'Cad é sa diabhal atá siad a dhéanamh?' Nuair a chuaigh mé go dtí an siopa, tháinig Peadar chugam sa tsráid agus é an-tógtha.

Bhí mé iontach tógtha le hóstán an bhaile ó tharla coicís chrua a bheith caite agam ar an bhóthar.

Bhí sé seo suimiúil, dar léi, mar "b'í seo an chéad fhéile in iarthar na hEorpa a thóg ceann agus a thug tús áite d'ilteangachas na réigiún agus na limistéar Ceilteach.

Ba í an tAire Sinn Féineach Sláinte Bairbre de Brún a leag síos téarmaí tagartha an Choimisiúin agus sin ceann de na fáthanna a bhfuil Sinn Féin chomh tógtha sin leis na hinstitiúidí logánta rialtais.

Is cúis díomá é dó an chaoi a bhfuil daoine ag éirí an-tógtha leis an airgead in Éirinn, áfach, agus ní maith leis an dóigh a bhfuil an saol tar éis éirí i bhfad níos sciobtha le cúig bliana anuas.

Ba ghnách Baile an Droichid a thabhairt ar an tsráidbhaile sa tseanam mar go gcaithfeá droichead a thrasnú cibe bóthar a thógfá le gabháil ann.

I rith an tsamhraidh, chuaigh mé go dtí áit a bhfuil mé an-tógtha léi, Dún Chaocháin in iarthuaisceart Mhaigh Eo.

Chuala mé an ceol agus an sean-nós chomh maith le linn an turais sin agus bhí mé tógtha leo ón nóiméad sin.

Ba é *The Colour of Paradise* an chéad cheann, agus bhí mé an-tógtha leis fosta.

Cé a thógfadh orainn é dá ngéillfeadh muid don bhrú sin? Tá na tuairiscí léite agam, agus scanraíonn siad mé.

Más duine tú a bhfuil seachtar páistí tógtha agat, tá taithí agat ar cad é is maith leo agus cad é nach maith leo.

Chruthaigh an taithí sin, dar leis, nach bhféadfaí brath ar na grianghrafanna uilig a tógadh ar an lá chun an fhírinne a chruthú.

Ach tá cúlra ceoil difriúil ag gach duine againn - beirt de na cailíní, tá siad an-tógtha leis an *jazz*, agus cailín eile tá sí an-tógtha le stuif ó na daichidí - mar sin thosaíomar ag baint triail as rudaí eile.

Chuir sé sin as dom agus shocraigh mé lá amháin go dtógfainn sos gairme.

" Deir McEvoy gur éirigh sé tógtha le Michael Collins ar dtús le linn chomóradh caoga bliain Éirí Amach na Cásca i 1966.

Caithfidh mé a admháil cé nach bhfuil mé ró-thógtha le cúrsaí spóirt, gur breá liom go mór an páipéar sin agus d'fhoghlaim mé an-chuid Gaeilge uaidh.

Niall Ó Dónaill a tógadh uainn seacht mbliana ó shin.

Ainneoin shéanadh na bpoblachtánach, meastar go bhfuil siad ag ullmhú gníomh tógtha muiníne, gníomh críochnaithe le tuilleadh brú a chur ar Rialtas na Breataine maidir le "dímhíleatú".

Bhí mé an-tógtha le hÁdhamh agus Éabha.

Measann Ó Snodaigh go bhfuil an rialtas seo níos tógtha le cúrsaí paraimíliteacha agus le cúrsaí tráchta ná mar atá siad le cúrsaí drugaí.

Agus mé ag fanacht sa seomra imeachta ag Aerfort Heathrow i Londain ar na mallaibh, ar mo bhealach ar ais go Béal Feirste, chuala mé fear ag caint ar a ghuthán soghluaiste agus é an-tógtha.

Cad é mar is féidir éirí tógtha fá fhoirgnimh atá tógtha ar ghaineamh slogach? Cad é mar is féidir éirí tógtha fá dhul chun cinn polaitiúil ó thuaidh nuair atá fhios agat go bhfuil daoine ag fanacht le hé a scrios.

Is ar an Bhaile Thiar fosta atá an chéidh úr a tógadh le gairid ar chostas de bhreis agus €12 milliún.

Bhain mé taitneamh as ag an am ach i láthair na huaire, mar a dúirt mé, táim an-tógtha lenár gceol féin.

An té a bhfuil dúil aige san iománaíocht, agus atá ag faire go grinn ar chluichí móra na fuinseoige chomh fada is atáimse (ó 1960 nó mar sin!), thógfadh sé ceann de bhua Bhiorra i gCluiche Ceannais Club na hÉireann ar Lá Fhéile Pádraig seo thart.

