lena mbeatha a thabhairt i dtír
to earn their living
Deir Mairéad go bhfuil sé cineál íorónta go gcaithfidh grúpa atá ag seinm ceol Gaelach an tír a fhágáil lena mbeatha a thabhairt i dtír.
as a stuaim féin
on their own initiative
Ciallaíonn seo go bhfuil páistí lucht labhartha Gaeilge i dtimpeallacht Bhéarla cuid mhaith, go dtí go sroicheann siad aois scoile - na blianta is tábhachtaí ó thaobh shealbhú teanga!
De bharr easpa ama, leis, ní bhíonn fonn rómhór ar thuismitheoirí tabhairt faoi imeachtaí a eagrú as a stuaim féin agus cé gur buntáiste an-mhór don eagraíocht go bhfuil beirt fostaithe go lánaimseartha, ní maith an rud go mbeadh aon eagras deonach ag brath rómhór ar fhostaithe.
go gcomhlíonfaidh siad a ndualgas
that they will fulfill their responsibility
Dualgas i leith na Gaeilge a chur ar na forais atá á maoiniú ag an stát agus a eagraíonn imeachtaí oideachasúla agus caitheamh aimsire don óige, ar nós The Ark Ard-Mhúsaem na hÉireann agus an Gailearaí Náisiúnta na hÉireann, agus deimhin a dhéanamh de go gcomhlíonfaidh siad a ndualgas.
ar a dtuarastal amháin
on their salary alone
Tarlaíonn sé seo go rialta, áfach, agus deir na Cúbaigh nach bhfuil an dara rogha acu mar nach féidir leo a bheith beo ar a dtuarastal amháin ($10 Meiriceánach sa mhí ar an mheán).
boirbe a ngutha
the fierceness of their voice
Bhain siad siar asam le binb agus boirbe a ngutha.
lena gcultúr a thabhairt slán
to save their culture
Tá na cathanna céanna le troid acu agus atá ag Gaeltachtaí beaga eile lena gcultúr a thabhairt slán, ach tá ag éirí leo é sin a dhéanamh.
ag baint smeacha as a liopaí
smacking their lips
Ba chuimhin leis fuaim uafásach na mbó agus iad ag baint smeacha as a liopaí de bharr na péine.
a n-aird a dhíriú
focusing their attention
ie/)) tar éis a n-aird a dhíriú ar Éirinn.
a cheileann a ndúchas
which hides their origin
Is mór an dealú béascna, dar leat, idir an dá shraith ainmneacha thíos, nuair a dhearcfas tú orthu de chéaduair:
Peig Sayers Robert Tenpenny
Nioclás Tóibín James Hawkins
Seán hInnéirghe/John Henry Eugene Archibald
Cóilín Fiodhnaise Mac Donncha Lawrence Biggar
Aodh Ó Duibheannaigh Mary Barnacle
Samhlaítear taobh amháin, an dream ar dheis thuas, leis an mBéarla, tharla gur faoi athchruth sloinne anois iad, cruth a cheileann a ndúchas orainn.
Ligeann pobal na Stát Aontaithe a gcoireanna leo
they American public condone their crimes
Ligeann pobal na Stát Aontaithe a gcoireanna leo, ceadaíonn siad iad agus spreagann siad iad.
a n-iompar teanga
their language behaviour
Tá sé soiléir gur beag fonn a bheidh ar go leor daoine a n-iompar teanga a athrú muna bhfeiceann siad go bhfuil buntáiste ann dá gcuid pócaí.
dá gcuid pócaí
for their pockets
Tá sé soiléir gur beag fonn a bheidh ar go leor daoine a n-iompar teanga a athrú muna bhfeiceann siad go bhfuil buntáiste ann dá gcuid pócaí.
