura bhfuil agat ach pocaide gabhair bí i lár an aonaigh’ go speisialta do na meáin Ghaeilge.
Ba é a chum an t-amhrán fíorálainn
it was he who composed the really beautiful
Ba é a chum an t-amhrán fíorálainn, Gabhla, nó Cumhaidh an Oileáin.
chum na rialacha
composed the rules
B’éigean do mhná fanacht le neamhspléachas na tíre le cead iomlán vóta a bhaint amach i 1922 ach ó shin i leith, níorbh ionann sin agus ról lárnach a bheith acu i ngnóthaí polaitíochta, i rialtas nó sna forais sin a chum na rialacha faoina mairfeadh siad.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