Bhí mé an-tógtha leis na hamhráin thraidisiúnta agus ba mhian liom a thuiscint cad é a bhí siad ag rá.

iad siúd a tógadh i mBaile Átha Cliath, a tógadh le Gaeilge agus a tógadh leis an gcultúr domhanda teilifíse.

Bhí Ivan tógtha glan agus bhuail sé a dhorn ar an adharc agus choinnigh sé ansin é.

Fásann siad a lán saghsanna glasraí, agus tógann siad muca.

Sa deireadh chaith a mhathair siar an t-éadach leapa agus thóg sé idir chorp agus chleiteacha é agus isteach léi sa tseomra folctha.

Bhí guth agus ceol iontach aige, agus cosuil leis an chuid is mó den dream sin, chítear dom, feasóg air agus é tógtha le polaitíocht na heite clé.

Bhíodh éifeacht na ngrianghraf sin ag brath ar chaighdeán an tsolais ar an lá a thógtaí iad, ach anois is féidir úsáid a bhaint as bogearraí cumhachtacha chun na híomhánna a fheabhsú.

Íocann lucht tógtha tithe na táillí sin ar chuile theach, siopa agus monarchan nua a thógtar sa gcontae, agus cuireann siad an costas ar aghaidh chuig na daoine a cheannaíonn iad.

Mar sin de, agus na daoine óga seo ar fad chomh corraithe sin, agus iad breá sásta a bheith ag crostacht leo, an bhféadfadh saothar Sheridan dul i bhfeidhm orthu, gona scéal casta grá, faoin streachailt a bhíonn le déanamh ag tuismitheoirí, agus faoi chruálacht an bháis? An bhféadfadh scéal Éireannach an croí a bhogadh ag na déagóirí seo, as áiteanna ar fud an domhain mar Háití, Boisnia, an Cholóim agus Portó Ríce ina bhfuil saol an-chorrach ag daoine? an-tógtha leis ======= Múchadh na soilse, agus tosaíodh ag taispeáint an scannáin, agus roimh i bhfad ba léir go raibh na daoine óga seo as Manhattan an-tógtha le scannán an stiúrthóra Éireannaigh.

Dúirt an leath amháin seo de na Brothers Grim (an leasainm atá ar na deartháireacha) in agallamh le déanaí go raibh na YBAs mar chuid de ghlúin a bhí tógtha leis an chlú agus a bhain úsáid as an ealaín lena gcuid egos féin a shásamh.

Chum Peter Cowboy Robinson ceann a raibh sé féin iontach tógtha leis.

D'fhan mé i dteach nua-thógtha Denise Begley, agus bhí gach deis nua le fáil ann.

Nuair a fógraíodh an plean i dtús na míosa seo caite bhí neart olagóin le cloisteáil, más *sotto voce *féin é, ó na státseirbhísigh, agus cé thógfadh orthu é? An chuimhne is mó atá agam ó dhánta na hArdteistiméireachta ná an dán iomráiteach úd, "Stoite" le Máirtín Ó Direáin.

Ní thógfainn uirthi é.

AÓF: Cén áit a ndéanann sibh cleachtadh mar sin, más as áiteachaí éagsúla sa tír sibh ar fad? MNA: Tagaimid le chéile, de ghnáth sa Rinn, agus tógaimid tigh ar cíos ar feadh cúpla seachtain agus bíonn cleachtadh den dá shórt againn ann! AÓF: Is tú an t-aon bhean atá sa ghrúpa, i measc scata fear.

* Gluais • Glossary grian líomóideach shearbh Van GoghVan Gogh's bitter lemon sun dá mo dhallúblinding me sócúlachcomfortable go diansmaointeachextremely thoughtful mar is dual dóas it usually does scáthannashadows ag atswelling, expanding in aice an chaibinéidbeside the cabinet ag siotgháiresniggering fá dtaobh deabout it aitstrange ag gríosú mo chuid samhlaíochtainciting my imagination searmanasceremony chóir a bheithnearly ag druidim liomapproaching dá freagairtanswering her go drúisiúillustfully ag teannadh liomgoing close up to me ba ghnách liom amharc uirthiI used to look at her fireannmale i dtólamhalways marcaíocht ar rudaíto ride things leasrachathighs de shíor dá mo leanstan thartalways following me around chomh tógtha sin liomso taken with me ghoillfeadh sí go dtí an croí ormit would really upset/bother me dá tochas féinscratching herself ag casachtáilcoughing dá mhacasamhail seolike this ag goillstean ortbothering you drochspionna bad mood bulógloaf corruairsometimes buanchairdefriends for life gliondarjoy faoi smachtunder control bosca na mbréagánthe toy box go dtí gur ghéill m'athairuntil my father gave in brionglóid ar dóigha great dream corroíchethe odd night smúitdust gníomhaction rachtanna na fírinneachtabouts of truthfulness dóighiúilgood-looking aibíripe a cuid murnán beag bánher little white ankles osnasigh ag barr a malaíat the top of her brows smigeadchin toradhfruit a scoilteadhwhich was split stán mé uirthiI stared at her mo chuid lochtannasamy faults íomháimage Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.