éirí as an agóid
abandon their protest
Ghearr an Cumann Peile (an FA) fíneáil £5,000 ar Fowler de bharr na heachtra sin, agus thuill Tony Blair drochmheas na ngnáthdhaoine i Learpholl nuair ab éigean do na dugairí éirí as an agóid i mí an Mhárta 1998.
ag rith i ndiaidh a n-eireabaill
chasing their tail
Tá daoine ann a chaitheann an tseachtain ar fad ag rith i ndiaidh a n-eireabaill de bharr an dul amú intinne seo.
sa chomharsain acu
in their neighbourhood
Táid go léir ar nós na linne duibhe úd, Duibhlinn, sa chomharsain acu.
lena n-anamchairde
with their soulmates
Ba iad a mharaigh John McCormack i gCúil Raithin an mhí seo caite, is iad atá ag eagrú an fhoréigin i dtuaisceart Bhéal Feirste, ba iad a bhí ciontach as an iliomad ionsaithe buamaí peitril i lár Aontroma agus in áiteanna eile, agus tá siad ag ullmhú do Alamo Dhroim Cria lena n-anamchairde san LVF.
ar theann a ndíchill
doing their best
Ní nach ionadh go bhfuil siad ar theann a ndíchill an Tionól a choinneáil.
a mbrí féin
their own meaning
Ach an dtuigeann daoine a saothar? Tá sí sásta go mbainfeadh daoine a mbrí féin as a cuid pictiúirí - is cuma léi mura dtuigeann siad cad é go díreach a bhí sé i gceist aici agus í á bpéinteáil.
a n-iarratas
their application
Tá daoine cumasacha i saol na Gaeilge agus san earnáil ghnó, a bheadh ina gceapachán fiúntach mar phríomhfheidhmeannach ar an Fhoras; tá súil againn go ndéanfaidh siadsan a machnamh agus go seolfaidh siad a n-iarratas isteach.
a bhfostaithe
their employees
Traenáil agus oideachas
=======
Thaispeáin Becker freisin gur fiú do chomhlachtaí infheistíocht a dhéanamh i dtraenáil agus in oideachas a bhfostaithe, agus is fíor go bhfuil foghlaim fhadsaoil ag fás mar choincheap inghlactha anois.
a gcuid rún féin
their own secrets
Idir uimhreacha cártaí creidmheasa agus phleananna gnó, tá luach ard á chur ar eolas faoi láthair - agus tá comhlachtaí agus rialtais ag iarraidh smacht a choimeád ar a gcuid rún féin.
a gceann scríbe
their destination
Tá teachtaireachtaí ríomhphoist ar nós cártaí poist - tá siad oscailte agus is féidir le haon duine iad a léamh toisc go dtéann siad tríd a lán ríomhairí sula mbaineann siad a gceann scríbe amach.
chun a leasa féin
for their own benefit
Chiallaigh sé sin dá seolfaí aon phíosa próis, ceol nó go fiú pleannana gnó mar chuid de theachtaireacht ríomhphoist leis an tseirbhís sin, go raibh cead ag an gcomhlacht ríomhphoist é a úsáid chun a leasa féin.
taobh amuigh dá ndúthaigh féin
outside their own area
Chomh maith le deis a thabhairt do dhaoine amhráin sa stíl dhúchasach a fhoghlaim, cuireann an fhéile ardán ar fáil d'amhránaithe nach gcloistear ach go hannamh taobh amuigh dá ndúthaigh féin, ardán atá neamhspleách ar aon chineál comórtais.
a gcearta
their rights
Bhí sraith léachtaí ann, ag tosú le cinn faoi na hAlbanaigh sa 17ú aois agus na hÚgónaigh, Protastúnaigh a tháinig ag deireadh na haoise sin ón Fhrainc, i ndiaidh don rí Caitliceach Louis XIV a gcearta a bhaint díobh.
a n-íobairt
their sacrifice
Mar gheall ar a n-íobairt, tá sé de dhualgas orainn anois cabhrú lena chéile agus domhan nua cothrom carthanach síochánta a chruthú do shliocht ár sleachta.
a gceart
their rights
Cén fhís atá agat féin don Ghaeilge?
