Pota Focal Intergaelic
Gluais TíHouse Glossary Gluais Beo!Beo! Glossary TeasárasThesaurus BriathraVerbs
cuardaigh cuidigh cuimhnigh cuimil cuir cum damhsaigh déan dearbhaigh dearc dearg déileáil deir díbir díol dírigh diúltaigh dóigh doirt druid dúisigh
déan
01 A 01
make, produce
N1
AGS
N2
EFF
A
(PER)
suas
P1
(FNT)
de, as
Semantic Class: ACT
Agus bheadh duine agat a dhéanfadh an cáca gan a bheith ag ceannacht builíní. Rinne sé súgán breá crua fáiscithe. CC: SP-7-05-03 SP-3-01-09
Beidh an bád atá dhá déanamh inniu chomh déanta céanna. Ní raibh tada istigh ann ach neadracha damháin alla, agus iad an-láidir, ag an achar blianta a bhí siad déanta ann. CC: SP-9-11-08 SP-2-06-11
An ghail atá ag déanamh an bhraon. CC: SP-2-08-13
02
make, compose
N1
AGS
N2
EFF
P2
(EXP)
do
Semantic Class: ACT
Ar chuala tusa an t-amhrán a rinneadh do De Valera ariamh? CC: SP-7-24-02
Ah bhoil 'sin í an oíche a rinneadh an píosa filíochta faoin dráma sin. CC: SP-4-03-05
Rinne an Sasanach ansin, cineál dlí, go ngabhfadh sé phunt, ar 'chuile chloigeann beithíoch CC: SP-6-02-01
03
make, shape, transform
N1
AGS/CAU
N2
EFF
fear
A
(PER)
amach
P1
AFF
de, as
P2
(DIR/LOC)
Semantic Class: ACT
Déanann siad 'chuile chineál stuf as carraigín. CC: SP-9-01-03
Gloine eile [poitín] a dhéanfadh fear dhíot, tá mise ag rá leat. CC: SP-7-24-04
Rinne sé dhá leith d'fheac na láí. CC: SP-3-11-07
04
saothraigh, make (money), earn
N1
AGS
N2
EFF
[finan]
P1
FNT
ar, as
Semantic Class: PRO
Bhoil bhí muid ag déanamh chúig phuntaí dhéag sa tseachtain san am sin. CC: SP-7-03-08
Ach an raibh siad ag déanamh airgid ar an iascach sin? CC: SP-6-24-03
Ah, 'sin é an chaoi a rinne tú an t-airgead. CC: SP-7-13-02
B 01
make, cause
N1
AGS
N2
AFF
Adj
QUA
glan
Semantic Class: ACT
Agus, screenáilfidh siad amach ansin é agus séalthóidh siad é agus déanfaidh siad é chomh glan leis an bhfíoruisce. CC: SP-9-01-04
02
make, cause
N1
AGS
N2
FUN
P1
AFF
de
Semantic Class: ACT
Rinne sé máistreás scoile dhá iníon, agus fuair sé job maith dhi. CC: SP-9-12-02
Bhoil ag iarraidh a bheith ag déanamh amadáin de na gasúir sílim atá mé. CC: SP-7-27-03
C 01
prepare
N1
AGS
N2
AFF
intinn
A
PER
suas
Semantic Class: COG
Bhoil ní dhéanfainn suas m'intinn fós ar chaoi ar bith a Phádraig. CC: SP-7-05-10
02
faigh amach, conclude
N1
AGS
A
PER
amach
S2
FAC
go
Semantic Class: COG
Tá siad ag déanamh amach gur anoir a tháinig siad. CC: SP-7-16-01
Chomh fada agus a rinne mé féin amach, d'fheil sé go maith don áit seo, anois, ach níor fheil sé an uair sin dhóibh, mar ní raibh an t-imirce ann CC: SP-2-03-08
02 A 01
perform
N1
AGS
N2
ACT
Semantic Class: ACT
Chas an fear bocht, bhuail sé a chloigeann faoi is rinne sé srunnán beag. CC: SP-8-06-20
Is minic ó shin a rinne mé gáirí, ag dul tharthu. rinne sí sin meanga gháirí CC: SP-5-05-04 SP-8-08-08