Tá cuid de na tithe leath-thógtha, le gur féidir an struchtúr a fheiceáil.

Bhí sé chomh tógtha sin leis an mhéid a chonaic sé gur chuir sé a chuid laethanta saoire ar ceal chun taispeántas a eagrú ar an toirt.

Inseoidh mé daoibh sa chéad alt eile cad é mar a d'éirigh liom ansin! Ach déarfaidh mé an méid seo libh anois: tá riarthóir in oifig s'acu atá an-tógtha leis an cheol Gaelach agus is breá leis é a sheinm ar a bhosca ceoil! *Is scríbhneoir agus grianghrafadóir í Liz Curtis, a bhfuil cónaí uirthi i mBéal Feirste.

Thóg sí dá dtiocfadh léi de thrioc a bheadh ina cosán agus chuir sí an t-iomlán i mullach an toilg mhóir a bhí i lár an tseomra.

Ní raibh ann ach dhá phictiúr a tógadh go sciobtha.

Seo, tógfaidh seo an cian díot,” ar sé agus tharraing sé buidéal mór seaimpéin as an chuisneoir.

Níl teorainn lena bhfuil i ndán dó ach is de réir a chéile a thógtar na caisleáin! AÓF: Má tá daoine ag iarraidh cabhrú leis an mBéal Binn, céard is féidir leo a dhéanamh? NNicCI: Bí linn ag na himeachtaí, tar chuig an gclub nó chuig an bhFéile Filíochta nó chuig dráma.

Is mór an trua é seo ach tá sé mar fhaoiseamh ag lucht na Gaeilge gurb é seo an t-eastát tithíochta deireanach a thógfar sna Gaeltachtaí nach bhfuil coinníoll teanga luaite leis.

Alan Pelz-Sharpe, Groton, USA (ó shuíomh gréasáin an BBC) Tá an ghrianghrafadóireacht i ndiaidh éirí chomh coitianta sin go bhfuil sé deacair a shamhlú go mbíodh eagla ar dhaoine lá den saol go sciobfadh an “bosca beag dubh” a n-anam ar shiúl uathu dá dtógfaí pictiúr díobh, agus go raibh daoine ann a bhí cinnte gur céim siar a bhí ann nuair a tháinig deireadh le *daguerratypes*.

Agus, le bheith fírinneach, cé a thógfadh orthu é? *As Baile Átha Cliath é Dónall Ó Maolfabhail.

Alan Pelz-Sharpe, Groton, USA (ó shuíomh gréasáin an BBC) Tá an ghrianghrafadóireacht i ndiaidh éirí chomh coitianta sin go bhfuil sé deacair a shamhlú go mbíodh eagla ar dhaoine lá den saol go sciobfadh an “bosca beag dubh” a n-anam ar shiúl uathu dá dtógfaí pictiúr díobh, agus go raibh daoine ann a bhí cinnte gur céim siar a bhí ann nuair a tháinig deireadh le *daguerratypes*.

Agus cé a thógfadh é sin orthu? Ní túisce go raibh an bua fógartha ach go raibh an chonairt ag tarraingt ar Gharraí Eoin sa tóir ar scéalta suaracha faoina saol pearsanta.

AÓF: B'fhearr liom féin go mór nach mbeadh daoine (idir iomaitheoirí agus lucht éisteachta) chomh tógtha sin leis an gcomórtasaíocht ach go gcuirfidís níos mó spéise san amhránaíocht féin agus go mbainfidís taitneamh aisti.

Thug sí éisteacht mhaith dúinn ón gcéad lá, bhí sí i gcónaí an-tógtha leis na smaointe a bhí againn agus thug sin an-mhisneach dúinn.

Meastar gur tógadh iad idir an 10ú agus an 12ú haois.

