cad a chorraigh
what stirred
An cheist is mó atá á plé ar chláracha teilifíse faoi láthair ná cad a chorraigh an fuath marfach san i gcroí Bin Laden.
cad a imeoidh ar na striapacha
what will happen to the prostitutes
Má fhillim ar an óstán seo i gceann deich mbliana, áfach, agus má fheicim mo dhuine romham, an mbeidh sé gafa? An mbeidh lúidín a choise ag corraíl oiread na fríde? Agus cad a imeoidh ar na striapacha nuair a thógfaidh cailíní níos óige a n-áit? Caithfidh mé teacht ar ais anseo lá níos faide anonn i mo choirnéal in Arm an tSlánaithe dom.
cad é a mbarúil faoi
what they thought of it
"
An chéad lá sa scoil, léigh an múinteoir Béarla, Tomás Breathnach, sliocht as leabhar agus d'fhiafraigh sé de na daltaí cad é a mbarúil faoi.
cad a spreag mé
what motivated me
Ceart go leor, a déarfaidh tú, ach cén fáth ar shocraigh tú ar Ghaeilge a fhoghlaim? Inseoidh mé duit cad a spreag mé.
cad a bhí á chur in a leith
what he was being accused of
Ach níor insíodh dó riamh cad a bhí á chur in a leith.
cá bhfios cad é a thiocfas chun cinn
who knows what will emerge
Ach má bhíonn mí eile mar mhí Dheireadh Fómhair ann, cá bhfios cad é a thiocfas chun cinn le linn tríocha lá na Samhna.
cad a d'oibreodh
what would work
Nuair a thosaíomar á dhéanamh sin bhí an-spéis againn cineálacha difriúla amhrán a thriail agus féachaint cad a d'oibreodh.
Cad é a d'fhág ughaim agat orm?
How did I get yoked to you?
Cad é a d'fhág ughaim agat orm?" ar seisean.
cad é a bhí sé ag brath
what she felt
Bhí sí oiread trína chéile nár thuig sí cad é a bhí i ndiaidh tarlú, bhí mearbhall rómhór uirthi le fios a bheith aici cad é a bhí sé ag brath, nó chun a cuid mothúchán a chur in iúl.
cad é a bhain don ghnátheagarthóir
what happened to the usual editor
"Agus cad é a bhain don ghnátheagarthóir, Éamonn Ó Doornail?" a deir sibh.
cad é mar a d'éirigh liom
how I got on
Inseoidh mé daoibh sa chéad alt eile cad é mar a d'éirigh liom ansin! Ach déarfaidh mé an méid seo libh anois: tá riarthóir in oifig s'acu atá an-tógtha leis an cheol Gaelach agus is breá leis é a sheinm ar a bhosca ceoil!
*Is scríbhneoir agus grianghrafadóir í Liz Curtis, a bhfuil cónaí uirthi i mBéal Feirste.
cad chuige a mbacfadh sí
why would she bother ...?
*
Gluais • Glossary
áilleagántrinket
farasbarrsurplus
seoidjewel
conúsrubbish
go cúil an spruadairto the refuse dump
giollaí na leisceidle people
gamailllouts
glugaithesoft, flabby people
ceannlitreachacapital letters
cuidsúlachtbeauty
scéimhebeauty
A Rí na bhfeart!O, almighty God!
caifeachwasteful
ba í mo thríú huaireadóir íit was my third watch
glacgrasp
mo chuislemy pulse
bhuaileadh mo chroí níos gaistemy heart used to beat more quickly
nuair a mhothaínnwhen I used to feel
mo phusmy face
cad chuige a mbacfadh sí .
Cad a bhí ar bun aige in aon chor?
What was he up to at all?
Cad a bhí ar bun aige in aon chor?
Thóg sé tamall fada orm oibriú amach cad a bhí feicthe agam.
Cad é mar a thig leis sin bheith amhlaidh?
How can that be so?
“Cad é mar a thig leis sin bheith amhlaidh?” a d’fhiafraigh mé dó.
cad é a bhí fúthu
what they were up to
”
Chlaon Tomás a cheann ina treo, ag tabhairt le fios di gur thuig sé go maith cad é a bhí fúthu.
ag míniú cad é a fuarthas
explaining what was found
Tá an suíomh tochailte le feiceáil – tá sé clúdaithe le féar, agus tá fógraí ann ag míniú cad é a fuarthas san áit.
cad é eile a mbeifeá ag dréim leis
what else would you expect
Ach cad é eile a mbeifeá ag dréim leis ó pholaiteoirí nár mheas gurbh fhiú am a chur ar leataobh do dhíospóireacht chuimsitheach Dála ar Thuarascáil Stern?
