*So *téama an dúlra agus tús an tsamhraidh agus thógamar amhráin a bhain leis na heilimintí: uisce, aer, cré agus tine.

Tá an saibhreas céanna dúlra againn dá bharr sin.

Ach tá an dúlra ann go fóill agus sílim go bhfuil na radharcanna tíre iontach álainn, lasmuigh de na tithe.

"Is maith liom an tslí a bhfuil muid gar don nádúr anseo.

In ainneoin áit lárnach an bhia i gcultúr Mheiriceá agus bhunriachtanais an nádúir dhaonna, áfach, tá sé riachtanach go bhféachfaí ar bhia mar chomhpháirt de shláinte mhaith seachas mar bhac ar shláinte mhaith, más mian linn dea-bhail fhisiciúil agus mhothúchánach a bhaint amach.

D'fhéadfaí a rá gur bronntanas breá Nollag atá ann don dúlra in oirthuaisceart na tíre.

Tá eagla orm a rá go bhfuil muid iontach mórtasach aisti - girseach bheag ghalánta agus nádúr séimh aici! AÓF: Bhuel comhghairdeachas libh, ar ndóigh! Agus an bhfuil sí cosúil leatsa nó le Dermot? MNM: Tá sí cosúil le Dermot, ach aithním go bhfuil mo chuid méara fada féin aici! AÓF: Meas tú anois, an mbeidh sí ina boscadóir, ina fidléir, nó ina hamhránaí? MNM: Sílim go mbeidh sí ina fidléir agus tá dúil mhór aici in amhráin, go speisialta "Báidín Fheidhlimidh".

Cuireann an borradh seo sa dúlra croí Bhalor, agus níos mó ná a chroí, ar crith.

" Bíonn rian láidir an dúlra ar go leor de na saothair a thagann ó stiúideo Bhewick.

Nádur an duine agus an dúlra mórthimpeall orm.

* Gluais • Glossary dul i dtaithí arget used to seanmóirsermon léachtaíreadings gnáthchomhráordinary conversation chomh tuirseach is a bhínnhow tired I used to be luasspeed sruth caintea stream of words foighneachpatient botúinmistakes séiplíneachchaplain bosca faoistineconfession box ag éisteachthearing confessions eascainíswearing iarrachtattempt leithreastoilet sna Flaithisin Heaven seálshawl sa Nigéirin Nigeria deoisediocese gáneed ualachburden misneachhope leictreachaselectricity cuisneoirífridges cadhnrabattery a bheadh le luchtúwhich would have to be charged gineadóirgenerator go han-spárálachvery sparingly scannán an-mholtaa highly-praised film deontasgrant bolgánbulb mionrud éiginsome small thing le caoi a chur airto repair it m'airdmy attention draíochtmagic a d'ardaíodh mo chroíwhich used to lift my heart a chuaigh i bhfeidhm go mór ormthat really made an impression on me spioradáltachtspirituality achrannquarrelling aighnisdisputes tuairimí láidrestrong opinions pearsantachtaí láidrestrong personalities in árach a chéileat loggerheads Ghoill naimhdeas mar sin go mór ormthat sort of hostility really upset me chruthódh séit would prove turas na croisethe stations of the cross an CarghasLent aisteachstrange gníomh creidimhan act of faith ráiteasstatement briathar Déthe word of God béimemphasis trí chéilein general gannscarce comaoineachcommunion fireann nó baineannmale and female an-ghar don nádúrvery close to nature do bhaol a mbáiteto the danger of being drowned scór ógánachtwenty young men a bádhwho were drowned truamhéalachheart-breaking strompthastiff ina baclainnon her arm mothúcháinemotions ar tír móron the mainland ag cur láimhe ina mbás féincommitting suicide d'aireofáyou would feel bádrowning sciobadh na farraigethe sea's snatching sólássolace i gcréin the soil i ngaineamh na cillein the sand of the grave faraoralas uaigneas imeachtathe loneliness of departure cé is moite de na laethanta saoireapart from the holidays a fhilleann go lánaimsearthawho return on a full-time basis de cheal postanna feiliúnachadue to a lack of suitable jobs ábhair acadúlaacademic subjects

Agus mé ar a thóir sin, d'fhoghlaim mé nach bhfuil sé éasca nó simplí an dúlra dúchasach a chosaint, agus nach bhfuil gach éinne ar aon intinn faoi céard is cothú ann.

An eite chlé ======= Fadhb eile a bhaineann leis an Mheánoirthear is é a laige is atá an eite chlé, dar le Fisk.

