Cad é an dóigh ar ith daoine anseo sa tseanam agus an talamh chomh bocht sin? Cén saghas daoine ab iad na tiarnaí talún a bhí toilteanach cíos a ghearradh ar mhuintir na háite? Bhí bean óg dheas in aice liom ar an bhus.

Cén fáth nach féidir le tír bheag mar seo a cuid gnóthaí a eagrú go hionraic agus go cothrom? An é go bhfuil leithéidí John Waters (*The Irish Times*) ceart nuair a deir sé nach bhfuil éirithe linn imeacht, fiú fós, ó thionchar an choilíneachais, ar chaith muid na céadta bliain faoi, agus go gcaithfidh muid fós a bheith ag cleasaíocht agus a bheith mímhacánta mar a bhí orainn a bheith leis na tiarnaí talún fadó!

Má chreidimid na leabhair staire, chinntigh feachtas Michael Davitt agus Chumann na Talún in 1879, agus na hachtanna a lean é, gur aistríodh úinéireacht thalamh na hÉireann ón tiarna talún go dtí an tionónta.

"* Chuir Richard White, tiarna talún áitiúil, eolas faoin chabhlach chuig an Ghinearál Dalrymple agus Arm Shasana i gCathair Chorcaí agus d'eagraigh sé cúpla céad mílíste áitiúil mar thaispeántas nirt ar an trá.

Ón bhliain 1690 bhí an séipéal faoi chúram na dtiarnaí talún, agus i lár an 18ú haois tógadh seomra speisialta, an Laird’s Loft, inar shuigh an tiarna talún agus a theaghlach le linn na seirbhísí, a mhair uaireanta lá iomlán.

D’imigh a lán duine ó Eaglais na hAlban, mar ní raibh siad sásta le tionchar na dtiarnaí talún ar ghnóthaí na heaglaise.

Ó na meánaoiseanna ar aghaidh, bhí an talamh uilig faoi sheilbh tiarnaí talún móra.

Bhí gluaiseacht mhór ann a raibh sé mar aidhm aici stop a chur le cumhacht na dtiarnaí talún i ngnóthaí na heaglaise.

An fear a thug ‘Kathy Come Home’ dúinn, dráma don mBBC faoi dhúshaothrú na dtiarnaí talún ar a dtionóntaithe sna plódtithe cathrach.

Bhí siad ag tabhairt dúshláin do thiarnaí talún a bhí ag iarraidh stop a chur lena gcuid fánaíochta.

Deir daoine eile gur scéith a mháthair, Margaret, eolas chuig na húdaráis faoin láthair i Loch Measca inar caitheadh coirp beirt bhall foirne le tiarna talún a chuaigh ar iarraidh go gairid roimhe sin.

San áit a raibh talamh phríobháideach ann, agus na tiarnaí talún i réim, bhí na daoine bocht dearóil agus iad ar beagán deise chun cultúir.

Ó bhí na Tóraithe agus na tiarnaí talún i réim ar feadh cuid mhór den naoú haois déag, bhí an drochshaol ar na daoine bochta, agus gan deis acu an talamh a shaothrú.