Cheapfainn féin ar an gcaoi seo, gur gnás a bhí sna pirseogaí ar fad, an té a dhéanfadh staidéar orthu. CC: SP-2-06-02
02
act as
N1
AGS
N2
FUN
páirt
Semantic Class: ACT
Bhí páirt aige sa dráma, ag déanamh páirt dlíodóra agus chuir mé ag déanamh an pháirt, an sáirjint seo CC: SP-4-03-20
B 01
be affected
N1
EXP
N2
STA
imní iontas
P1
(CAU)
faoi de
S2
(CAU)
Sint
Semantic Class: PSY
Agus bhí sé ag déanamh imní cé bhfuigheadh sé an t-airgead. CC: SP-5-11-07
Bhoil 'sin é an t-aon iontas amháin a rinne mé. CC: SP-7-03-11
02
do one's best
N1
AGS
N2
dicheall
P1
(EXP)
do
P2
(ACT)
ar
S1
(ACT)
VN
Semantic Class: ACT
Agus bhí Tadhg go siúráilte bhí sé ag déanamh a dhícheall. CC: SP-4-03-25
Tá a fhios agamsa anois daoine mór le rá atá ar a seacht míle dícheall ag iarraidh féasóig a chur ag fás orthu féin. CC: TM-10-14-09
Déanfaidh mé mo dhícheall dhuit. CC: F-4-03-01
03 A 01
do (Pro-V)
N1
AGS
N2
ACT
[pron]
Semantic Class: AUX
Bithiúnach ceart a bhí ann, dhéanfadh sé rud ar bith an bhfuil a fhios agat le ealaíon mar sin. CC: SP-3-11-07
Agus céard a dhéanfadh an ganger a mhicó, ach bhuail sé a láimh anuas ar a chaipín. Ach 'séard a dhéanfadh siad ansin, tine a chur síos, tine mhóna, agus chuireadh siad trí chloch sa talamh, ina seasamh sa talamh, trí staidhce clochaí CC: SP-8-06-19 SP-2-06-05
Dhéanfainn rud ar bith ach í a fháil. CC: SP-4-08-02
02
do (AUX)
N1
AGS
S1
ACT
S2
Svn
Semantic Class: AUX
rinne mé ach an bradán a chur isteach sa gcóta, agus siar liom le abhainn. CC: SP-4-06-16
Dhéanfainn iad a bhriseadh suas agus iad a mhionú, agus iad a thabhairt do na cearca. CC: LM-5-04-19
04 A 01
do, suffice
N2
(FIN)
cúis
P1
(EXP)
do
P2
(INS)
le
dhéanfadh muid dhá bhfuireasa. CC: SP-1-05-04
02
last, suffice
P1
(EXP)
do
P2
(TEM)
go
Agus cheannfaí an oiread seo agus tae siúcra, agus na rudaí sin ar fad a dhéanfadh go Lá Pádraig CC: SP-7-27-05
05 A 01
make up with, agree
N1
AGS
A
PER
suas
P1
ASS
le
Semantic Class: REL
An lá ar a phósfadh siad dhéanfadh siad suas le chéile, agus dhá réir sin. CC: SP-7-13-06
Má tá tusa anois an dtuigeann tú, ag déanamh suas le cailín, agus is cuma cén sórt cailín í, tiocfaidh tú isteach sa teach go dtína hathair agus go dtína máthair. CC: M-5-04-13
02
get along, succeed
N1
AGS
A
PER
amach
P1
(ASS)
le
Agus cén chaoi a rinne siad sin amach? CC: SP-6-08-07
06 A 01
go, move
N1
AGS
N2
LOC?
bealach, aicearra
A
(DIR)
aníos
P1
TER
ar
Semantic Class: MOT
Óh m'anam ón diabhal go bhfaca sé an ceathrar fear ag déanamh air agus cheithre mhaide acu. CC: SP-3-01-13
Bhí sé ag déanamh aníos is é ag cuartú an oifigeach. CC: SP-3-03-05
Agus bhí mé a cheapadh go raibh mé ag déanamh an bhealach ceart. D'imigh leis ansin, agus bhí sé ag tíocht, ag dul ag déanamh aicearra an choill. CC: SP-9-08-01 SP-1-09-05