B’fhéidir go mbeifear ábalta teicneolaíocht nua a úsáid chun níos mó ola a bhaint amach as na holacheantair atá aimsithe anois – ach de bharr chastacht an phróisis beidh praghas na hola seo níos airde.

Tá a fhios agam go raibh mé féin páirteach sa tonn sin, ach bhraith mé go raibh mé ag snámh in aghaidh na taoide amanntaí! Rud eile a chuir as dom faoin gceantar ná an damáiste atá á dhéanamh don dúlra.

Réitigh an Chomhairle Phleanála áitiúil an chonspóid i ndiaidh vóta a chaitheamh inar sheas naonúr as ceithre dhuine dhéag ar son na bpíosaí dealbhóireachta a fhágáil san áit a raibh siad ach coinníollacha a bheith ann leis na héin, an dúlra agus daoine a chosaint ó bhaol.

Tá an áit ciúin – táimid ar a laghad trí huaire an chloig ón gcéad bhaile eile – agus uaireanta bíonn an aimsir thar a bheith cantalach! Ach, gan amhras, más duine tú a bhaineann sult agus tairbhe as a bheith gar don dúlra, a bheith ag éisteacht le fuaimeanna an dúlra seachas fuaimeanna na cathrach agus a bheith in ann na réaltaí a fheiscint i gceart, is deacair Nyika a shárú.

Agus é trí bliana is fiche – aimsir an dara Cogadh Domhanda – siar leis go Conamara ar thóir fonn agus amhrán lena rothar, a pheann, beart mór smaointe, a théagar fireann agus a nádúr caoin.

Tugadh na sléibhte Tongariro, Ngaruhoe agus Ruapehu do mhuintir na Nua-Shéalainne mar anaclanna dúlra.

Baineann an nós seo le cosaint an dúlra agus an talaimh – goirt a fhágáil bán ar feadh bliana le meas a léiriú orthu, cuir i gcás.

Níl a fhios agam arbh é nádúr mothálach ba chúis leis an ngol nó mothúchán tobann ciontachta a bhuail í nuair a chonaic sí an trealamh a chuir a comhthírigh chun feidhme d'fhonn na milliúin a dhúnmharú.

Ach shábháil Eddie Kehir a fhoireann, Cill Chainnigh, ar an taobh eile den pháirc, ag aimsiú na scór mar ba dhual dó.

Téim ann chun sult a bhaint as an dúlra, go mór mór na bláthanna fiáine a thagann faoi bhláth ar na cnoic.

Is é Ciste Fiadhúlra an Domhain (CFD) an t-eagras caomhnaithe dúlra is mó ar domhan agus tá ioncam de $200 milliún in aghaidh na bliana aige.

Seo mar a mhaíonn Fear na Súile Nimhe: “Deir mo sheanchara Daithí Atinburó (i nglan-Ghaeilg: Daithí Chathair na hAithne) go bhfuil an Turasórus Meiriceánus anois áirithe go hoifigiúil i measc na ndúl is teirce in Éirinn, chóir a bheith chomh gann leis an dlíodóir bocht, an múinteoir saibhir agus an ceardchumannaí sásta.

Cé gur fiagaithe-cnuasaitheoirí a bhí sna Batwa ó dhúchas, rud atá fíor i gcás na bPigmithe go léir, fágann gach cor atá curtha ina gcinniúint nach gcleachtann roinnt mhaith Batwa an saghas sin saoil a thuilleadh.

Thug m’athair Garmin mar bhronntanas do mo mháthair (briseann an dúchas trí shúile an chait!) Is minic a thabharfainn mo chéad ghin ar mhaithe lena leithéid is mé caillte i gceantar iargúlta ar an mbealach chuig cruinniú, ach bhraith mé go minic go gcuirfeadh Garmin srian leis an deoraíocht a thugann an turasóir i dtreo seoda iargúlta ar a laethanta saoire.

Is dóigh gur sciath thar lorg dó féin atá ina luiteamas scríobh faoin dúlra áfach.

Rinneadh Anaclann Dúlra de Loch Bogoria is den cheantar máguaird i 1973 d’fhonn airgead a thuilleamh don Stát agus tá turasóirí á dtarraingt ann ag áilleacht nádúrtha na háite ó cheann ceann na bliana ó shin i leith.

An ó dhúchas duine a thagann an chruthaitheacht? An féidir í a fhoghlaim? An mbraitheann sé ar an tréimhse ina maireann tú nó an áit a bhfuil cónaí ort? Is cinnte go bhfuil freagraí ar na ceisteanna seo ar fad ach tá tuairimí eile ann a dhíríonn ar an nasc a d’fhéadfadh a bheith idir an chruthaitheacht agus meabhairghalar.