Tá leithscéal maith againn, áfach.
cad a bhí i ndán dóibh.
what lay in store for them.
Ní foláir mar sin nó gur léir do dhaoine a bhí ina seasamh i scuaine chun dul isteach i bhfoirgneamh na seomraí gáis cad a bhí i ndán dóibh.
cad é a spreag a shuim san aisteoireacht?
what aroused his interest in acting?
Ach cad é a spreag a shuim san aisteoireacht?
“Agus mé ar an meánscoil, bhí an ghráin agam ar pheil.
Cad é a mheasann siad atá de dhíobháil orm?
what do they think that I want
Cad é a mheasann siad atá de dhíobháil orm? Cad é faoin spéir a bheadh ó dhuine, agus é ina sheasamh in óstán os comhair cuntair – ceann a cuireadh ansin le duine a chur ar a chúl ag tabhairt amach eochracha! Agus bíonn an strainc seo curtha acu orthu féin.
cad a bhí i ndán dom
what was in store for me
B’fhuath liom fios a bheith agam cad a bhí i ndán dom sa saol go ceann deich mbliana.
Cad é mar a mheileann sí an t-am,
how does she pass the time,
”
Cad é mar a mheileann sí an t-am, nuair nach mbíonn mórán obair aisteoireachta ar fáil?
“Déanaim a lán léitheoireachta – leabhair ar dhrámaíocht, leabhair ar scannáin.
cad a chomharthaíonn a leithéid
what does such demonstrate
**SMM: Nuair a shéan lucht vótála thú do shuíochán arís i nDáil Éireann sa bhliain 2007, san am a raibh na vótóirí céanna ag tacú le polaiteoirí a mhill agus a bhochtaigh an tír seo, cad a chomharthaíonn a leithéid? Go bhfuil na daoine aineolach? Go bhfuil na daoine chomh dona lena gcuid máistrí, gur cuma leis an bpobal vótála gach ní ach a dteach féin agus a morgháiste féin? Cén míniú atá agat féin ar an diúltú ó am go chéile mar sin?**
SÓhU: Ní fhéachfainn air mar sin in aon chor i ndáiríre.
Is cuma cad a tharlaíonn
it doesn’t matter what happens
‘Is cuma cad a tharlaíonn,’ a scríobh sé ina bhlag, ‘ní thig le rud ar bith stad a chur le roth na staire, a éilíonn saoirse agus daonlathas’.
N’fheadar aoinne cad a chuadar tríd
no one knows what they went through
N’fheadar aoinne cad a chuadar tríd.
cad é a bheas i ndán
what’s in store
Píosa reachtaíochta thar a bheith tábhachtach é seo a chinnteoidh cad é a bheas i ndán don Údarás.
Cad é a spreag thú i leith
what inspired you towards
**SMM: Cad é a spreag thú i leith Oireachtas na Gaeilge? An ndeachaigh tú ann ag éisteacht nó cad é?**
Ray Mac Mánais: Bhí an tOireachtas i dTrá Lí i 1987 agus bhí Joe (Ó Domhnaill) i nGaelscoil Míde ag an am agus bhí spéis aige san agallamh beirte.
cad é a bhí de dhíth
what was needed
Thuig mé tar éis uair an chloig, de bheith ag éisteacht, cad é a bhí de dhíth.
cad é a bhí ag dó na geirbe aige
what was bothering him
Nuair a cuireadh ceist air cad é a bhí ag dó na geirbe aige, dúirt sé nár shíl sé riamh go gcuirfeadh pictiúr de chíocha mná an domhan uilig ina chíor thuathail, agus tír iathghlas seo na naomh agus na n-ollamh chomh maith leis.
cad chuige a raibh muid ar an leaba chláir
why we were in jail
Tháinig muidinne ó theaghlaigh Chaitliceacha, náisiúnaíocha choimhéadacha ar chuid mhór bealaí, agus níor thuig muid go hiomlán cad chuige a raibh muid ar an leaba chláir go dtí go raibh muid ar an pláta bheag agus fuair muid deis leabhair a léamh, éisteacht le daoine agus staidéar a ghlacadh.
maidir le cad a spreag
in relation to what inspired
An tSiocair
====
Tá teoiricí éagsúla ann maidir le cad a spreag na dúnmharuithe.
Cad é an dearcadh a bhí agat i leith
what was your opinion of
Is féidir liomsa!
Straitéis agus Acht
=========
**CF: Cad é an dearcadh a bhí agat i leith Acht na Gaeltachta 2012?**
CAB: Ar dtús bhí mé cineál ag moladh an Rialtais.