Go bhfaigheadh lucht a labhartha a gceart ón stát; go dtarraingeodh lucht a labhartha le chéile; go gcaomhnófaí a cuid fuinnimh; nach ndéanfaí síorchomparáid idir í agus an Béarla; go mairfeadh sí beo sna ceantair Ghaeltachta; go scríobhfaí í le spleodar.
ag tabhairt airde ar a gcuid éileamh
paying attention to their demands
Tá moladh tuillte ag Conradh na Gaeilge as ucht a bheith sásta leanúint ar aghaidh ag ardú na ceiste ar feadh na mblianta agus gan mórán ag tabhairt airde ar a gcuid éileamh.
lena gcloí
their defeat
Easpa taithí ag an leibhéal is airde is dóigh ba chúis lena gcloí ar deireadh, ach thosaigh ullmhúcháin agus traenáil na foirne thart ar 6 nó 7 de bhlianta ó shin le scéim óige ar nós Scéim Luimnigh.
a gcruachás
their predicament
Dúirt sé i gcónaí gur cheart iarracht a dhéanamh a thuiscint cén fáth a ndeachaigh poblachtánaigh i dtreo an fhoréigin, gur botún a bhí ann a bheith de shíor á gcáineadh, gan aon iarracht a dhéanamh a gcruachás a thuiscint.
a ngnó
their business
Daoine a bheith in ann a ngnó a dhéanamh go héasca trí Ghaeilge leis an stát.
ag saothrú a gcoda
earning their living
"
Agus cá bhfuil Íosa Mhic Ghiolla Mháire fhad is atá Cement Roadstone ag saothrú a gcoda ar chróite an IRA a líonadh le stroighin? Ar Safari atá sí sa Chéinia agus in Uganda.
a gcumas ceannaireachta
their leadership ability
Tá an rialtas ag cur béime ar a gcumas ceannaireachta, ar a dtaithí i mbun rialtais (ó 1996) agus ar an gcaoi ar sheas siad an fód in aghaidh na dteifeach mar is léir go bhfuil vótaí ansin dóibh.
a bhféiniúlachta
their identity
"Tá athdheimhniú de dhíth ar na hAontachtaithe i dtaobh a bhféiniúlachta mar Bhriotanaigh," a dúirt sé.
a gciall gnó
their business sense
Lig siad a gciall gnó i ndearmad glan.
ag comhlíonadh a cuid dualgas
fulfilling their duties
An teifigh iad nó daoine ag lorg dídine? Ar chóir iad a ligint i dtír? An raibh an Astráil ag comhlíonadh a cuid dualgas? An raibh cáineadh tuillte ag an Astráil? An cúis náire a bhí ann? Má bhí tairbhe ar bith ag baint leis an scéal, dhírigh sé aird na meán ar an méid teifeach atá ar domhan - tuairim is 22 milliún, beagnach ceithre mhilliún acu ón Afganastáin, fiú sular thosaigh an cogadh is deireanaí ansin.
a racht feirge a ligean amach
to vent their anger
Ar an drochuair, áfach, bhí go leor Meiriceánach den tuairim go raibh sé de cheart acu a racht feirge a ligean amach le duine ar bith ar raibh cuma Arabach air.
cur isteach ar a bpríobháideacht
intrusions into their privacy
Beidh na Meiriceánaigh níos toilteanaí cur suas le faire leictreonach, cur isteach ar a bpríobháideacht agus laghdú ar a gcearta bunreachtúla más féidir leo brath níos sábháilte.
ar son a gcúiseanna
for their causes
Beidh sé níos deacra arís i gcás na bpobal as ar fháisc na "saighdiúirí" a fuair bás agus a mharaigh ar son a gcúiseanna.
a ngruaig ina gclibíní ag an bhailc fearthainne
their hair like rats' tails from the downpour
Bhí na páistí a bhí ag spochadh as ina seasamh ansin agus a ngruaig ina gclibíní ag an bhailc fearthainne.
a gceann scríbe
their destination
B'éigean do pháistí Protastúnacha dul chun an bhaile i *Land Rovers* na bpóilíní ar eagla go n-ionsódh scaifte Caitliceach iad a bhí ina seasamh idir iad agus a gceann scríbe.
toradh a saothair
the fruit of their labour
Ar ndóigh, is mian leo thar aon rud eile go mbainfí úsáid as toradh a saothair.
rian a bhfiacla
their teeth marks
Tá laithreáin tógála, fuarchúiseacha le feiceáil ann, tochaltóirí móra ag fágáil rian a bhfiacla ar an talamh nocht.
ag saothrú a gcoda
earning their keep
Cúpla glúin ó shin bheadh na *Navies* seo ag obair ar na tionscadail nua tithíochta a bhí ag preabadh aníos sa Bhreatain, anois is ar pháirceanna glasa na hÉireann atá siad ag saothrú a gcoda.
a n-airgead fuillimh
their invested money
Chaill níos mó ná míle duine a phost agus chaill na mílte duine eile a n-airgead fuillimh, go háirithe daoine ar pinsean.
a dtodhchaí
their future
Bhí fearg orthu nach ndeachthas chun cainte leosan faoi na leasuithe a bhí á ndéanamh, leasuithe a mbeadh tionchar an-mhór acu ar a dtodhchaí.