Ceist Arastatail Agus chuir an fealsamh Arastatail an cheist cad chuige a raibh na fílí, na healaíontóirí agus na fealsúna is fearr ar fad luaite leis an lionn dubh? Ná déanaimis dearmad, ach oiread, dár bhfile buile féin, Suibhne Gealt, a d’imigh, i ndiaidh dó uafáis na cogaíochta a fheiceáil i gCath Mhaigh Rátha, ar seachrán mire ar fud sléibhte agus coillte na hÉireann an 7ú Céad, ag déanamh cónaí sna crainn agus ag fógairt áilleacht agus diamhracht an dúlra ó bharr na gcrann i bhfilíocht shnoite cheolmhar.

Cén fáth é sin? An mbaineann sé le dúchas, le cine, le dearcadh, le tuiscint nach bhfuil ag imreoirí sna contaetha eile? Tá imreoirí maithe ag contaetha eile gan amhras, ach teipeann orthu níos minice ná a chéile an lámh in uachtar a fháil ar na Ciarraígh.

Briseann an dúchas trí shúile an chait a deirtear, agus i dtaca le himreoirí iomána Osraí, nó ‘Na Cait’ (Cill Chainnigh), is fire an ráiteas sin ná riamh!

Tá an tsochaí athraithe as a riocht ó shin, ar ndóigh, ach an féidir go gcruthóidh géarchéim gheilleagair an 21ú haois caoinfhulaingt níos buaine?

Is tréith de chultúr cathrach iad siúd a léiríonn stuaim, cur chuige agus socracht na ndaoine ann.

’Siad dúchas an ghrá féin agus ionannas sainiúil ban dhá phríomh ábhar a fiosraithe.

San Earrach, tar éis an gheimhridh a bhíonn go hiondúil, agus go háirithe i mbliana, an-fhuar, faighimid an deis faire ar oibriú saol úrnua an dúlra thart orainn.

Ilghnéitheacht na nImirceach ================ É sin ráite, bhí éagsúlacht ag baint le stair na nÉireannach san Astráil ón gcéad lá a bunaíodh an choilíneacht mar áitreabh pionóis sa bhliain 1788.

Is argóint iontach láidir ar son an tumoideachais i sprioctheanga gné seo na liogeolaíochta, óir is é nádúr an naíonáin teanga agus teangacha a fhoghlaim ar luas iontach tapa.

Is dócha go gcuimsíonn an t-aon fhocal amháin i nGaeilg, dúchas, an bhraistint sin.

(Bímis buíoch de na Rómhánaigh, na Medici, agus den Eaglais Chaitliceach!) Mura bhfuil an oidhreacht chomh mór in Abruzzo agus atá sí in áiteacha eile san Iodáil áfach, tá an dúlra agus an tírdhreach thar a bheith álainn.

Tá siad níos mó, agus tá dúchas dána, trodach iontu.

‘Seard a bhí uaim ná áit iargúlta agus an dúlra timpeall orm, mar a shamlaínn an áit le linn m’óige.

Sinne atá inár gcónaí nó a tógadh faoin tír, tuigeann muid chomh daonna agus atá sé a bheith gar don dúlra.

Tearmann na nDúl ======== Ar an taobh eile den scéal, tá saibhreas na coille le feiceáil ag an saol i Koutal na Seineagáile.

– is amhlaidh nár tháinig aon athrú ar bhunmhianach an duine.

Níl sa tsibhialtacht ach smacht a choinneáil ar na fórsaí dorcha atá ionainn ó dhúchas.

Ní san innealra ach sa dúlra atá suim an turasóra a théann go Maigh Eo nó go Tír Chonaill.

Tá an cogadh ann féin athraithe, anois go bhfuil sé á throid sna cathracha móra seo, lárionaid cumhachta agus tráchtála na Siria idir chumhacht pholaitiúil agus mhíleata.

Sin an fáth go gcreidim go bhfuil sé ionam ó dhúchas, rud nach dtig liom cur síos air," arsa Julie.

‘Of Gods and Men’, le Xavier Beauvois (An Fhrainc 2010) Artificial Eye 517 DVD ======================= Más ag treabhadh i ngort na rúndiamhaire sácráilte atáir, an tráth seo bliana, molaim fiosrú Beauvois ar nádúr an chreidimh, an duine, agus na dílseachta.

Thóg sé na mílte bliain ar an dúlra na portaigh a chruthú.

