Ba é an t-ainm a bhí air, William Henry Mc Carty, ach 'Henry Mc Carty' ba ghnách leis a thabhairt air féin i dtús a réime.

Is idir Contae an Chláir agus Inis Oírr a sheoladh na soithí ar a mbealach isteach go Gaillimh agus ba ghnách leo píolótaí ón oileán a thógáil ar bord le hiad a threorú isteach sa gcuan.

B'ait an mothúchán é seo agus bhí sé as an ghnách freisin: bhraith mé thar lear agus sa bhaile ag an am céanna.

Bhí Pádraig MacPiaras ina eagarthóir ar *An Claidheamh Soluis* ó Mhárta 1903 agus ba ghnách leis dul ar thurais go Gaeltachtaí agus craobhacha i gcéin is i gcóngar.

Bhí caife ann roimhe, caife darbh ainm Apostasy ar ghnách liom mo chuid ceartúchán ar altanna do *Foinse *agus *Comhar *a dhéanamh ann.

Ba é comhairle an rialtais an lá a rinneadh an marú go raibh seirbhísí do thurasóirí mar ba ghnách i mBali.

Ba ghnách leis corrphíosa ceoil a chumadh don chlár céanna.

"Ba ghnách linn casadh le chéile ag cruinnithe d' eaglaisigh agus bhí seirbhís mhór idireaglasta sa Hyde Parish Church of England nuair a tháinig an scéal faoi Shipman amach ar dtús.

Ach, bhí seirbhís bus agus traenach ann mar is gnách ar an Luan, de réir mar a bhí na cainteanna ag dul ar aghaidh, agus sa deireadh thángthas ar réiteach.

Le dul in aois Ian Paisley, níl sé le feiceáil nó le cluinstin oiread agus ba ghnách.

* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned lámhachshooting rachtoutburst acraí tíhousehold utensils as go brách leooff they went léiriúproduction cheanncheathrúheadquarters coistí cosanta áitiúlalocal defence committees dírbheathaisnéisautobiography gan strówithout difficulty i dtaiscesaved do lá na coise tinnefor a rainy day bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad dá mba gháif it was necessary leithleachasselfishness scoilt aduainstrange split chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire easpa suimelack of interest tragóidítragedies Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face géarchéimcrisis chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action saothar in aiscewaste of time déistindisgust ag cáineadhcriticising ciúnaithe go mórgreatly quietened línte síochánapeace lines ruathair laethúladaily raids polarúpolarization girseacha ógayoung girls nóibhéinenovena cailín aonaira lone girl ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help an cúigear a ruaigeadhto drive the five off riochtstate a cuid néarógher nerves clocharconvent ar an Iúrin Newry tachrántoddler eachtraincident círéibriot faoi lán seoilin full swing ag glioscarnachglistening bréan le boladh gáissmelling bad from gas comhracfight otharcharrambulance formhór an bhealaighmost of the way ag dul ar foscadhsheltering ag sciorradhsliding ag lámhacáncrawling fras lámhaighvolley babhlaíbowls a gciarsúirtheir hankies leachtliquid cosaintprotection bodhardeaf bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling Ba ghnách leishe used to d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home stad an bhusthe bus stop thuirling séhe disembarked neamhurchóideachinnocent bábántainnocent ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him trup na mbrógthe sound of the shoes neamhchoireachinnocent níor shamhlaighhe didn't imagine an t-uafásthe horror anfaterror cortwist dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head scáilshadow scoilteadh a bhlaoschis skull was split open scréachascreams na hionsaitheoiríthe attackers níos truacántamore plaintive go prasquickly ag maothú an chairpéidmoistening the carpet Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky ar mire le feargmad with rage beaginmhehelplessness cé a bhí ciontachwho was responsible níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged ciontach i ndúnmharúguilty of murder go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack ag maíomhstating seanphionós na fuipethe old whip punishment i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault peann a chur le párto put pen to paper aiféalaregret gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in

Cúig bliana is fiche ó shin ba ghnách linn dul go Dún Éideann ó Learpholl ar an traein le haghaidh lá saor.