Cad é tá mé a mhaíomh mar sin
what am I getting at then
Cad é tá mé a mhaíomh mar sin, tharla gur Béarla a labhraíonn formhór mór na nÉireannach faoi láthair, ó cheann ceann an oileáin? Fúthu féin an cinneadh sin dar liom.
cuma cad a tharlaíonn
no matter what happens
An é anois go bhfuil muintir na hÉireann ag an phointe go bhfuil ceangal na gcúig gcaol orainn agus nach féidir linn éalú uaidh cuma cad a tharlaíonn?
cad a spreag i ndáiríre iad
what really inspired them
*"
An Finscéal ina Thátal
=========
Ach cad a spreag i ndáiríre iad chun an treoir an leasú? Chuaigh an Roinn i gcomhairle le Feidhmeannacht na Seirbhíse Sláinte, le Cumann Cógaiseoirí na hÉireann agus leis an eagraíocht a dhéanann ionadaíocht ar tháirgeoirí na gcógas, chun a fháil amach faoi na himpleachtaí a bheadh ann daofa dá mbeadh gá le lipéadú i mBéarla agus i nGaeilge.
Cad a bhfuil d’ainm
what your name is
Is fiú dul siar go dtí na rudaí bunúsacha nár fhoghlaim siad i gceart nuair a bhí siad féin ar scoil: rudaí cosúil le “Cad a bhfuil d’ainm?” agus “Conas a bhfuil tú?” Bíonn a gcuid oibre gearrtha amach dóibh chun an Ghaeilge cheart a fhoghlaim, agus bíonn siad ag troid lena chéile chun gach rud a fháil ceart sna ceachtanna.
cad é a shíl na hÉireannaigh de
what the Irish thought of
Teagmhálacha
======
Ar an drochuair, níl a fhios againn cad é a shíl na hÉireannaigh de na daoine gorma seo.
cad é a spreag iad
what inspired them
"Sa chéad dul síos, bhí mé ag fiosrú cad chuige ar fhoghlaim cimí Gaeilge agus iad i ngéibheann, cad é a spreag iad, cad é an dóigh ar fhoghlaim siad Gaeilge agus cad é mar a d'athraigh an próiséas seo iad ó thaobh na hidé-eolaíochta de.
cad chuige nár smaoinigh mé riamh ar an áit a fhágáil
why I never thought of leaving it
Ach in áit fuath a bheith agam ar an stáitín ina bhfuil mé i mo chónaí, thuig mé níos fearr cad chuige nár smaoinigh mé riamh ar an áit a fhágáil.
Cad chuige a bhfuil mé á lua seo
why do I mention this
Cad chuige a bhfuil mé á lua seo? Cionn is go léiríonn sé a laige is atá ceannaireacht don phobal aontachtach is mó atá faoi mhíbhuntáiste.
Cad é a dhéanfaidh tú dóibhsean
what’ll you do for them
Cad é a dhéanfaidh tú dóibhsean?
nuair a fiafraíodh de cad chuige
when he was asked why
An Mheánaicme
======
Ach ba é an líne ba mhó a chuaigh i bhfeidhm orm ná an freagra a thug saighdiúr de chuid an Khmer Rouge nuair a fiafraíodh de cad chuige ar mharaigh sé an oiread sin daoine.
is cuma cad é a tharlóidh
no matter what happens
Is éigean gach rud a fheiceáil fríd spéaclaí seicteacha, sinne agus iadsan agus ní fheicimse rud ar bith ag tarlú, is cuma cad é a tharlóidh ar ‘Chnoc an Anfa’ – *Stormont* – go dtí go raibh mé ag tarraingt ar an chéad seo chugainn.
Cad a thug ort spéis a chur sa
what piqued your interest in
H: Cad a thug ort spéis a chur sa Ghaeilge?**
N.
cad chuige a raibh
why was there
Chuir muid ceist orainn féin, cad chuige a raibh oiread sin geana ag an bhean seo as tír i bhfad i gcéin ar an bhratach.
cad a cheap na daoine fásta
what the grownups thought
Ní mé cad a cheap na daoine fásta faoin obair seo mar is cinnte go mbíodh na casáin iontach sleamhain agus baolach don té a bheadh ag siúl.
cad é mar a d’éirigh leis an teanga a thabhairt leis
how he managed to get the hang of the language
Míníonn sé anseo cad é mar a d’éirigh leis an teanga a thabhairt leis sa deireadh.
cad é mar a d’éirigh leis an teanga a thabhairt leis
how he managed to get the hang of the language
Míníonn sé anseo cad é mar a d’éirigh leis an teanga a thabhairt leis sa deireadh.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