Chuaigh a mbád go tóin poill
Their ship sank
Chuaigh a mbád go tóin poill agus iad ar an mbealach ón Indinéis go dtí an Astráil ag lorg tearmainn.
a gcrá
their torment, distress
D'éirigh leis an rialtas diabhail a dhéanamh de na teifigh agus sochar a bhaint as a gcrá.
stádas a n-iarratas víosa
the status of their visa applications
Idir an dá linn chuaigh lucht cuardaithe tearmainn atá á gcoinneáil go héigeantach san Astráil ar stailc ocrais mar agóid in aghaidh dhrochstaid na n-ionad coinneála agus chun brú a chur ar an rialtas eolas a thabhairt dóibh maidir le stádas a n-iarratas víosa.
D'fhuáil go leor teifeach a mbeola le chéile
Many refugees sewed their lips together
D'fhuáil go leor teifeach a mbeola le chéile le sreang mhiotal in ionaid ar fud na tíre chun cur in iúl go soiléir nach rabhthas ag éisteacht leo.
ar fhód a ndúchais
in their native place
Phill cuid mhór de bhunadh na háite chun an bhaile le clann a thógáil ar fhód a ndúchais agus go minic is Béarla a bhíonn ag duine de na tuismitheoirí agus ag na páistí.
agus a macasamhail
and their like
Tá na hinstitiúidí stáit ag brú Béarla de shíor ar phobal na Gaeltachta, mar shampla Bord Sláinte an Iar-Thuaiscirt, An Chomhairle Contae, An Roinn Dlí agus Cirt, agus a macasamhail.
an teacht isteach atá acu a ardú
to increase their income
An gcuirfidh na hathruithe atá ag tarlú dá mbarr isteach ar zamano? "Tá na comhlachtaí móra sin ag iarraidh an teacht isteach atá acu a ardú.
astu féin
on their own
Cad iad na laigí agus na láidreachtaí a bhaineann leis an eagraíocht?
Láidreachtaí na heagraíochta ná go bhfuil tacaíocht mhaith agus maoiniú measartha faighte ón tús aici ón Roinn Oideachais, agus go bhfuil Oifigigh Aosoideachais na gcontaetha éagsúla Gaeltachta ag obair as lámh a chéile sa tionscadal, seachas a bheith ag obair astu féin, gan tacaíocht nó aitheantas.
a gcomhghleacaithe
their colleagues
Thaispeáin a dtuairisc i 1996 go raibh comhlachtaí Éireannacha ag infheistiú i bhfad níos lú i dtaighde agus forbairt ná a gcomhghleacaithe thar lear.
lena bhfód dúchais
with their native soil
Tá deoraithe anseo ó gach áit agus léiríonn na ceisteanna agus na freagraí - gan trácht ar an aighneas bréige idir na foirne - an teagmháil chaol ghóstúil atá acu lena bhfód dúchais, má tá a leithéid acu níos mó.
lena míle dícheall a dhéanamh
to do their very best
Nuair a rith na fír óga as Biorra, Droichead an Chláirín, Nemo agus Baile an Doire amach ar Pháirc Semple ar Lá Fhéile Pádraig, a gcroí lán le bród agus paisean dá n-áit dhúchais is dá bpobal féin, bhí siad réidh lena míle dícheall a dhéanamh ar son cairde agus comharsana ar fhás siad suas in éineacht leo.
a bhféiniúlacht a dhearbhú
to re-assert their identity
Ach éiríonn leis na grúpaí seo a dteanga, a mblas cainte agus a dtraidisiúin - a dtéann a bhformhór i gcoinne ghnáthluachanna na sochaí Meiriceánaí - a choimeád agus a bhféiniúlacht a dhearbhú, in ainneoin *suburbia*, glúin i ndiaidh glúine.