Ba ghnách léi péintéireacht radharcanna tíre a dhéanamh ach is maith léi anois a bheith ag péinteáil portráidí.

" Bhí iarnród idir mo theach féin agus ballaí Phríosún Walton agus ba ghnách liom éisteacht leis na traenacha earraí ar a mbealach go dtí na dugaí agus mé féin i mo luí ansin mar stócach.

" Tá geineas éigin de dhíth le filíocht mhaith a scríobh i dteanga nach í do mháthairtheanga í, ach is rud as an ghnách ar fad é dánta a scríobh a bhfuil áilleacht, armóin agus rithim iontu.

Cúis eile gur tarraingíodh ár n-aird ar na comharthaí, is dócha, ná go raibh muid ag tiomáint go minic faoi choim na hoíche, nuair a bhí an trácht níb éadroime ná mar is gnách, agus na sráideacha i bhfad ní ba chiúine.

Tús as an ghnách le mo shaol, ach sin mar a bhí mo thuismitheoirí," arsa Neil.

"Agus ní cúrsaí tráchtála amháin (dlúthdhioscaí ar fáil go forleathan, daoine ábalta taisteal i bhfad níos éasca ná mar ba ghnách leo, etc.

Seo an fhadhb is mó ó síníodh an Comhaontú i 1998; beidh samhlaíocht iontach, crógacht as an ghnách, an toil rudaí úra a thriail agus spiorad láidir athmhuintearais riachtanach.

Fiú amháin sna contaetha peile, seans go bhfuil daoine buíoch nach mbeidh ar a gcuid laochra "gnácha" aghaidh a thabhairt ar Setanta an samhradh seo chugainn agus é ag déanamh scrios orthu i gcluiche craoibhe éigin.

Sráideanna Bharra an Teampaill níos ciúine ná mar is gnách.

Beidh cluichí maithe ann mar is gnách, ach sílim go mbuafaidh Cill Chainnigh arís toisc go bhfuil siad láidir agus toisc nach bhfuil Brian Cody réidh lena chuid oibre go fóill.

Praiseach eile agus muintir na hÉireann ag amharc ar an scliúchas ó na taobhlínte, mar is gnách.

* Gluais • Glossary grian líomóideach shearbh Van GoghVan Gogh's bitter lemon sun dá mo dhallúblinding me sócúlachcomfortable go diansmaointeachextremely thoughtful mar is dual dóas it usually does scáthannashadows ag atswelling, expanding in aice an chaibinéidbeside the cabinet ag siotgháiresniggering fá dtaobh deabout it aitstrange ag gríosú mo chuid samhlaíochtainciting my imagination searmanasceremony chóir a bheithnearly ag druidim liomapproaching dá freagairtanswering her go drúisiúillustfully ag teannadh liomgoing close up to me Ba ghnách liom amharc uirthiI used to look at her fireannmale i dtólamhalways marcaíocht ar rudaíto ride things leasrachathighs de shíor dá mo leanstan thartalways following me around chomh tógtha sin liomso taken with me ghoillfeadh sí go dtí an croí ormit would really upset/bother me dá tochas féinscratching herself ag casachtáilcoughing dá mhacasamhail seolike this ag goillstean ortbothering you drochspionna bad mood bulógloaf corruairsometimes buanchairdefriends for life gliondarjoy faoi smachtunder control bosca na mbréagánthe toy box go dtí gur ghéill m'athairuntil my father gave in brionglóid ar dóigha great dream corroíchethe odd night smúitdust gníomhaction rachtanna na fírinneachtabouts of truthfulness dóighiúilgood-looking aibíripe a cuid murnán beag bánher little white ankles osnasigh ag barr a malaíat the top of her brows smigeadchin toradhfruit a scoilteadhwhich was split stán mé uirthiI stared at her mo chuid lochtannasamy faults íomháimage Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.

Ba ghnách liom dul chuig cruinnithe agus mise an t-aon bhean amháin a bheadh ann.

