san airdeall ar an ghalar
on the alert against the disease
Faoi láthair, tá tréidlianna na Roinne Talmhaíochta
san airdeall ar an ghalar ag an teorainn, ag aerfoirt agus ag calafoirt, agus tá cosc ar iompórtáil ainmhithe agus táirgí ainmhithe.
ghalar crúibe is béil
foot-and-mouth disease
D'admhaigh Willie ar na mallaibh gur beag is fiú an teorainn mar áis leis an
ghalar crúibe is béil a cheansú.
galar tógálach
infectious disease
Cén fáth? An raibh an foirgneamh i mbaol titim? An raibh
galar tógálach, marfach ag bagairt ar mhuintir na scoile? An raibh a bpáistí i gcontúirt? An raibh an áit ar snámh le francaigh? Ní raibh.
galar ainsealach scamhóg
chronic lung disease
Tá dhá oiread de sheans ann go bhfaighidh tú bás ó ailse más den ghrúpa is ísle tú ná an grúpa is airde, agus seans 340% níos mó go bhfaighidh duine a bhaineann leis an aicme is ísle
galar ainsealach scamhóg.
galar
disease
Ní raibh san alt leis a d'fhoilsigh sibh i mí Iúil ach sruth liobrálach (an
galar, ní an bua), in ionad tuairisc cheart, agus é gan bhunús, gan cothrom na Féinne, gan fíricí.
ghalair
diseases
I m'aignese, tá sé thar a bheith scannalach agus náireach go bhfuil na billiúin dollar á gcaitheamh ar airm agus ar armlón gach bliain nuair atá daoine bochta ag fáil bháis den ocras agus de
ghalair.
an galar crúibe agus béil
the foot and mouth disease
Chuir
an galar crúibe agus béil na bliana 2001 an-imní ar fheirmeoirí agus rinne siad chuile iarracht a gcuid tréad a chosaint.
an galar crúibe is béil
foot and mouth disease
Níorbh é
an galar crúibe is béil an t-aon ghalar a bhí thart an bhliain seo caite.
an galar crúibe agus béil
foot and mouth disease
Chuir an chinniúint a ladhar isteach sa scéal ansin nuair a tharla
an galar crúibe agus béil.
an ghalar cloíte
enervating disease, disease that doesn't allow you to function well
Bhí sé gaibhte ag
an ghalar cloíte.
galar
disease
Deir sí go bhfuil sí ag teacht chuici féin anois ach go gcuireann sé isteach go mór uirthi go bhfuil daoine áirithe ann nach dtuigeann gur
galar atá i gceist agus nach mbíonn aon trua acu di.
an ngalar crúibe is béil
foot-and-mouth disease
Bhí sé i gceist againn a bheith i gCeantar na nOileán anuraidh ach bhí orainn gach rud a chur ar ceal de bharr na ndeacrachtaí a bhí ann ag an am leis
an ngalar crúibe is béil.
galar na scamhóige duibhe
black lung disease
Maraíonn maidhmeanna sléibhe agus pléascanna mianadóirí ar an toirt ó am go chéile, agus tá go leor eile a mharaíonn
galar na scamhóige duibhe, tinneas léanmhar análaithe a thagann ar dhaoine ó bheith ag sú isteach deannach guail.
plúchghalar croí
congestive heart disease
Mar gheall ar easpa gluaiseachta, drochaiste bia, agus andúil sna toitíní, tá sí 300 punt meáchain agus tá
plúchghalar croí uirthi.
a ghalrú
to infect with disease
Rug Ainbhlinn ar an Pheann Luaidhe bocht agus rinne é a ghriogadh,
a ghalrú agus a ghoin le goimh.
galar
diseases
Meastar gur cailleadh 200,000 de dhaonra 850,000 de bharr gorta,
galar agus ionsaithe míleata.
an ghalar bhradach
the damned disease
Bean bhreá aclaí ab í Myrtle ach bhí deireadh sin goidte ag
an ghalar bhradach agus in áit an bhláth a bhíodh i gcónaí ar a craiceann bhí imir mhífholláin bhuí.
galar croí
heart disease
Tháinig
galar croí ar McGeown, rud a chuir isteach air an chuid eile dá shaol, ach in ainneoin na heasláinte, toghadh é mar chomhairleoir ar Chomhairle Chathair Bhéal Feirste i 1989.
ghalar
disease
ach bhí an fear gan chás gan
ghalar, seans, agus a chos róshláintiúil dá réir.