ar a seacht ndícheall
doing their best
Tháinig eascairdeas millteanach idir Ó Peann Luaidhe agus Fear na Súile Nimhe blianta fada ó shin nuair a bhí an bheirt acu ar a seacht ndícheall ag iarraidh éalú ó shéirse na searbhóige seineafóbaí sin, Ainbhlinn Ní Chonaill.
dá gcomhghleacaithe
for their colleagues
Cé go bhfuil go leor d'ár bpolaiteoirí, cuid acu a bhí sa Dáil dheireanach, anois faoi scamall, beidh muid fós ag vótáil dá gcomhghleacaithe nó dóibh féin gan aon mhachnamh ceart a dhéanamh.
ar a ndícheall
doing their best
Beidh orthu a bheith céim chun tosaigh ar *wits* Bhaile Átha Cliath atá ar a ndícheall cheana féin ag cumadh leasainmneacha don Spíce, leithéidí "The Stiletto in the Ghetto" agus "The Needle at the Cathedral"!
*Is as Doire ó dhúchas í Ciara Nic Gabhann ach tá sí ina cónaí i mBaile Átha Cliath anois, áit a bhfuil sí ag obair mar mhúinteoir ealaíne.
Músclaíodh a spéis
their interest was aroused
Músclaíodh a spéis in Éirinn agus i ndiaidh dóibh labhairt le cúpla duine faoin tír, tháinig siad go Baile Átha Cliath.
ina gcuideachta
in their company
I ndiaidh uair an chloig iontach pléisiúrtha a chaitheamh ina gcuideachta, shiúil mé amach ar shráideanna Bhaile Átha Cliath, ag tabhairt neamhairde ar an bháisteach mar go raibh teocht Mheicsiceo agus a bpearsantachta liom go fóill.
a bpearsantachta
of their personality
I ndiaidh uair an chloig iontach pléisiúrtha a chaitheamh ina gcuideachta, shiúil mé amach ar shráideanna Bhaile Átha Cliath, ag tabhairt neamhairde ar an bháisteach mar go raibh teocht Mheicsiceo agus a bpearsantachta liom go fóill.
lena mbuíochas ó chroí a chur in iúl
to express their gratitude
Ar a laghad, ó Washington go Manhattan, is slí é dóibh siúd atá fós beo lena mbuíochas ó chroí a chur in iúl.
a n-eagla anama
their deadly fears
Déanann daoine a ndícheall míniú éigin réasúnach a fháil agus bíonn sé mar aidhm acu leis an síorphlé a n-eagla anama a roinnt le daoine eile agus bac a thógáil i gcoinne rud éigin nach bhfuil daonna, dar leo.
aoibh ar a ngnúis
a happy look on their face
"Shílfeá go gcuirfeadh sin aoibh ar a ngnúis.
a n-aturnae
their solicitor
"Did they say which army?" a d'fhiafraigh a n-aturnae agus phléasc na daoine a bhí i láthair amach ag gáire.
gur measa go mór a n-iompar
that their behaviour is much worse
Mar dá olcas mhí-iompar na nGardaí in áiteanna poiblí, is féidir a bheith cinnte gur measa go mór a n-iompar laistigh de bhallaí sábháilte teolaí an stáisiúin.
a n-uigeacht
their texture
Géaga ag trasnú ar a chéile, patrúin gheoiméadracha, mar a bheadh líníochtaí de chuid Paul Klee, scrábáil páiste, dlúithe an duilliúir agus ansan, ar an imeall,
duilleoigín léi féin, scoite amach ar ghéag lom, éan cuideáin… torthúlacht, éagsúlacht agus neamhbhuaine an tsaoil, ciorcal na beatha, na ceithre ráithe… ga gréine, scáth… agus na clocha is na carraigreacha arís, a ndath, a n-uigeacht, a gcruth.