An raibh tionchar ar leith ag an bhfliúiteadóir sin ort, a June? JNíC: Nuair a bhí mé óg ba ghnách liom éisteacht le ceoltóirí mar Peter Horan agus Fred Finn ag casadh cuid ceoil Josie.

Bhí Pádraig Mac Piaras ina eagarthóir ar *An Claidheamh Soluis *ó Mhárta 1903 agus ba ghnách leis dul ar thurais go Gaeltachtaí agus craobhacha i gcéin is i gcóngar.

Ach tá na saothair agus na díospóireachtaí atá ar bun mar gheall orthu i bhfad níos polaitiúla i mbliana ná mar a bhíonn de ghnách.

An lá sin, chuaigh sé féin agus a bhean chéile Maureen ar Aifreann i Londain mar ba ghnách.

Bhí a lán cainte faoi dhíchoimisiúnú arm roimh an Nollaig, agus aird na meán dírithe ar na poblachtánaigh, mar is gnách.

“Bhí an chosúlacht air gur ghnách le daoine áirithe san eagraíocht bheith ag dul thart agus gairis taifeadta ina bpócaí.

“Bhí an chosúlacht air gur ghnách le daoine áirithe san eagraíocht bheith ag dul thart agus gairis taifeadta ina bpócaí.

“Ní thuigim cén fáth go bhfanann daoine i bhfad amach uaim nuair a bhíonn an camán i mo ghlac agam agus mé á chroitheadh thart mar ba ghnách liom a dhéanamh i bPáirc an Fhionnuisce nuair a bhí mé óg.

“Ní thuigim cén fáth go bhfanann daoine i bhfad amach uaim nuair a bhíonn an camán i mo ghlac agam agus mé á chroitheadh thart mar ba ghnách liom a dhéanamh i bPáirc an Fhionnuisce nuair a bhí mé óg.

“Ba ghnách liom creidbheáil gur muidinne, na hiriseoirí, céad fhinnéithe neamhspleácha na staire, go raibh muid neodrach.

Ag insint na seanbhréag a bhí sí, mar is gnách, ina measc go raibh barraíocht daoine sa tír in 1833 ("With almost eight million people, Ireland was considerably over-populated and having difficulty feeding its populace") agus nach ndearna na scoileanna náisiúnta iarracht ar bith an Béarla a bhrú ar na hÉireannaigh.

Shuigh sé síos ag an bpianó, mar ba ghnách leis a dhéanamh go rialta, agus thosaigh a sheinnt, go ciúin cúramach, *An Ghaoth Aneas.

Deir sé go bhfuil ceol Thír Chonaill, i láthair na huaire, á sheinm níos minicí ná ba ghnách lasmuigh den iardheisceart.

Ba chuid de bhunábhar inspioráide Ré Rómánsach na hEorpa sna healaíona an saothar seo agus dúradh, fiú amháin, gur ghnách le Napoleon cóip de leabhar MacPherson a bheith ina phóca aige agus é i mbun a chuid feachtas míleata.

Shuigh sé síos ag an bpianó, mar ba ghnách leis a dhéanamh go rialta, agus thosaigh a sheinnt, go ciúin cúramach, *An Ghaoth Aneas.

Deir sé go bhfuil ceol Thír Chonaill, i láthair na huaire, á sheinm níos minicí ná ba ghnách lasmuigh den iardheisceart.

Ní raibh ach cineál amháin leapa aige agus ba ghnách leis cosa a chuid custaiméirí a shíneadh nó a ghearradh le hiad a chur i bhfóirstean di.

Bhí sé de phléisiúr ag an scríbhneoir seo bheith i láthair ag an chúrsa faoi dhó go dtí seo agus beidh mé ar ais arís i mbliana, ag múineadh an ardranga, mar is gnách.

Bhí leabhar clúiteach ceoil Captain O’Neill aige agus ba ghnách leis a dheirfiúracha a thionlacan nuair a bhíodh siad ag déanamh damhsaí Gaelacha sna hionaid siopadóireachta nó i dtithe altranais.

” Ba ghnách le Gráinne freastal ar choláistí samhraidh fosta, le feabhas a chur ar a cuid Gaeilge, ach admhaíonn sí gur ar mhaithe leis an chraic a chuaigh sí ann fosta.