de dheasca an ghalair SARS
because of the SARS disease
Tá alt sa scigpháipéar *The Portadown Times *a mhaíonn go gcuirfear na toghcháin ar ceal
de dheasca an ghalair SARS nó "Shinner Assembly Results Syndrome".
faoi ghalair den uile chineál
about all kinds of diseases
Na laethanta seo, agus sceon ar an bpobal
faoi ghalair den uile chineál, cheapfá go mbeadh an ghné sin den cheist ar bharr an chláir oibre ag an Roinn.
chun an pobal a chosaint ar ghalair
to protect the public from diseases
Deir an ceardchumann, áfach, gur tugadh isteach an córas cigireachta ar ríomhaire
chun an pobal a chosaint ar ghalair ar nós BSE, agus chun "*traceability*"- an focal draíochta úd a bhíonn ar bharr a ghoib ag chuile cheannaitheoir ollmhargaidh - a chinntiú.
ngalar crúibe is béil
the foot and mouth disease
Cuireann siad ceist atá simplí go leor: Céard a tharlóidh má thagann sé chun solais an t-am sin gur cuireadh tag bréagach ar bheithíoch chun é a dhíol? Nach bhfuil sé beagáinín rómhall le bheith buartha faoi?
Go híorónta, tá préamhacha an aighnis sa
ngalar crúibe is béil a bhí ina bhagairt ollmhór ar gheilleagar na tíre tá dhá bhliain ó shin.
galar
disease
ie)
Gluais • Glossary
ar an drabhlásdrinking heavily
dá bharras a result
geallwager
a bheatha a shaothrúto earn his living
i dtuilleamaí ar a chuid airgiddepending on his money
cneadgroan
damantadamned
clár éadainforehead
ag sá priocairí te ina ghoilesticking hot pokers into his stomach
spící biorachasharp spikes
ag lúbarnaíltwisting
go míshuaimhneachuneasily
imeachtaíevents
galántaelegant
meidhreachmerry
dreoilín teaspaighgrasshopper
drithlín gliondaira spark of joy
gnúisface
folthair
faoi dhraíochtunder a spell
comwaist
cuireadhinvitation
go fonnmhareagerly
a chompánaighhis companions
sméideadhwink
a gcuid ráiteas graostatheir obscene comments
maorgamajestic
cornchlársideboard
i ndlúthchipíin serried ranks
táim sáchI have enough
leachtliquid
mionscáth gréinemini parasol
do bharraicíníyour toes
dlúthdhiosca rómánsachromantic CD
tolgcouch
chuimil sí a gruashe rubbed her cheek
de chogar mealltachin an enticing whisper
eiteogawings
súimínsip
milissweet
mearbhalldizziness
nuair a tháinig sé chuige féinwhen he came to
céimeannasteps
ar na cannaíheavy drinking
a chártaí creidmheasahis credit cards
cloigínbell
toradhresult
iarrachtaíattempts
lámh leis an teachbeside the house
curtha i leataobhset aside
an bhean ghlantacháinthe cleaning woman
shrac a chuid éadaigh de féinhe pulled his clothes off
le tuawith an axe
osnasigh
crotshape
láibeachmuddy
drochbholadhbad smell
anáilbreath
stán síshe stared
dallógablinds
céastatortured
breoiteill
a chomhairligh síshe advised
cearrwrong
galardisease
An Crannchur NáisiúntaThe National Lottery
duaisprize
a sheol ar bhóthar d'aimhleasa túwhich lead you astray
drabhlásdebauchery
ragairnerevelry
geallghlacadóiríbookmakers
fiántaswildness
nuair a bhí ort do bheatha a shaothrúwhen you had to earn a living
ní mór dom éiríI have to get up
gnó práinneachurgent business
í ag machnamh ar éagóir an tsaoilthinking about the unfairness of the world
na heasláinthe sick
ina seilbh féinin her possession
a goideadh uaidhstolen from him
burla nótaí airgida wad of notes
sonraídetails
théadh séhe used to go
goileappetite
bhíodh meadhrán ina cheannhis head would be swimming
spadántasluggish
fuinneamhenergy
comhairleadvice
dochtúir comhairleachconsultant
buidéal leighismedicine bottle
oideas oiriúnacha suitable prescription
máinliasurgeon
seomra feithimhwaiting room
plódaithepacked
cuma na bochtaineachtathe look of poverty
go fiosrachinquisitively
míchompordachuncomfortable
lig sé airhe pretended
scuainequeue
