Fios ag madraí an bhaile go raibh an ghráin shaolach ag na Seoigigh ar Bhairéadaigh an Lodge.

"Caithfimid glacadh leis go bhfuil sciar mór de mhuintir na hÉireann go bhfuil an ghráin dearg acu ar an teanga agus ar gach aon rud a bhaineann léi.

Tá an chailliúint seo mar ghoin i meon na mBolavach go dtí an lá atá inniu ann agus tá an ghráin acu ar mhuintir na Sile.

Bhí an ghráin agam air agus d'fhág mé tar éis bliana.

Cuimhnigh go bhfuil an oiread sin de bhunadh Chúba ina gcónaí i bhFlorida, go bhfuil an dearg-ghráin acu ar Fidel Castro, is go bhféadfadh siadsan tionchar cinniúnach a imirt ar an toghchán - go deimhin thacaigh 80 faoin gcéad de shliocht Chúba i bhFlorida le Bush an uair dheiridh.

" An pholaitíocht chrua eitneach ======= Bhí an dearg-ghráin, ar ndóigh, ag Nixon ar mhuintir Kennedy ar fad.

Tá an ghráin agam ar chomórtaisí agus bíonn faitíos orm go ndéanfaidh mé brochán den amhrán, rud a rinne mé uair nó dhó! Goilleann sé orm freisin go bhfuil ar amhránaithe a dhul ar ardán foirmeálta chun éisteacht a fháil.

Nuair a rinne na póilíní ruathar ar a theach i Walton, Learpholl i Meitheamh 2004 fuair siad meaisínghunna amháin, trí ghunna gráin gearrtha, dhá phiostal, dhá raidhfil SA 80 ó Arm Shasana agus na céadta piléar.

Gaol an ghrá agus na gránach atá eadrainn.

Tá an ghráin agam air sin – cur amú ama.

Cé gur cailín tuaithe mé, tá an ghráin dhearg agam ar an tuath.

Bhí an ghráin ag Mártan Mac Cormaic ar an gclog.

Bhí an ghráin ag Mártan Mac Cormaic ar an gclog.

leathnaíonn siadthey spread is tú ag dul tharstuas you pass them duine éicint dá shliochtone of his offspring éachtfeat ag maíomh asboasting about it brogús camphusacha sour-faced humourless person ina intinn míoltóigein his midge mind a mhalairtthe opposite próistethin, spindly person ag cur chuige ná uaidhbothering him a mhímhúineadhhis unmannerliness An ghráin shíoraídeep hatred faoi tharcaisneheld in contempt dá mbeadh breith ar a n-aiféala ag daoineif people could undo what they had done seaftaíshafts corrdhuinethe odd person deargscabhaitéaraa total blackguard airdheed nuair a thitidíswhen they used to fall ag tochas a mhullaighscratching the top of his head rúnintention é a dhíbirtto drive him out go raibh diomar airthat there was something wrong with him plódaícrowds Ag tairiscint breabanna.

Bhí an dearg-ghráin ag go leor de náisiúnaithe na sé chontae ar an eagras sna nóchaidí de bhrí gurbh é rialtas na Breataine a chuir maoiniú ar fáil dó ag an am agus chaith go leor acu go suarach leis an té a bhí agus atá i gceannas air, an Béal Feirsteach Aodán Mac Póilín.

Sa saothar atá idir lámha agam faoi láthair, agus a dtabharfaidh mé anois *Guernica* mar theideal air, agus sa saothar ealaíne uilig atá déanta agam le blianta beaga anuas, níl ach rud amháin á rá agam: go bhfuil gráin shíoraí agam ar an aicme mhíleata sin a bhfuil an Spáinn báite acu i lear dobróin agus báis.

Is taisce púdair an réigiún uilig, réigiún a bhfuil an ghráin aige ar an bhfolús, agus réigiún a líonfaidh an folús sin le cogadh cathartha a tharraingeoidh gach comharsa, Iosrael san áireamh, isteach.

Ach cad é a spreag a shuim san aisteoireacht? “Agus mé ar an meánscoil, bhí an ghráin agam ar pheil.

Inár n-aigne, is ionann Auschwitz agus bás, fulaingt, éagóir agus gráin ar scála is deacair dúinn a shamhlú nó a thuiscint.

Bhí an ghráin acu ar an bhalla agus an tionchar a bhí ag an teorainn ar a saol.

Is mór an ghráin é, an plaisteach dubh céanna, fágtha mar rian an gheimhridh ar áilleacht an earraigh.

Ag fás aníos dom, b’ionann a bheith gaelach agus an ghráin a bheith agat ar an sacar, an cluiche gallda, cluiche na mBlack a’ Tans, an cluiche a imríodh sna bailte garastúin agus i nDún na nGall! Nuair a bhéaradh na Bráithre Críostaí ar bhuachaill ag imirt sacair ar scoil, bhíodh sé ina míle murdair.

Bíonn, ar ndóigh aistriúchán láidir ó iarrthóir páirtí amháin go hiarrthóirí eile ón bpáirtí céanna, cé go bhféadfadh go mbeadh an ghráin dearg ag an dá iarrthóir ón bpáirtí céanna ar a chéile, mar a bhíonn go minic.

Go dtí go dtig leat do charr a fhágáil ar thaobh an bhóthair agus tabhairt faoin chnoc is gaire duit gan a bheith buartha go dtiocfaidh fear le gunna gráin i do dhiaidh, ní thig a rá go bhfuil deireadh tagtha leis an chonspóid seo.

Ní le haon ghrá do Fhine Gael, a deirim gur ábhar dóchais domsa go mbeidh cumhacht Fhianna Fáil briste tar éis an chéad olltoghchán eile ach le gráin ar an mbealach a thruailligh Fianna Fáil polaitíocht na hÉireann le 30 bliain anuas faoi Charlie Haughey, faoi Albert Reynolds agus faoi Bhertie Ahern.