Ba ghnách léise bheith i gcónaí ag ceol linn.

” Ba ghnách le Derek dul go dtí na Rosa i nDún na nGall sna 1960í nuair a bhí sé ag déanamh na hArdteistiméireachta i mBóthar na Cloiche agus bhí deis aige a chuid Gaeilge a cleachtadh agus é ar ais i mBaile Bhailcín.

Ba ghnách liom a bheith i mo leabharlannaí agus bhí a ainm ar roinnt mhaith leabhar a bhí ar na seilfeanna sa Leabharlann Lár i mBéal Feirste.

Ní hé amháin go raibh eagna chinn as an ghnách aige ach bhí sé ní ba chruthanta ná na páistí scoile eile.

Ag an am sin níor ghnách le muintir na tuaithe tuiscint a léiriú don mhionlach sin a chuaigh i mbun léinn.

Arra a fheara, tugaigí aire don Aire!’ Cé a bhí ann ach Pat Scarey, an t-aire stáit úr i Roinn na Galltachta; é ann in áit Éamó Uí Chaoimhnis, agus é ar a sheacht ndícheall ag iarracht aire an tslua a tharraingt air féin – rud nár chuir stró ar bith ar Dev Óg nuair ba ghnách leis féin dul chuig Féile na nGael seachas an chéad ionadaí a chur amach ina áit.

Oíche Shamhna bhí Balor ina phluais bhrocach cháidheach shalach, ag meabhrú os cionn na tine agus ag cogaint cnámh mar is gnách leis ag an am seo den bhliain, nuair a tharla dó fís.

Teaghlach mór Fhianna Fáil ab ea a teaghlach féin agus ba ghnách leo cruinnithe a bheith acu sa teach aimsir toghchán – ba gheall le "ceanncheathrú bheag" é tigh de Róiste ó thaobh na polaitíochta áitiúla de, dar léi féin.

Ach níor ghnách liom am a thabhairt le mo thuismitheoirí sa tslí sin nuair a bhí mé óg.

Ba ghnách don uachtarán Bush go dtí seo, gan aitheasc ar bith a thabhairt.

Ní hé go raibh teicneolaíocht nua i gceist; is cur i bhfeidhm nua a bhí i gceist agus tuiscint níos fearr ar na bealaí a raibh daoine sásta úsáid a bhaint as an dteicneolaíocht sa saol gnách laethúil.

Tiománaí ricseó a bhí ann – bhí an ricseó ar cíos aige – agus ba ghnách leis seacht lá na seachtaine a chaitheamh ag obair ó mhaidin go hoíche.

Ní hann don teanga Batwa a thuilleadh agus is gnách leo príomhtheanga na tíre ina bhfuil siad a labhairt.

I gcúrsaí polaitíochta is gnách nach dtoghtar daoine go dtí go mbíonn breis is tríocha bliain acu, agus is ag an bpointe sin a chuirfidh an bhean tús lena saol mar mháthair.

Ba ghnách liom dul le mo mháthair go Bóthar na Seanchille le go gceannaíodh sí olann, tráth ar ghnách le mná éadaigh a gcuid páistí a chniotáil.

Ba ghnách liom dul le mo mháthair go Bóthar na Seanchille le go gceannaíodh sí olann, tráth ar ghnách le mná éadaigh a gcuid páistí a chniotáil.

Ba ghnách liom níos mó leabharthaí a léamh, nuair a bhí mé níos óige.

Agus Seosaimhín bhocht Ní Bheaglaoich! Ba ghnách léi a bheith ag ceol gan stad gan staonadh faoin tSeanbhean Bhocht, ach cén mhaith é sin anois, nuair atá gach dara seanbhean sa tír bocht.

com/watch?v=i9qa19Avry4&NR=1) Ba ghnách ó tháinig an eolaíocht ina neart, lucht na heolaíochta a bheith glan i gcoinne pisreog agus feiceáil taibhsí.

Is amhlaidh gur ghnách foirgnimh adhartha a thógáil cois abhann.