AÓF: Dá gcuirfinn ceist ort cén fáth a seinneann tú ceol, céard a déarfá? MNíE: Tá mé an-tógtha leis an gceol agus is maith liom a bheith ag casadh os comhair daoine.

Thug sí éisteacht mhaith dúinn ón gcéad lá, bhí sí i gcónaí an-tógtha leis na smaointe a bhí againn agus thug sin an-mhisneach dúinn.

Thugamar cuairt ar Chaisleán Predjama, caisleán ón 15ú haois atá tógtha in éadan carraige.

An chéad uair ar thug mé cuairt uirthi, sa bhliain 2000, bhí mé tógtha go leor leis an méid a bhí á thairscint ag an gcathair – an fharraige, na foirgnimh, ealaín Gaudi agus Picasso, an t-ól go maidin agus an rogha leathan bia agus dí.

An chéad uair ar thug mé cuairt uirthi, sa bhliain 2000, bhí mé tógtha go leor leis an méid a bhí á thairscint ag an gcathair – an fharraige, na foirgnimh, ealaín Gaudi agus Picasso, an t-ól go maidin agus an rogha leathan bia agus dí.

” Tá Kíla tar éis bheith ag obair le grúpa Seapánach, Heatwave, le tamall anuas agus is léir go bhfuil sé an-tógtha leis an tionchar nua seo ar a gcuid ceoil.

Ní duine mé atá iontach tógtha le hOíche Chinn Bhliana.

“Na cairde bréagacha, ceapann siad go bhfuil mé iomlán tógtha liom féin agus nach bhfuil suim agam tada a dhéanamh.

Ní duine mé atá iontach tógtha le hOíche Chinn Bhliana.

Is múinteoir feabhais é na laethanta seo agus is léir go bhfuil sé an-tógtha leis an obair a bhíonn ar bun aige le daltaí a mbíonn deacrachtaí foghlamtha acu.

Ba bheag an tsócmhainn aige iad a bheith i gceann a chéile na laetha seo, nó bhí siad beirt chomh colgach sin gur thóg an rud ba lú amuigh iad.

Lasmuigh den tábhairne d’íoc sé fear an tacsaí, rug greim ar a mhála is a ghiotár, thóg anáil dhomhain agus isteach leis.

Is fiú go mór fosta cuairt a thabhairt ar *La Seu,* ceann de na hardeaglaisí is suntasaí sa Spáinn, a tógadh ar shuíomh seanteampaill Romhánaigh agus a críochnaíodh sa bhliain 1450.

Ach tá pointe suimiúil eile anseo: in ainneoin an phlámáis ó lucht tógtha na n-imoibreoirí gur foinse fuinnimh saor agus flúirseach í an chumhacht núicléach, ní mar sin atá, agus is infheistíocht phriaclach é stáisiún nua cumhachta núicléiche a thógáil.

Ach má bhíonn tionchar diúltach ag na harduithe úis ar an earnáil tógála, deir an Banc Ceannais go bhféadfadh líon na dtithe úra a thógfar titim siar go dtí an líon a tógadh sa bhliain 2001 agus roimhe sin.

Agus mé ag cumadh píosaí mar sin thógfainn réimse gutha de chór eaglaise san áireamh.

Fad a bhí Dev fán spotsolas lár stáitse, bhí glúin óg náisiúnaithe anois ar na cliatháin a mheas nach raibh an toil ná an fuinneamh fágtha i bhFianna Fáil chun tabhairt faoin “National Question” a raibh Martin Corry chomh tógtha san leis go lá a bháis.

D’oscail cuid acu bialanna agus níor thóg sé mórán achair go bhfaca an pobal go raibh bia den scoth le fáil ar phraghas réasúnta, cé nárbh é an bia a raibh taithí acu air é go minic.

Cé nach bhfuil ann ach cúpla mí anois ó thagair eagarfhocal moltach sa nuachtán *The Guardian* d’eisiúint an albaim *The Queen is Dead* i 1986, ní gach duine atá chomh tógtha céanna leis an gcaint seo ar fad faoi chúlra an Mhuiríosaigh (“He’s Irish, you know” – Jim Carroll, *The Irish Times*).

Chuala mé an ceol agus an sean-nós chomh maith le linn an turais sin agus bhí mé tógtha leo ón nóiméad sin.

Bronntar an deontas seo ar dhaoine a bhfuil cumas Gaeilge acu agus atá ag tógáil tí nó ag ceannach teach nua-thógtha i gceantar Gaeltachta.

