Agus ós ag caint dúinn ar scliúchas sin Chorn na Cruinne, meabhraítear domh rud eile a déarfadh mo mháthair mhór fá dtaobh de na piteoga céanna: 'A chonách sin oraibh, a bhrealláin gan mhaith.

Ní déarfaidh mé focal ar bith faoi Éamonn Ó Druncaí nó is é a thiomáin an scliúchas ar fad.

Ach le ráiteas an Uasail Shaw i m'aigne, níl sé i gceist agam, agus mé ag breathnú siar ar nuacht na bliana, aon aird a thabhairt ar an scliúchas idir Roy Keane agus Mick McCarthy; ina ionad, féachfaidh mé ar na fíorscannail a nochtadh in 2002.

Ní déarfaidh mé focal ar bith faoi Éamonn Ó Druncaí nó is é a thiomáin an scliúchas ar fad.

De réir tuairiscí, maraíodh bean amháin san eachtra, agus foilsíodh alt ar an scliúchas sa *New York Times*.

B'fhéidir go m'fhearr le cuid againn cluiche taispeántais ná scliúchais agus troid agus feallanna gránna.

Praiseach eile agus muintir na hÉireann ag amharc ar an scliúchas ó na taobhlínte, mar is gnách.

Taobh istigh den Chumann Lúthchleas Gael déarfadh daoine go bhfuil níos mó ná sin i gceist, mar go mbíonn argóintí, coimhlintí, scliúchais, díospóireachtaí, troideanna agus scoilteanna ann an t-am ar fad ach nár chuir siad sin isteach an-mhór ar dhul chun cinn na heagraíochta le 120 bliain anuas.

Bhí mé ag éisteacht lá le caibidil raidió fá na himeachtaí tubaisteacha taobh amuigh de chlub oíche Anabel i mBaile Átha Cliath tamall gairid de bhlianta ó shin, nuair a maraíodh fear óg le linn scliúchais i ndeireadh na hoíche.

Tá daoine ann a cheapann go bhféadfadh sé a bheith ina chogadh dearg dá bharr sin, dá mbeadh aon scliúchas ann.

Tuairim is 30 nóiméad a mhair an scliúchas agus faoina dheireadh bhí 22 mianadóir marbh agus seisear saighdiúirí.

Mar atá a fhios ag an tsaol mhór anois, maraíodh Bert McCartney (33) (agus gortaíodh cara leis go dona) ar an 30 Eanáir i ndiaidh scliúchais a tharla idir é féin agus baill de chuid an IRA i dteach tábhairne i lár Bhéal Feirste.

Ar an 12 Lúnasa bhris scliúchas amach nuair a rinne Apprentice Boys Dhoire iarracht máirseáil ar fhallaí na cathrach.

Ansin, chun cás an anacróra a dhéanamh míle uair níos measa, chuir Balor Dalba scairt ar lucht an *Sindo* le rá go raibh duine dá gcuid iriseoirí i ndiaidh a bheith i scliúchas le striapach siocair nach raibh sé sásta iomlán an táille a íoc léi; gur tháinig a cairde i gcabhair uirthi; agus go raibh an t-iriseoir anois ar thralaí san otharlann ag cumadh ailt faoi dhroch-staid na seomraí éigeandála.

Bhí scliúchas ann an Domhnach roimhe sin nuair a ionsaíodh beirt nó triúr de na fir tharrthála ar an trá agus ceaptar gurbh shin é an rud a spreag an slua a bhí ag dul a dhíbirt na “*Lebs*” ó “thrá s’againne”.

“Agus do bharúil cé a bhí ciontach as an scliúchas sin ar shráideanna Bhaile Átha Cliath, a Chú Chulainn?” a d’fhiafraigh Balor an Bhéil Bhinn.

Íorónta ======= An dea-scéala – má chreideann tú go bhfuil Sinn Féin i ndáiríre ag bogadh chun tosaigh chuig an pholaitíocht shíochánta amháin - nach raibh baill d’eite Adams/McGuinness den ghluaiseacht páirteach sa scliúchas.

Ni thuigim cén mhaith a dhéanfaidh sé ach oiread téarmaí fionraíochta a leagadh ar imreoirí áirithe seachas a chéile nuair ba léir don saol mór go raibh beagnach gach imreoir páirteach sa scliúchas.

D’fhéadfaí a rá go bhfuil *ethos* leathrúnda, neamhfhoirmeálta i gCLG a deir: gur cluichí “fearúla” iad peil agus iomáint agus is cód é sin a deir “má bhuailtear buille ort, glac leis ach tabhair ceann níos fearr ar ais in am cuí”; go dtarlaíonn scliúchais ó am go ham de bharr theannas na hócáide ach nach bhfuil aon dochar ansin; gur féidir an milleán a chur ar an réiteoir de ghnáth toisc (a) nach raibh smacht aige nó (b) gur shéid sé an fheadóg rómhinic agus araile; baineadh leas as (a) go minic i gcomhthéacs eachtraí na hÓmaí; go bhfuil droch-chaint gháirsiúil inghlactha ag cluichí, ar an taobhlíne, i seomraí gléasta agus araile, go fiú agus mná agus gasúir i láthair.