Éiginnteacht Téarmaíochta === Cé gur gnách le rialtais an téarma ‘inimirceach neamhdhleathach’ a úsáid, níl lucht cosanta na gceart daonna rócheanúil air.

Cuirfidh sé seo ar chumas an 6 milliún inimirceach atá san Fhrainc airgead a chur abhaile trí na siopaí seo ar gnách leo ticéid bhus, breisiú creidmheasa is táirgí nach iad a cheannach iontu.

Mar is gnách, bhí agóid taobh amuigh de Stoirmhonadh an lá sin, ach murab ionann is ócáidí eile, ba in éadan chogaidh san Iaráic a bhí an ceann seo.

Oibríonn siad i dtithe príobháideacha agus is gnách leo teagmháil a bheith acu lena gcomhthírigh laistigh dá gcomhphobail féin nuair nach mbíonn siad ag obair.

Gníomhaíocht na Roinne P & T ================= “Beartas in éadan neamhspleáchais agus dínite an náisiún Éireannaigh atá sa chomhairle seo ó údaráis poist na Breataine Móire,” a scríobh an tUasal Ó Maolfabhail thar ceann an Choimisiúin chuig an Taoiseach, Cathal Ó hEochaidh ar an 24 Meitheamh 1980: “Mheabhraigh an Cathaoirleach agus comhaltaí eile gur gnách leo litreacha faoin seoladh ceart Gaeilge a fháil tríd an bpost ó thíortha an domhain.

Mar is gnách i gcásanna mar seo, tá an uile dhuine ag cur an loicht ar an uile dhuine eile, ach tá gach taobh aontaithe go bhfuil praiseach déanta ag NIW - bhuel, seachas Conor Murphy an tAire Forbartha Réigiúnach, a bhfuil freagracht air as cúrsaí uisce i ndeireadh na dála.

Meastar gurb é Droichead Choinn Uí Neill an struchtúr is ársa i mBéal Feirste, áit ar ghnách le duine de na tiarnaí Gaelacha deireanacha as a bhfuil sé baiste theacht i dtír le fíon smuigleáilte ón abhainn a dtugtar an *Connswater* anois air.

’ Is gnách go dtugaim freagra orthu ar nós ‘Tá an Béarla ar cheann de na teangacha is deacra ar Domhain.

Ba ghnách linn cluichí teanga a imirt nuair a bhí muid óg.

Ba ghnách le cuid acu bualadh le chéile sa sean-Ionad Éireannach ar Mount Pleasant i lár na cathrach ar an Domhnach agus ár ndóigh, bhí ardmheas ag na baill eile den chlub orthu.

Nach raibh m’athair mór ina Uachtarán? Nár ghnách liomsa a bheith ag spraoi agus ag imirt fológa san Áras nuair a bhí mé i mo ghasúr? Nach bhfuil cur amach agam ar gach uile sheomra agus gach uile chófra san áit.

Scéim seo Erasmus, nuair a mhalartaíonn mic léinn ar fud na hEorpa, go háirithe sa Spáinn agus sa Fhrainc, is gnách gur mic léinn le Fraincis nó le Spáinnis iad agus ní minic na léachtóirí báúil leis an teanga áitiúil.

Is gnách le roinnt mhaith blianta anuas go mbíonn rogha mhaith leabhar nua faoi spóirt éagsúla ar fáil le haghaidh mhargadh na Nollag.

Is gnách go mbaineann an radharc seo, lán síleála de chosa muice, siar as an té nach bhfuil a leithéid feicthe aige cheana! Ainmhí nach dtugtar a chuid dó i bhfaileanna ná i bhfearainn na tíre seo is ea an eilifint.

Seachas na héadaí a thabhairt dóibhsean go díreach, is gnách go ndíoltar iad le díoltóirí sráide agus deirtear go n-úsáidtear an t-airgead sin do scéimeanna sláinte is mar sin de.

Dúradh liom gur gnách le lucht ceannach éisc praghas na sairdíní a ardú sa tseachtain roimh an bhféile, agus gur lú an marú a rinneadh orthu i gcaitheamh mhí an Mheithimh i mbliana ná mar a dhéantar go hiondúil.