Bhí muid ag caint ar na seanscéalta Gaelacha agus bhí muid uilig an-tógtha le scéal Líadan agus Chuirithir.

Deir sé gur thaitin a thréimhse ansin leis, cé go dtuigeann sé go bhfuil go leor daoine ann nach raibh chomh tógtha céanna leis an scoil.

Ba bhreá liom aghaidh Pat a fheiceáil dá dtarlódh sin! Ach, cén dochar? Níl aon rud mícheart nó mímhorálta faoi shuim a chur sa *Premiership*! Níl ann ach gur mhaith leat a mhíniú do dhaoine uaireanta nach bhfuil tú chomh tógtha sin lena dtarlaíonn ó lá go lá thall i Sasana.

Shíl mé nach n-éistfinn ach le cúpla clár agus go mbeinn sásta ach, roimh i bhfad, bhí mé an-tógtha leis an teanga.

D’fhoilsigh siad a gcéad *prospectus* agus nuair a chonaic cuid de na scoileanna Caitliceacha sa tuaisceart nach raibh an Ghaeilge ar an chlár léinn acu, thóg siad an-racán.

Droch-chomhartha é sin, a dúirt Aoibheann léi féin, tá sé ag éirí tógtha anois.

Gleann domhain glas atá sna gairdíní sin, idir an tseanchathair mheánaoiseach ar chnoc géar ar thaobh amháin agus an “chathair nua” a tógadh san 18ú haois ar an taobh eile.

Cuireann Bríghid síos ar shaol na nÉireannach bocht i nDún Éideann ag deireadh an 19ú haois, go háirithe James Connolly, a rugadh agus tógadh ansin.

AÓF: Ainmnigh an tiúin agus an t-amhrán is fearr leat faoi láthair? An athraíonn tú d'intinn faoi seo go minic? TM: Tá mé an-tógtha faoi láthair le tiúin darb ainm “The King of the Blind”.

Bhain siad comórtas Channel 4, CD of the Year, in 2004 agus bhí John Peel féin an-tógtha leo - is minic a bhíodh a gcuid ceoil le cloisteáil ar an seó a bhí aige ar an BBC sula bhfuair sé bás go tobann i mí Dheireadh Fómhair 2004.

Bhí peata gé aige a thógadh sé leis mar chomhluadar.

Ní hamháin go ndeachaigh sé i bhfeidhm ar fhir a chuireann suim i gcúrsaí spóirt ach is cosúil go raibh mná na hÉireann an-tógtha leis an gclár chomh maith.

De ghnáth, ní phleanáiltear meáin iompair agus úsáid na talún le chéile; tógtar eastát tithíochta nó páirc ghnó nua ar dtús agus tagann iompar poiblí ceart níos moille – nó ní thagann sé ar chor ar bith.

Ba shaighdiúir agus píobaire an-mhaith é Donald agus duine rábach dathúil a bhí tógtha leis an ól.

” Tá Gearóid thar a bheith tógtha leis na hathruithe atá ag titim amach ina cheantar dúchais faoi láthair fosta.

Is tír í an Astráil atá an-tógtha le cúrsaí spóirt, agus ó thaobh lucht leanúna de, caithfear a rá go bhfuil muintir Melbourne i bhfad chun tosaigh ar áit ar bith eile sa tír.

Bhí a lán láithreán campála sa tSír - cuid mhór acu nach raibh ach na háiseanna ba bhunúsaí iontu - agus tógadh corrtheach saoire sa cheantar fosta.

Dúirt Colm Meaney go raibh sé tógtha leis an scannán mar go raibh dhá theanga i gceist ann agus gur thaitin sé sin go mór leis, in ainneoin gurbh é féin, dar leis, an duine ba lú Gaeilge ar an fhoireann.

Comórtais nuaNí mar sin go díreach a chuirfeadh Balor féin síos ar imeachtaí dheireadh seachtaine mór Gaeilge na Samhna, nó tógadh go múinte é, ní bheadh ach péas cleite sa difear idir sin agus an fhírinne.

In áit na lonnaíochta bige iascaireachta, bhí ceardlanna ann anois inar deisíodh agus inar tógadh báid.

Bhí Meaney an-tógtha leis an scéal agus d’aithin sé na carachtair ann mar gur chaith sé féin seal ag obair i Londain, ní ar na láithreáin tógála, ar ndóigh, ach in amharclanna na príomhchathrach.

Agus cúpla conradh mór faighte acu, thóg siad an foirgneamh ina bhfuil siad go fóill.

Bhí tús curtha le próiseas a rabhthas ag súil go dtógfaí air céim ar chéim.