le dímheaswith lack of respect
a chuid otharhis patients
do shealsayour turn
sciob ColmColm snatched
go dubhachgloomily
go giorraiscabruptly
níos críonnamore prudent
níl mo ghoile thar mholadh beirtemy stomach isn't great
sracfhéachaintglance
aclaíochtexercise
draidgháiregrin
tréaniarrachta strong effort
a choinneáil faoi shrianto keep under control
bia róshaibhirfood that is too rich
córas néarógachnervous system
aclaífit
i mbarr do shláintein the best of health
géilleann tú do gach mianyou give in to every desire
baoisfoolishness
sólássolace
saothraigh do bheathaearn your living
mair ar an bpá a íoctar leatlive on the wage that you're paid
maslaitheinsulted
go drochmheasúilcontemptuously
níor chorraigh ColmColm didn't move
geallwager
maireachtáil arlive off
eagraíocht charthanachtacharitable organization
meangadh searbhsarcastic smile
cairde rachmasachawealthy friends
toilteanachwilling
faghairtflash
buntáisteadvantage
éigeandáilemergency
sochar pearsantapersonal benefit
má aithnítear méif I'm recognised
i ndáiríreserious
lándáiríretotally serious
a dhearbhai
ghalair
diseases
Léiríonn na huimhreacha seo go bhfuil an chuid is mó de dhaonra Mheiriceá i mbaol breise ó
ghalair a bhaineann le raimhre, roinnt cineálacha ailse, cuir i gcás, galar croí, strócanna, an diaibéiteas, ardbhrú fola, galar an domlais, agus na daitheacha cnámh.
galar an domlais
gall-bladder disease
Léiríonn na huimhreacha seo go bhfuil an chuid is mó de dhaonra Mheiriceá i mbaol breise ó ghalair a bhaineann le raimhre, roinnt cineálacha ailse, cuir i gcás, galar croí, strócanna, an diaibéiteas, ardbhrú fola,
galar an domlais, agus na daitheacha cnámh.
galair
diseases
Tá fianaise ann le fada anois, áfach, gurb é an tobac is cúis le roinnt mhaith de na
galair a thagann ar dhaoine.
Throid sé an galar go misniúil cróga
he fought the disease bravely
Throid sé an galar go misniúil cróga, agus cé go raibh lámh in uachtar á fháil ag an mbreoiteacht air de réir a chéile, níor chaill sé riamh an fhéith grinn a bhí ann.
galar
disease
Diúltaíodh glacadh leo ansin mar go raibh an
galar béal scrathach ar 6% acu agus nach nglacfaí le haon long le
galar ar níos mó ná 5%.
ghalair chnis
skin diseases
Tá bia den scoth ann - d'fhéadfá maireachtáil ar feadh seachtaine ar an méid a fhaigheann tú don bhricfeasta féin!
Déanann an snámh sa bhfarraige an-mhaitheas don chorp agus deirtear go bhfuil mianraí agus maithis eile ann do
ghalair chnis agus mar sin de.
galar
disease
Scitsifréine pharanóiach a deirtear a bhí ar Nash (atá air i gcónaí is dócha, cé gur tháinig biseach éigin air ó shin), an
galar céanna a deirtear linn a bhí ar Sheosamh Mac Grianna a cuireadh isteach in ospidéal Leitir Ceanainn cúpla bliain roimhe sin, tuairim is 1957, sílim.
galar
disease
Scitsifréine pharanóiach a deirtear a bhí ar Nash (atá air i gcónaí is dócha, cé gur tháinig biseach éigin air ó shin), an
galar céanna a deirtear linn a bhí ar Sheosamh Mac Grianna a cuireadh isteach in ospidéal Leitir Ceanainn cúpla bliain roimhe sin, tuairim is 1957, sílim.
gorta
disease
Beidh an Bhanglaidéis faoi uisce ar fad, nach mór, agus na milliúin teifeach ag brú isteach san Ind agus sa tSín, dhá thír mhóra a bheas buailte go dona ag an n
gorta.
galair
diseases
In áiteanna eile, tarlóidh athruithe tubaisteacha, agus scuabfar na milliúin chun siúil de bharr gorta,
galair, nó cogadh.
galair ghnéas-tarchurtha
sexually transmitted diseases
"
Ach dá n-éireodh le tuismitheoirí go díreach tosú ag caint faoi, a dúirt sé, d'fhéadfadh siad a bpáistí a chosaint ó lear mór fadhbanna atá furasta a chosc, mar shampla toircheas i measc déagóirí agus
galair ghnéas-tarchurtha.