a gcruth
their shape
Géaga ag trasnú ar a chéile, patrúin gheoiméadracha, mar a bheadh líníochtaí de chuid Paul Klee, scrábáil páiste, dlúithe an duilliúir agus ansan, ar an imeall,
duilleoigín léi féin, scoite amach ar ghéag lom, éan cuideáin… torthúlacht, éagsúlacht agus neamhbhuaine an tsaoil, ciorcal na beatha, na ceithre ráithe… ga gréine, scáth… agus na clocha is na carraigreacha arís, a ndath, a n-uigeacht, a gcruth.
sa tréimhse is mó idéalachais dá saol
in the most idealistic period of their lives
Tá an béarlagair a tharraingíonn daoine óga agus iad sa tréimhse is mó idéalachais dá saol ag na *Shinners* - ach tá difear an domhain idir a bheith ag spalpadh manaí agus laincisí na cumhachta a bheith ort.
a ngaolta deisceartacha
their southern relatives
Anois, agus próiseas ar bun le sin a chur i gcrích, dar le náisiúnaithe ar aon nós, beidh orthu aithne níos fearr a chur ar a ngaolta deisceartacha.
thug siad droim láimhe
they turned their back on
Bhí na vótóirí ag iarraidh go dtiocfadh athrú ar chúrsaí agus thug siad droim láimhe don chomhrialtas de chuid na ndaonlathaithe sóisialta agus na liobrálach a bhí ag rith na tíre le hocht mbliana anuas.
dá ngnó
their business
Déanann siad an chuid is mó dá ngnó trí mheán na Gaeilge agus dearann siad formhór a bhfoirgneamh do lucht na Gaeilge i mBéal Feirste.
a gcónra
their coffins
De réir an tseanchais, ós rud é gur tógadh an staid díreach os comhair reilige, b'in an chéad rud a a d'fheicfeadh an dream slánaithe nuair a d'osclódh a gcónra! Daingníodh an nasc Éireannach nuair a leag an chéad phátrún, an tírghráthóir agus bunaitheoir Chonradh na Talún, Micheal Davitt, fód as Éirinn ar an gciorcal i lár na páirce.
a rian
their mark
Is ceantar é atá lán d'áilleacht neamhcheansaithe agus is iad an aimsir shíorathraitheach agus na caoirigh ar féarach na fórsaí is mó a fhágann a rian ar an talamh fiáin seo.
smacht acu ar a gcinniúint féin
control of their own destiny
Mhínigh Conall dom go raibh sé mar chuspóir acu go mbeadh smacht acu ar a gcinniúint féin ó thaobh taispéantais a eagrú agus poiblíocht a fháil dá gcuid imeachtaí.
ag comhlíonadh a ndualgaisí cothromaíochta
fulfilling their responsibilities as regards equality
Ach is ar mhaithe *linne *ba cheart dóibh í a fhoghlaim, d'fhonn is go mbeadh sé ar a gcumas ar deireadh thiar thall feidhmiú mar shaoránaigh chóra chearta na Poblachta, ag comhlíonadh a ndualgaisí cothromaíochta i leith chlann na tíre go léir.
threisigh a gcaradas
their friendship strengthened
Chaitheas dhá uair an chloig ann ag breathnú ar an tionchar a bhí ag an mbeirt ealaíontóirí sármhaithe seo ar a chéile, thar na blianta fada inar threisigh a gcaradas go dtí an pointe gur mheas Picasso nach dtuigfeadh aon duine eile ceachtar acu mar a thuigeadar a chéile.
an grá ar bharr a gcuid méar acu
wearing their love on their sleeve
Tá siad ag dul thart ansin agus an grá ar bharr a gcuid méar acu.
ar leic an dorais acu
in their own backyard
Mar sin féin, le linn turais phríobháidigh ar an ionad, dúirt oifigigh gur cheart do bhunadh Nua-Eabhrac a bheith bródúil go bhfuil ionad cuimhneacháin den scoth agus den dearadh is déanaí ar leic an dorais acu.
muiníneach as acmhainn na Gaeilge cur síos go paiteanta ar a saol
confident of the capacity of the Irish language to describe their lives accurately
Go mbeadh an ghlúin óg muiníneach as acmhainn na Gaeilge cur síos go paiteanta ar a saol.
dá gcuid muiríní
for their families
Ba bheag an mhaith máithreacha bochta na tíre bheith ag caitheamh airgead na bprátaí ar gheansaithe Eircom agus FAI dá gcuid muiríní.