Níl ann, mar is gnách ach cur i gcéill agus cur amú ama.

Mar is gnách, ní fhaca muid duine ar bith eile i rith an lae ar Ros Eoghain, agus is maith liom go bhfuil ‘seoid i bhfolach’ againn mar seo san áit.

Ba ghnách le mo mháthair na paidreacha a rá i nGaeilg agus bhí na gnáthbheannachtaí againn sa bhaile.

Bhí an ceol agamsa, bhí an Ghaeilg agam agus bhí spéis agam i gcúrsaí staire agus ba ghnách liom cur isteach ar na comórtais sin.

Sna seanlaethanta ba ghnách le gach teaghlach tuaithe gunna éigin a bheith acu chun coyotes agus ainmhithe fiána eile a smachtú, ainmhithe a d'fhéadfadh cur isteach ar an bhfeirm.

‘Mea Maxima Culpa’ ========= Ach, mar is gnách, más néata na meafair sin thuas, ní leor in ao’chur iad mar mhíniú ar an olc.

Bhíodar iomlán dall, mar ba ghnách dóibh san am, ar ‘pheacaí’ an tsagairt ‘naofa’.

Is gnách i mórbhailte eile, nuair a bhíonn na faisistithe i mbun agóide, go sáinníonn na póilíní le chéile iad, i gcarrchlós nó ina leithéid, agus ní thugtar cead dóibh bogadh as an áit sin, dúirt sé.

Ach in ionad iad a chur ar ais go dtí a dtíortha dúchais, is gnách leo na hinimircigh a scaoileadh saor ar thalamh thréighte gar don chathair Oujda ag an teorainn idir Maracó is an Ailgéir.

Ba ghnách linn theacht anseo le dinnéar a fháil.

D’oibrigh an bheirt acu i gceardlann fuála agus ba ghnách le Luigi rudaí deasa cosúil le hataí agus éadaí a fhuáil do Mokryna nuair a bhíodh an deis aige, agus thiomsaíodh sise greimeanna beaga bia dósan.

Tugann an rothar saoirse dom fosta dhá roth a leagan in áiteanna nach ligfinn cos iontu de ghnách, mar sin, tá mé ag teacht ar eolas mo bhaile dhúchais féin.

Ach céard ba chúis leis an teideal First European Symposium? Le fada an lá anuas, ba ghnách do lucht na Gearmáinise comhdháil dá gcuid féin a reáchtáil uair sna cheithre bliana.

An ndéanfaidh tú sin, a stóirín?’ Gach Eagar-whore Faoi Ruball a Bhó Féin ================== Mar sin, a léitheoirí dílse: Má shíl sibh go raibh Beo Ar Éigean ní ba leimhe fiú ná mar is gnách an mhí seo a chuaigh thart, ní ba mharbhánta, ní ba bheaguchtúla.

Bhí na tionóntáin ag cur thar maoil le daoine agus ba ghnách leis na fir óga, dífhostaithe teacht le chéile ag cúinní sráide.

Bhí pianó nach raibh spás ag aintín de chuid Úna fána choinne acu agus ba ghnách leis na páistí a bheith ag súgradh air sin - ní ag seinm - nuair a bhí siad an-óg.

Is iad na sainchomharthaí is coitianta a bhíonn ar na hothair ná: fearg as an ghnách a chuireadh baol an urchair mhillte ar dhuine agus dúlagar domhain a chuirfeadh baol báis ar dhuine.

**6 'Bebek! Bebek!'** Chomh maith leis an gcomhairle maidir leis an bhfuacht (nach mbíonn ann!) is gnách anseo gur féidir le haon stráinséar do leanbh a thadhall, a phógadh agus a thabhairt ina bhaclainn más mian leo.

Chionn is go ndearna muid lámhscríbhinní ar an choláiste, ba ghnách le de Bhaldraithe iarraidh orm gabháil fríd na lámhscríbhinní agus bhí mé in ann iad a léamh, ag an am.