aicíd ghallda inteacht
some foreign disease
bunúsmost
cé a bheadh ina dhiaidh ormwho would blame me
faraoralas
leaspáindancing, coloured lights before eyes
ag gliosarnachglistening
dhá liathróid mearcairtwo balls of mercury
le míshuaimhneasuneasily
clóscríobhántypewriter
úsáid inteachtsome use
i sruthannain torrents (of words)
ainmhí fiáinwild animal
teorainneacha mo chuid leathanachthe borders of my pages
aibhneacha mo chuid dúighthe rivers of my ink
déistinnausea
samhnasdisgust
ag tarraingt na léine allasaípulling the sweaty shirt
buarthaworried
scalltawretched, puny
sa bhúireachin the roaring
ag preabarnaílthrobbing
aicíd ghallda inteachtsome foreign disease
folcadh mór fadaa very long bath
tintreacha ifrinnthe sparks of hell
i dtólamhalways
galar na dúiseachtathe disease of wakefulness
bándeargpink
níor chuir duine ar bith chugam ná uaimnobody bothered me
seileogaspits
mo mhacasamhailsethe likes of me
doilighdifficult
mo phlucmy cheek
nimhneachsore
conáiltefreezing
ailleog cheoilburst of song
i mo chuid samhlaíochtain my imagination
creathashivers
trupnoise
gnúisface
farraige fhíochmharferocious sea
go fuarbhruitelistlessly
ealaíswans
faitíos millteanacha great fear
tráidiretray
galar na dúiseachta
the disease of wakefulness
bunúsmost
cé a bheadh ina dhiaidh ormwho would blame me
faraoralas
leaspáindancing, coloured lights before eyes
ag gliosarnachglistening
dhá liathróid mearcairtwo balls of mercury
le míshuaimhneasuneasily
clóscríobhántypewriter
úsáid inteachtsome use
i sruthannain torrents (of words)
ainmhí fiáinwild animal
teorainneacha mo chuid leathanachthe borders of my pages
aibhneacha mo chuid dúighthe rivers of my ink
déistinnausea
samhnasdisgust
ag tarraingt na léine allasaípulling the sweaty shirt
buarthaworried
scalltawretched, puny
sa bhúireachin the roaring
ag preabarnaílthrobbing
aicíd ghallda inteachtsome foreign disease
folcadh mór fadaa very long bath
tintreacha ifrinnthe sparks of hell
i dtólamhalways
galar na dúiseachtathe disease of wakefulness
bándeargpink
níor chuir duine ar bith chugam ná uaimnobody bothered me
seileogaspits
mo mhacasamhailsethe likes of me
doilighdifficult
mo phlucmy cheek
nimhneachsore
conáiltefreezing
ailleog cheoilburst of song
i mo chuid samhlaíochtain my imagination
creathashivers
trupnoise
gnúisface
farraige fhíochmharferocious sea
go fuarbhruitelistlessly
ealaíswans
faitíos millteanacha great fear
tráidiretray
ó dheas
the same disease
"
Is iomaí duine
ó dheas a raibh an aicíd chéanna air, ar ndóigh, ach nuair a tháinig Bríd go Contae Ard Mhacha i gcéaduair, oscailt súl a bhí ann.
an aicíd chéanna
the same disease
"
Is iomaí duine ó dheas a raibh
an aicíd chéanna air, ar ndóigh, ach nuair a tháinig Bríd go Contae Ard Mhacha i gcéaduair, oscailt súl a bhí ann.
an galar crúibe agus béil
the foot and mouth disease
Is é *raison d'etre *achan pholaiteora tionchar a bheith acu, agus d'éirigh le Bríd cuid mhór tionchair a imirt agus í sa Roinn sin le linn ceann de na géarchéimeanna is mó a chráigh an tionscal talmhaíochta -
an galar crúibe agus béil.
galar
disease
galar croí, ailse, mí-úsáid alcóil agus drugaí, féinmharú - tá drochstaitisticí i gceist i gcás na nÉireannach i ngach catagóir.
aicíd
disease
Inniu (30 Samhain), agus mé ag scríobh, tá greim ag Ian Paisley *agus *ag Gerry Adams ar an sópa céanna, miotóga ar gach duine acu ar eagla go dtógfadh sé
aicíd ón sean-namhaid; ach de bhrí gur miotóga an chúil báire atá i gceist, is amhlaidh is mó an seans go bhfanfaidh an sópa ina lámha.
