Bhí na mílte ban óg Laidineach sna Stáit Aontaithe, torrach, gan oideachas, gan Bhéarla, gortaithe go fisiciúil agus go síceolaíoch ag an turas léanmhar óna dtír dhúchais, agus aire cheart de dhíth go práinneach orthu.

Tabhair cuairt idirlín ar an bhFionnlainn (is ea, an Fhionnlainn), faigh *Radio **Finlandica *agus cliceáil ar *Narratio*, mar a bhfuil Laidineoirí na Fionnlainne ag tabhairt amach faoi chúrsaí reatha an domhain, agus tuairiscí ón bhFionnlainn féin ann chomh maith i Laidin.

An toradh a bhí air sin ná gur thosaigh daoine a theacht ar imirce go Meiriceá as réimse i bhfad níos leithne tíortha, go háirithe tíortha Mheiriceá Laidineach agus na hÁise.

Bhí mé féin agus mo dhaidí agus Condo Leasing de Rís ag smaoineamh ar imruathar a dhéanamh ar thír nó dhó i Meiriceá Laidineach, ach d'éist muid leis mar nóisean nuair a fuair muid amach nach raibh Laidin ar a dtoil ag go leor d'ár gcuid saighdiúirí.

Chuir siad béim ar an Sean-Tiomna, agus bhain siad úsáid as teangacha na ndaoine in áit na Laidine.

Luann sé léachtóir Laidine a bhí aige féin agus é sa choláiste a chuaigh i bhfeidhm go mór air.

Tugtar an chreidiúint do Cholm Cille agus don 12 manach a bhunaigh an mainistir ar Í in éindí leis, as leathnú na Críostaíochta i measc na gCruithean agus tugtar ómós dá réir ar fud na hAlban do ‘Cholumba’, an bunainm Laidine a thugtar in Albain ar Cholm Cille sin againne.

An Chéad Ghabháil ========== Agus an sé bliana déag d’aois slánaithe aige, chuaigh sé le ríomhaireacht, agus thug sé an t-ainm bréige “Mendax” air féin, a tháinig ó fhrása Laidine Horace - “splendide mendax”.

Dar le Mary Dhún na nGall go bhfuil sí *“widely read”* sa Bhéarla agus go bhfuil Darwin agus Einstein léite aici arís agus arís eile; go bhfuil an Laidin ar a toil aici, agus go dtuigeann sí anois an difríocht idir alma mater agus imprimatur.

Léiríonn an scannán, atá bunaithe ar leabhar faoin teideal céanna le Juan González, go bhfuil formhór na Laidin-Mheiriceánach atá sna Stáit tagtha ann as tíortha a bhí chomh mór sin faoi scáil is faoi anáil SAM gurbh ionann agus coilíneachtaí de chuid SAM iad, bíodh is gur minic nach dtuigtear é sin.

Theastaigh uaim dul ar an ollscoil ach ní raibh Laidin agam, ábhar a bhí riachtanach an t-am sin.

Tá cloch oghaim sa séipéal in aice na mainistreach a bhfuil idir Ghaeilge ársa agus Laidin uirthi: tá an dá fhocal 'Sagranus' agus 'Cunotami' le tuiscint, dhá ainm.

Sin ráite, go dtí le gairid, mhothaigh Gaeil Mheiriceá Theas gur dream dearmadta a bhí iontu mar gheall ar an easpa teagmhála a bhí acu le hÉirinn.