Sna ceantair sin tá rudaí eile níos tábhachtaí ar nós coláiste nó dathúlacht! I mo chás féin, bhí sé ionam ó nádúr a bheith i mo throdaí nó i mo dhornálaí.

Is dócha go bhfuil sé i mianach an duine go mbíonn sé ag santú modh maireachtála níos fearr i dtólamh.

Thiocfadh liom dul chun na leabharlainne agus leabhair staire a léamh ach is eachtra eile i bhfad Éireann níos saibhre a bheith ar an láthair agus cead a cinn a thabhairt don tsamhlaíocht agus dhá chodarsna a dhéanamh; a bheith sáite san am i láthair ar modh eisíoch - an ghrian, an ghaoth, fuaimeanna an dúlra, srl.

Tírdhreach álainn, éagsúil, dúlra atá slán anois ó láimh an duine faoi choimirce na Geopháirce.

Victor Bayda as Ollscoil Moscó ag trácht ar eachtra den chineál seo níos luaithe i mbliana, cheapfainn gur mheas móramh na nGael a chonaic é nach n-oibreodh an leigheas a bhí á mholadh aigesean.

’ - ‘Is éard atá i gceist ná feiniméan sóisialta a bunaíodh i Meiriceá sa bhliain 2000, ag déanamh tagartha do nádúr an duine mar le cúrsaí gnéis ina bhfuil béim faoi léith curtha ar an ghnéas eile a mhealladh.

Tá páirt thábhachtach ag an dúlra sa scéal, a thugann léargas ar dheacrachtaí comhchónaithe an chine dhaonna le hoisrí agus le héanlaith.

Fear a thuigeann inneach scannáin, mar ealaíon; fear a thuigeann drámaíocht agus denouement; fear freisin a thuigeann dínit an duine agus cumhacht slánaithe an ghrá.

Gura fada buan iad ag beannú don éan is don dúlra thart orthu.

Is é a Leas a Laghad ========= Ciúnas agus simplíocht an dá phríomhaidhm anseo, filleadh ar na bunriachtanais, mar a bhí ag na manaigh fadó agus na dánta gonta dúlra á gcumadh acu.

Céard a dhéanfadh mac an chait…”

 Ní hiontas mar sin é go ndearna Muireann staidéar ar an teanga ar an ollscoil Bhain sí céim sa Léann Ceilteach amach in OÉ Gaillimh áit ar thaithnigh an éagsúlacht mhór léi, an Ghaeilge, idir Shean-, Mheán- agus Nua-Ghaeilge, stair, seandálaíocht, teangacha Ceilteacha, Béarla na hÉireann agus bhí sí an-pháirteach sna cumainn Ghaelacha fosta, agus sheas an caidreamh agus cairdeas a bhain leo sin léi i gcónaí.

Loime an tSaoil agus Searc don tSaothar ================ Chaith Giacometti a shaol oibre i gceardlann bheag uiríseal i bPáras, nach raibh ann ach 'poll' mar a dúirt sé féin, ach ar bhealach éigin, réitigh an loime seo lena luiteamais dhorcha féin.

Tá dea-nósanna sa cheantar a chuidíonn leis an dúlra, cuirim i gcás, baint an fhéir le speil agus ag déanamh cocaí agus cruach féir le píce.

Is Treise Dúchas, ach is Gá Oiliúint =========== Ach níos tábhachtaí ná na tosca thuasluaite ab ea cinneadh a thóg Aontacht Gailf na hÉireann (GUI) thart ar scór blianta ó shin struchtúir a chur ar bun a chuirfeadh ar chumas daoine óga caighdeán ard i scileanna an ghailf a bhaint amach.

Cé go ndeir an seanfhocal gur treise an dúchas ná an oiliúint, creideann roinnt tráchtairí ar chúrsaí spóirt gur féidir níos mó dochair na maitheasa a dhéanamh nuair a théann an oiliúint thar fóir.

Ina leabhar *The Healing Power of the Human Voice* (2005) meabhraíonn James D’Angelo dúinn go bhfuil an nádúr daonna fite fuaite leis an dúlra agus cá hionadh mar sin éifeacht amhrán na farraige is na gaoithe orainn, cantain na n-éan agus mar sin de.

Líonann ceol an dúlra le ciúnas sinn.

Tá cur amach ag Tomás Ó hAodha ar fhear na bhfrachtal, fear a cheap cuma na matamaitice do chuma aiceanta an dúlra thart orainn ar fud an domhain.

Léiríonn corn gailf san Astráil an ghuagacht a bhain le caidreamh idir an dá thír, Éire agus an Astráil, ar feadh na mblianta fada.