aicíd
disease
Tógtar an
aicíd seo sa bhaile, sa chomharsanacht, i measc cairde agus tógtar é go hóg, mar atá léirithe ag an iliomad stáidéar.
aimsir an ghalair crúibe is béile
at the time of the foot and mouth disease
Buille an bháis
=======
Rinne pobal na tíre seo gnaithe maith
aimsir an ghalair crúibe is béile nuair a tharraing muid le chéile lena chinntiú go dtabharfadh an tionscal is mó sa tír na cosa leis ón ghéarchéim.
galar
disease
Tá na milliúin sicín, lacha agus gé maraithe ar fud na hÁise de bharr orduithe rialtais ach níl an
galar fós faoi smacht.
a tholg an galar go dtí seo
who have contracted the disease so far
Ceann de na rudaí is measa faoin ngalar ná an ráta ard báis – tuairim is 50% de na daoine
a tholg an galar go dtí seo, i bhfad níos airde ná aon ghalar eile dá shórt.
faoi tholgadh an ghalair
about contracting the disease
Cén t-iontas, mar sin, go bhfuil borradh mór tagtha fosta ar an imní atá ar an phobal faoin bhaictéir? Is léir, mar shampla, go mbíonn níos mo imní ar othair áirithe
faoi tholgadh an ghalair ná mar a bhíonn orthu dul faoin scian.
go scaipfeadh an galar i bhfad níos gaiste
that the disease would spread a lot more quickly
Deir siad
go scaipfeadh an galar i bhfad níos gaiste dá mba rud é go ndúnfaí ospidéil bheaga agus dá dtógfaí mórionaid lárnaithe ina n-áit.
a chloínn galair
that overcome diseases
Ionsaíonn agus maraíonn PVL cealla bána sa cholainn agus tá sé fíorchontúirteach mar gur iondúil gurb iad seo na cealla
a chloínn galair.
galar na scamhóg
lung disease
"Tá Ronan an-neamhbhalbh faoin cheangal idir caitheamh tobac agus
galar na scamhóg," ar Simon Kelly.
a d’aimsigh an galar sin
who discovered the disease
*
Gluais • Glossary
úrscéalnovel
gráinhatred
shamhlaigh séhe imagined
údar bróidreason to be proud
brúpressure
déistindisgust
ní túisceno sooner
scíthrest
bata agus bótharthe sack
cloí leis an spriocto stick to deadlines
sobalcólaísoapaholic
mealltabeguiled
sáiteengrossed
fuil ina chuisleblood in his veins
anáil ina pholláiríbreath in his nostrils
ruaig séhe banished
néaróganerves
mírpiece
airdattention
torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone
a leannán nuaher new boyfriend
lán de chacfull of shit
giúmar an leithristoilet humour
dleachtaroyalties
go borbabruptly
go searbhasachsarcastically
ag caint seafóidetalking rubbish
sáiteánjibe
otharpatient
a ainm baistehis first name
gearáncomplaint
údarreason
chaon duineeach of us
ciontachguilty
tostsilence
mar is iondúilas usual
cruógachbusy
garmhacgrandson
cionaffection
a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease
in éindí léialong with her
sách ísealin a low voice
béimstress
ar bís le thú a fheiceáildying to see you
tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you
dearmadachforgetful
contúirteachdangerous
d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight
airecare
go mífhoighdeachimpatiently
aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work
díomhaoinidle
docharharm
cuideachtacompany
aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor
dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst
curtha amúwasted
leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him
coscban
seafóidrubbish
iarrachteffort
chéad Chomaoineachfirst hold Communion
ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day
an mac drabhlásachthe prodigal son
brionglóiddream
den seandéanamhof the old kind
greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable
deisopportunity
smaoineamhidea
ar scáileánon screen
aiféalaregret
an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera
in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing
greimbite
ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming
i mbun trodaengaged in fighting
iontas na n-iontassurprise surprise
iriseoirjournalist
taithíexperience
comhiriseoirfellow journalist
mionsciortamini-skirt
beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise
ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade
ghalar
disease
Bhí an contae saor ón
ghalar go dtí go ndúirt seisean go raibh spuaiceanna i mbéal a chuid bó.
