Umhlaíocht is náire ======= D'umhlaigh na Baváraigh don dearcadh seafóideach sin gan fhios dóibh féin agus ghlac go fo-chomhfhiosach leis go raibh Gearmáinis cheart nó "mar ba chóir" á labhairt ag an dream a tháinig aduaidh (rud nach fíor, dála an scéil!).

Ach téann, agus táimid seanchleachta leis sa litríocht fiú mura raibh na focail ná an smaoineamh féin ar eolas againn go comhfhiosach go dtí gur fhoghlaim muid ó na leanaí sa bhaile os comhair an ríomhaire iad.

Ní rud comhfhiosach é in aon chor.

Uaireanta eile bím ag tógáil ar an méid sin ar bhealach atá níos comhfhiosaí.

Ní raibh sa gclár faisnéise sin ach cruthú eile go ndéanann muid idirdhealú fo-chomhfhiosach idir daoine geala agus daoine dubha maidir leis an ról ba chóir dóibh a bheith acu inár sochaí.

Agus léiríonn sé go raibh Ennis é féin an-ghéarchúiseach faoina sheinm agus go raibh cur chuige comhfhiosach aige.

Dúirt sé féin go raibh gné chruinn eolaíoch ag baint le méarú na píobaireachta, rud a léiríonn gur oibrigh sé amach go cúramach agus go comhfhiosach a raibh ar siúl aige.

An Fo-Chomhfhios Luíonn croí an scannáin seo in oibriú amach na ciontachta fo-chomhfhiosaí sin a thiomáin í chuig na gníomhartha uafáis a d’imir sí uirthi féin is ar a fear istigh sa choill.

Gníomh comhfhiosach, gníomh tola a bheas ann feasta ag teaghlaigh Ghaeilge sna Gaeltachtaí stairiúla, ach tá borradh áirithe ann.

Mar shampla, ceist diúide mar "An bhfaca tú an cluiche mór inné?" Ag brath ar an duine a bhfuil tú ag caint leis, caithfidh tú oibriú amach go fo-chomhfhiosach agus go hiontach gasta an bhfuiltear ag caint ar *Manchester United* in éadan *Arsenal* nó ar Thír Eoghain in éadan Bhaile Átha Cliath sa Chraobh.

Le haird a tharraingt ar an éileamh bunúsach seo, ba mhaith an rud é ‘comóradh’ a dhéanamh an chéad bhliain eile ar an an buille is mó a buaileadh ar an nGaeilge ó bunaíodh an stát, ’sé sin cinneadh comhfhiosach an rialtais ar 29 Deireadh Fómhair 1974, deireadh a chur le riachtanas Ghaeilge sa státseirbhís agus a fhios ag Taoiseach na tíre ag an am, gurb é an toradh a bheadh ar an gcinneadh nach mbeadh an stát in ann seirbhís a chur ar fáil i nGaeilge dosna saoránaigh arb í an teanga chéanna sin a rogha!