a ngaolta
their relatives
Bhíodar ag fágáil slí mhaireachtála go raibh baint mhór aige leis an bhfarraige ina ndiaidh agus, níos deacra fós, bhíodar ag fágáil slán ag a ngaolta.
ag séanadh a ndúchais
denying their heritage
"Bhí siad ag séanadh a ndúchais," dar leis.
ar a nguaillí
on their shoulders
Bhí daoine eile ann a chuir a gcuid iníonacha in airde ar a nguaillí, comharthaí ina lámha acu leis na focail: "Will work for food.
a ruaigeadh as a gcuid feirmeacha beaga
who were driven from their small farms
Ach taobh amuigh de féin is iad na seanfhilí nach maireann is mó cáil, mar shampla Séamus Ó Doraidhin a scríobh "Sliabh Liag", Éamonn Ó hEasgain a chum "Mo Chaora Bheag Dhílis" agus an Teachta Dála agus Seanadóir, Míchéal Óg Mac Pháidín, a scríobh mórán píosaí, ach go háirithe "Díbirt an Bhabhdhúin" a thugann cuntas ar na teaghlaigh a ruaigeadh as a gcuid feirmeacha beaga i mBabhdhún.
a n-oidhreacht
their heritage
Sa limistéar seo ina raibh na daoine bródúil as a n-oidhreacht ó thaobh na teanga Gaeilge agus cúrsaí cultúrtha, tá an chosúlacht air go bhfuil meath ag teacht orthu seo de bharr brú ón tsaol taobh amuigh.
faoina gcúram
in their care
Creid é nó ná creid, níor deineadh seiceáil riamh ar chúlra fhormhór na ndaoine a fhágann muid ár bpáistí faoina gcúram sa stát seo.
a n-oidhreacht
their heritage
Cén fhís atá agat féin don Ghaeilge?
Go mbeadh an ghlúin óg bródúil as a n-oidhreacht agus gurb í an Ghaeilge gnáth-theanga chumarsáide pháistí na Gaeltachta.
ar a bhfód dúchais
on their native sod
Nach mbeidh na rialtais áitiúla ag díbirt ghlúin óg na Gaeltachta isteach sna cathracha trí bheith ag cur srianta orthu tithe a thógáil ar a bhfód dúchais.
a díshealbhaíodh
their were evicted
Tá baint idir muintir an dá cheantar ó tháinig daoine as Cúige Uladh anseo in aimsir Chromaill, nuair a díshealbhaíodh iad faoin pholasaí ar a tugadh "Go hIfreann nó go Connachta".
as a stuaim féin
by their own initiative
Feiceann daoine céard atá déanta ag an CLG as a stuaim féin agus nuair a fhéachann duine ar Pháirc an Chrócaigh tuigeann sé/sí gurb é an CLG an eagraíocht spóirt is mó cur chuige agus is fadradharcaí sa tír agus b'fhéidir san Eoraip.
ina gcomharsanacht
in their neighbourhood
Ba laochra iad na fir dhóiteáin ina gcomharsanacht, agus bhí meas ag na dronga sráide agus ag na polaiteoirí araon orthu.
ar shlí na fírinne
gone to their eternal reward
Tá na bíomaí ar nós anam daoine atá ar shlí na fírinne ach, lena chois sin, seasann siad mar chomharthaí dochais, beatha, solais agus athnuachana," a mhínigh Gustravo Bonevardi, duine den fhoireann a dhear an taispeántas.
dá máistrí
to their bosses
Cuireann na *magnacci *seo cosaint ar fáil i gcoinne daoine a bhíonn ag crá na striapach, ach, os a choinne sin, buailtear iad mura dtugann siad go leor airgid dá máistrí gach oíche.
a gcaidreamh
their relationship
Bhain na rialacha is tréine le hiompar na mban agus a gcaidreamh le fir.
bhua a gcuid mionúr
the victory of their minors
Bhí imirt Chill Chainnigh ar fheabhas an lá sin agus i rith na bliana agus tar éis bhua a gcuid mionúr níl aon dabht ná gurb iad Cill Chainnigh foireann na bliana seo.
Méadóidh a vóta dá réir
their vote will increase accordingly
Méadóidh a vóta dá réir.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