a d’aimsigh an galar sin
who discovered the disease
*
Gluais • Glossary
úrscéalnovel
gráinhatred
shamhlaigh séhe imagined
údar bróidreason to be proud
brúpressure
déistindisgust
ní túisceno sooner
scíthrest
bata agus bótharthe sack
cloí leis an spriocto stick to deadlines
sobalcólaísoapaholic
mealltabeguiled
sáiteengrossed
fuil ina chuisleblood in his veins
anáil ina pholláiríbreath in his nostrils
ruaig séhe banished
néaróganerves
mírpiece
airdattention
torann ceolmhar an fhóinthe musical noise of the phone
a leannán nuaher new boyfriend
lán de chacfull of shit
giúmar an leithristoilet humour
dleachtaroyalties
go borbabruptly
go searbhasachsarcastically
ag caint seafóidetalking rubbish
sáiteánjibe
otharpatient
a ainm baistehis first name
gearáncomplaint
údarreason
chaon duineeach of us
ciontachguilty
tostsilence
mar is iondúilas usual
cruógachbusy
garmhacgrandson
cionaffection
a d’aimsigh an galar sinwho discovered the disease
in éindí léialong with her
sách ísealin a low voice
béimstress
ar bís le thú a fheiceáildying to see you
tá do thuairisc á cur aicishe's asking for you
dearmadachforgetful
contúirteachdangerous
d’fhéadfadh sí an teach a lasadhshe could set the house alight
airecare
go mífhoighdeachimpatiently
aird iomlán a dhíriú ar a chuid oibreto fully concentrate on his work
díomhaoinidle
docharharm
cuideachtacompany
aghaidh a phróiseálaí focalin front of the word processor
dá dtiocfadh an crú ar an tairneif the worst came to the worst
curtha amúwasted
leath a dhóthain ama dóhalf enough time to him
coscban
seafóidrubbish
iarrachteffort
chéad Chomaoineachfirst hold Communion
ag tnúth leis an lá mórlooking forward to the big day
an mac drabhlásachthe prodigal son
brionglóiddream
den seandéanamhof the old kind
greamaithe lena rúitín le sreang leictreachaistied to his ankle with an electric cable
deisopportunity
smaoineamhidea
ar scáileánon screen
aiféalaregret
an cailín ba thaitneamhaí sa sobaldrámathe most likeable girl in the soap opera
in ainm is a bheith ag réiteachsupposed to be preparing
greimbite
ag béiceach agus ag screadaílshouting and screaming
i mbun trodaengaged in fighting
iontas na n-iontassurprise surprise
iriseoirjournalist
taithíexperience
comhiriseoirfellow journalist
mionsciortamini-skirt
beannacht a bhí ceilte air go dtí sina blessing in disguise
ar mhaithe lena cheirdfor the sake of his trade
galar
disease
An chúis phraiticiúil is mó ná go sábhálfaí airgead sa bhfadtéarma toisc go mbeadh daoine níos aclaí agus níos sláintiúla i gcoitinne de bharr an spóirt agus nach mbeadh oiread éilimh ar sheirbhísí sláinte, go mórmhór i dtaca le
galar croí agus leithéid.
galar
disease
Ach tháinig an
galar ar chúigear nó seisear de na hoibrithe deonacha eile, roinnt acu a thóg na táibléid chéanna is a thóg mise, roinnt a thóg táibléid eile.
galar tógálach
infectious disease
Is
galar tógálach cuid de sin, is dóigh liom, agus bhraitheas ar chuma éigin go rabhas róghairid dó.
tuilleadh galar, tuillte,
more diseases, floods
Beidh
tuilleadh galar, tuillte, stoirmeacha agus ganntanas uisce ann, agus is iad tíortha bochta an domhain is mó a bheas thíos leis.
cuid mhór tinnis agus galar
a lot of illness and diseases
Tá baint aige le
cuid mhór tinnis agus galar agus le ráta ard timpistí bóthair agus féinmharaithe in Éirinn.
galar
disease
”
Ach i 1997 cáineadh Gearóid é féin nuair a scríobh sé alt in Lá ina ndúirt sé, “Tá
galar i ndiaidh briseadh amach ó thuaidh i measc an phobail Ghaeilge.
n tinneas uafásach scamhóige,
the horrible lung disease,
Obair an-chrua a bhí inti agus bhuail síleacóis, a
n tinneas uafásach scamhóige, é.
do gach saghas galair.
for every kind of disease.