” Nár mharaigh na Red Hand Commandos ball den RUC, an Constábla Frank O’Reilly, i bpléascán buama le linn scliúchas Dhroim Cria i 1998? Is rud é seo a chuireann isteach go mór ar bhaill an Oird a chreideann gur eagraíocht chreidimh atá san ord Oráisteach agus nár cheart dó baint ná páirt bheith aige le polaitíocht nó le seicteachas.

Cur amú ama a bheas ann mura mbíonn sa Tionól ó thuaidh ach scliúchas i ndiaidh scliúchais idir an DUP agus Sinn Féin agus fadhbanna mhuintir na Sé Chontae ag dul in olcas.

Chualathas na leithscéalta arís le déanaí tar éis scliúchas Staid Semple ag tús mhí an Mheithimh inar thug iománaithe an Chláir agus Chorcaí faoina chéile sular cuireadh tús leis an gcluiche.

Ach anois, de réir cosúlachta, "is cuid den chluiche" é an scliúchas réamhchluiche.

Níl a fhios agam cad é déarfadh Caitríona Pháidín dá mbeadh sí maraithe ag an IRA agus í ag breathnú ar an scliúchas a tharla in Óstán na hEuropa ar an 28ú Eanáir nuair a seoladh tuarascáil an Consultative Group on the Past faoi stiúir Lord Robin Eames agus Denis Bradley.

Ach i mí Feabhra seo caite bhí Setanta i scliúchas le Cameron Cloke, comhimreoir ar an bhfoireann Melbourne Carlton.

Tarlaíonn scliúchais fhoréigneacha idir dreamanna Imazigh is Arabacha agus tá roinnt Imazighen, idir uasal is íseal, curtha den saol ó 2005 a bhfuil Ioslamaigh dhíograiseacha freagrach as, de réir an rialtais.

“Anois, a Bhaloir, tá muid i ndiaidh fáil réidh le ceathrar leipreachán, agus tá puball na beorach gan aon duine ina bhun leis an scliúchas thall ar bhruach Loch Michigan.

Agus cé a rinne an cur síos maslach seo? Cé eile ach Balor an Bhéil Bhinn, nó tharla go raibh sé féin i láthair ag an scliúchas ar bhruach Loch Léin.

Sa leabhar *‘Tribes with Flags’* a scríobh Charles Glass faoin éirí amach i Hama na Siria in 1982, tá cur síos ar an scliúchas a tharla idir na Muslamaigh ‘Sunni’ agus fórsaí an rialtais faoín bPáirtí Sóisialach Ba’áth atá faoí smacht ag na hAlabhaítigh.

Tá Bertie an Bligeard i ndiaidh hata de shórt a chaitheamh isteach i scliúchas na huachtaránachta.

Is cosúil gur sár-urghaire nó superinjunction ba bhun leis an scliúchas.

An bhfuil leigheas ar bith ar an scliúchas bliantúil seo,” a fhiafraíonn sé.

‘An scliúchas seo,’ adeirim, ‘céard é féin.

Níl cuimhne agam go raibh racán ná scliúchas ag Oireachtas riamh, ná baol air fiú.

Ach ar ndóigh, níorbh é sin an eachtra ba mheasa de na scliúchais a tháinig mar thoradh ar chinneadh Chomhairle Chathair Bhéal Feirste gan bratach na Breataine a bheith ar crochadh ar Halla na Cathrach ach ar laethanta réamhcheaptha.

(Is léir go bhfuil an Constábla Ceannais Matt Baggot thar foras (*out of his depth*) agus é ag déileáil leis na scliúchais ina bhfuil corradh le cead oifigeach dá chuid gortaithe ach sin scéal eile).

Le linn na scliúchas a bhain le bratach na Breataine a bheith ar foluain ar líon níos lú laethanta os cionn Halla na Cathrach i mBéal Feirste, bhí agóid ar siúl ar Bhóthar Bhaile Nua na hArda in oirthear dílseach na cathrach.

Agus ní chuirfeadh sé iontas orm dá mbeadh easaontóirí ag beartú scliúchas le fáil amach an mbeidh an cur chuige céanna ag an PSNI in Ard Eoin is a bhí acu in oirthear na cathrach.

Ghlac sé páirt i scliúchas sa bhaile fearainn, an Bealach, i 1815 inar dódh otharlann a raibh arm na Breataine ag baint feidhme as mar bheairic shealadach.

Chun na rógairí a choimeád as achrann a chuirtí imeachtaí mar sin sin ar siúl, de réir dealraimh, ócáidí le haghaidh scliúchais is cearrbhachais agus ‘giota de conas tá t’athair’ mar a deir an Gall.