Tá baol agus bagairt agus cion agus gráin agus meas agus maistíneacht sa chluiche céanna.

De réir Uí Bhroin is gráin le cainteoirí dúchais an Ghaelscoilis, nó an leath-Ghaeilg, nó Gaeilg líofa lofa an bhaile mhóir.

Is gráin leis go bhfuil an bheirt seo ag gáire faoi $1.

Bhí caidreamh casta aici lena hathair agus cé go raibh meas aigesean ar mheanma agus ar bhua a iníne, bhí an ghráin aici siúd ar a nádúr teasaí tiarnasach magúil agus ar an dóigh a mbíodh sé i gcónaí ag cothú caidrimh le mná eile taobh thiar de dhroim a máthar, Joséphine.

Mar sin, amach leo siúd atá in oifig! Marbh le Tae is Marbh gan É ============ Más gráin nó más grá leat lucht pleanála an Pháirtí Phoblachtaigh, ní féidir a shéanadh go bhfuil siad cliste.

Tugann sé armlón don dream a bhfuil an ghráin dearg acu ar an dteanga agus gur fada leo í a bheith chomh marbh leis an Manannais.

Gan trácht ar an ngráin a bhí ag Larkin do Ted Hughes! Las sé suas dúinn freisin Piúratánachas na haoise, agus an bhréagchráifeacht is an cur i gcéill - ar eagla bhreithiúnas na comharsan, ar ndeoin.

Bhí an ghráin ag na Naitsithe ar Munch agus chuir sé seo go mór leis an chlú idirnáisiúnta a bhí ag fás thart air ar fud an domhain agus a mhaireann go fóill.

Is cinnte go bhfuil an ghráin ag cuid acu ar an dteanga lenar tógadh iad agus diúltaíonn siad í a labhairt.

Dúirt Sandra McLellan nach bhfaca sí a leithéid riamh: "Ní thiocfadh liom an ghráin a creidiúint.

Tá an tsáith ghránach de faighte agam.

Sna hochtóidí, sin é an t-am is gaire a raibh sí don bhás, measaim, agus bhí an dearg-ghráin ag daoine ar an nGaeilge.

Ar a laghad anois, cuireann siad suas leis, seachas an ghráin a bheith acub air.

Ceisteanna faoi rothaí mór an tsaoil, ceart agus cóir, grá agus gráin, olc agus maith.

Ach dá olcas an dá leabhar úd, ní thig liom an milleán a chur orthu as gach aon síocóis atá buailte orm! Lena chois sin, caithfidh mé a admháil nach bhfuil an ghráin agam ar theanga ná ar litríocht an Bhéarla dá bharr.

Ach tríocha bliain ó cuireadh deireadh le pionós corpartha i scoileanna na tíre, meas tú an bhfuil sé in am anois deireadh a chur leis an tuairim smolchaite gur buaileadh an teanga isteach ionainn? Ocht mbliana déag ó baineadh Peig den Ardteist an bhfuil sé in am fosta ag an ghlúin úr teacht ar phearsa fuatha eile chun a ngráin don teanga a chur in iúl? Agus cén chomhairle a chuirfinn orthu siúd uilig a shamhlaíonn gurb é cuimhní cinn seanmhná as Ciarraí tús agus deireadh gach oilc? Mar a déarfadh Muimhneach cáiliúil eile, Roy Keane, *'Get over it!'*

Sin ansin romham iad, ag bualadh *The Sash* chomh callánach tintrí is a bhí ina gcnámha taobh amuigh den teach pobail, an dearg-ghráin atá acu do Chaitlicigh le feiceáil ina n-aghaidheanna agus sa gheáitsíocht a bhí a chleachtadh acu.

Cuirfidh an doirteadh fola vaimpíreach fonn aisig orthu san ar ghráin leo a leithéid.

Is gráin liom nach féidir liom feidhm a bhaint as ceann de mo ghnáthainmneacha úsáideora ann.

(Ba ghráin le Corkery “litríocht scaoilte”, ’sé sin litríocht gan structúr teibí réamhullmhaithe).

Ba ghráin léi na sóisialaithe a shíolraigh ón meánaicme bourgeois, daoine cosúil le Denis Healey, Tony Benn agus Roy Jenkins.

Ach tá an Afraic Theas de dhíth orainn go léir mar splanc dóchais, a léireoidh dúinn gur féidir an éagóir agus an bhrúidiúlacht a shárú agus gur féidir leis an daonnacht an lámh in uachtar a fháil ar an olc agus ar an dearg-ghráin – agus é sin a dhéanamh go mórchroíoch agus gan fuil a dhoirteadh.

Ar an láimh eile, tá an ghráin dearg ag go leor air agus smaoiníonn siad air mar ‘leibide’ atá ag tarraingt náire ar an gceathrú cathair is mó i Meiriceá Thuaidh.

Meallta go Mór ===== Sílim ar bhealach go bhfuil gráin ag an iarthar air féin.

Iamhchríoch na Cathrach Abú! ============ Dá mbeifí le scairteadh amach ar bhonn seicteach/daonra, b’fhéidir go scairtfí “an Contae go leith abú!” nó “an Dá Chontae abú!” nó arís, “na Trí Fhichead Contae abú!” óir is é mo mheas go bhfuil an-líon daoine nár sheol amach ar an bhád bhán, ach nár chaith vóta, mo dhála féin le barr staince, gránach, le teann fuatha nó le héadóchais, b’fhéidir.

Tráth den saol ba ar na poblachtánaigh amháin a bhí an ghráin dhearg ag na haontachtaithe.