Tá an tSír fós an-tarraingteach dóibh siúd a bhfuil an fhealsúnacht ailtéarnach acu, agus bíonn gnóthaí ag tairiscint leigheasanna malartacha
do gach saghas galair.
an fhreagairt ar ghéarchéim an ghalair crúibe agus béil
the response to the foot and mouth disease
Beidh Aer Lingus ag cur eitiltí ar fáil go Heathrow as Béal Feirste, in áit na Sionainne; tá Fianna Fáil ag beartú iarrthóirí a chur chun cinn sna toghcháin ó thuaidh; eagraíodh
an fhreagairt ar ghéarchéim an ghalair crúibe agus béil ar bhonn uile-Éireann.
galar crúibe is béil
foot-and-mouth disease
An
galar crúibe is béil ba chúis leis na cealuithe seo, agus dar le hIrial, ba é seo an tréimhse ba dheacra i saolré an chomhlachta.
in aghaidh an ghalair crúibe agus béil.
against foot and mouth disease.
Tá ar fheirmeoirí na tíre seo caighdeáin an-ard a chomhlíonadh maidir le hinrianaitheacht ainmhithe agus cosaint a chur ar fáil
in aghaidh an ghalair crúibe agus béil.
maidir le hinrianaitheacht bó agus cosaint in aghaidh galar
as regards the traceability of cattle and protection against disease
”
Chomh maith leis sin, mar gheall ar go ndealraíonn sé go bhfuil na caighdeáin
maidir le hinrianaitheacht bó agus cosaint in aghaidh galar easnamhach sa Bhrasaíl, d’fhéadfadh ainmhithe de chuid na tíre sin a bheith ina mbagairt do bheostoc Eorpach.
aicídí úra
new diseases
Ach, ar na saolta deireanacha seo níl dabht ar bith ach go bhfuil sé ag éirí níos deacra na séasúir a aithint óna chéile, rud a fhágann muid gan a bheith ábalta gléasadh mar is cóir fá choinne doininne ná soininne, ná fiú an doineann a aithint ón soineann, nó an bhó riabhach a aithint ón bhó mhire in amanna; rud a fhágann fosta go bhfuil cuid mhór
aicídí úra ag teacht inár dtreo, agus mórán acu anseo cheana féin.
faoin ghalar tromchúiseach
about the very serious disease
**Tromchúiseach**Tá cluinte ag achan duine
faoin ghalar tromchúiseach sin Bertizheimers nó tá caint faoi le fada an lá.
Sainchomharthaí na haicíde seo
symtoms of this disease
Sainchomharthaí na haicíde seo ná dearmad a dhéanamh ar an rud a bhí i gceist agat gan é a rá an tseachtain seo a chuaigh thart, agus gan
dearmad a dhéanamh ar an rud nach raibh sé i gceist agat gan é a rá in am ar bith; nó má dúirt, nó má deirtear go ndúirt, nach bhfuil cuimhne agat ar an rud nach raibh sé i gceist agat gan é a rá ar chor ar bith.
gur leosan a bhaineann an aicíd mharfach seo.
that this fatal disease pertains to them
Déantar an focal áirithe sin a ghiorrú cionn is nár mhaith leis an chliarlathas go n-aithneofaí go coitianta
gur leosan a bhaineann an aicíd mharfach seo.
galar tadhlach
contagious disease
” Óir is léir gur
galar tadhlach í an disléicse a bhuaileann scoláirí áirithe a dhéanann staidéar ar an teanga ach a bhíonn ag feidhmiú i mbarr a maitheasa in ábhair eile.
le haicíd an chócaoin
with the disease of cocaine
Ba é rialtas nua na Bolaive a chuir tús
le haicíd an chócaoin sna Stáit Aontaithe, dar le Michael Levine, iaroifigeach de chuid DEA agus údar *The Big White Lie*.
galar tromchúiseach
serious disease
Ligfeadh sé do dhuine fanacht sa leaba dá mbeadh
galar tromchúiseach air, nó fanacht ar saoire dá mbeadh spriocdháta foilsithe an ailt ann agus an scríbhneoir bocht ag iarraidh teacht aniar as cúpla lá scíthe agus é fós ar phócaí folmha agus ar chloigeann tinn.
galair thromchúiseacha fhisiceacha agus mheabhracha
serious physical and mental diseases
Taispeántar íomhánna de dhaoine atá i ndiaidh a saol a chaitheamh in institiúidí atá ann dóibh siúd a bhfuil an meabhairghalar orthu; de phian agus d’éadóchas; de dhaoine a bhfuil
galair thromchúiseacha fhisiceacha agus mheabhracha orthu.
galar gnéas-tarchurtha
sexually transmitted disease
Ansin, thosaigh "an chaint": "Má bhíonn coiscíní saor on aisce uaibh, thig libh a theacht anseo le hiad a fháil; má bhíonn
galar gnéas-tarchurtha oraibh, tá oifigeach leasa anseo a thabharfaidh aire daoibh – dáiríre? An bhfuil sí cáilithe?! – agus má bhíonn fadhbanna agaibh le bhur meabhairshláinte, eagróidh muid *shrink* daoibh.
ghalar
disease
Clamhairt Ghabhail, an Gonorrhoea Lectem
Tá Feidhmeannas na Seirbhíse Sláinte i ndiaidh rabhadh a chur amach faoi
ghalar gnéas-tarchurtha atá thar a bheith contúirteach agus nimhneach amach is amach.
drochaicíd
bad disease
Gonorrhoea Lectem an t-ainm atá ar an ghalar teagmhálach seo (fuaimnithe mar ‘gonna re-elect ’em’, cé nach bhfuil baint dá laghad ag an ghalar le cúrsaí polaitíochta ná toghcháin – i ndáiríre! i ndáiríre píre!) Faightear an galar seo go furasta agus tá mórán daoine ag fulaingt cheana féin ón
drochaicíd ghránna gháifeach seo.
galar
disease
Oilithreacht Cholm
De réir na staire, bronnadh an t-oileán ar Cholm Cille nuair a bheartaigh sé dul ar deoraíocht tar éis cath fuilteach Chúil Dreimhne (sa bhliain 561), ar bhraith sé féin ciontach as, i mbealach nach dtuigim, ach tugadh breith air:
Mona beith briathra MolaisiGun crois os Áth Iomlaise, Nochon fhuicfindse re mo lindSaeth nó
galar a nÉirind.
galar
disease
Scaip an
galar eacnamaíoch ina loscadh sléibhe ar fud an domhain mhóir.
ghalair
disease(s)
Cuir i gcás, ceisteanna ar an sceimhlitheoireacht, ar an fhuinneamh, ar
ghalair, ar an aeráid, ar an imirce, agus ar ndóigh ceisteanna geilleagair.
galar croi
heart disease
Ní raibh Ian ach 66 bliana d’aois, ach bhí sé ag éileamh le
galar croi ar feadh tamaill.
ráta aicíde
a disease rating
Caiteachas Ard an Leighis
=============
Ní áibhéil é a rá go bhfuil fadhb an iomarca meáchain agus an mhurtaill ag
ráta aicíde i measc daoine fásta san Astráil.
Ba gheall le galar
It was like a disease
Ba gheall le galar ar nós ailse a bheith ag creimeadh na heagraíochta an íocaíocht mhídhlisteanach seo a dúirt an tUachtarán Ó Cuana go neamhbhalbh leis na baill agus tá sí á cothú ag easpa agus ag droch-cheannaireachta agus bíonn sí á stiúradh go grinn trí dhreamanna ar a dtugtar ‘clubanna tacaíochta’ agus ‘cairde an CLG’.
galar
disease
Fadhb eile atá feicthe agam go rialta ná an
galar ‘bolgach róin’.
haicíd
disease
Tá caitheamh tobac ar an gcéad trúig inchoiscthe le bás agus le
haicíd san Astráil, ag marú tuairim is 15,000 duine gach bliain.
iompróir an ghalair
a disease carrier
Tá níos mó ná 1,100 daoine a bhfuil an galar orthu in Éirinn agus deirtear gur
iompróir an ghalair é duine as gach 19 Éireannach.
mheabharghalair
mental disease
Insa chéad leabhar uaidh, stair an
mheabharghalair fé theideal, An Ghealtacht agus an tSibhialtacht nó Madness and Civilization, dhírigh Foucault ar éabhlóid na sainmhínithe éagsúla dar cuireadh ar an ngealtacht.
galair
diseases
Uaireanta ba iad na
galair a d’iompair dreamanna daoine leo (daoine a bhí tar éis ainmhithe ar nós muc agus beithíoch a chur faoina smacht agus a bhfuair siad
galair uathu) a mharaigh agus a scrios na pobail a bhí rompu sna háiteanna a shroich siad agus iad i bhfad óna n-áit dúchais féin.
thógas an seanghalar úd
I caught that old disease
Déanta na fírinne, ba shuarach m'aird ar an gcathair bheag chéanna murach gur
thógas an seanghalar úd a chráigh daoine riamh anall, braistint an ghrá, rud a thug anseo mé tamaillín ó shin.
galair
diseases
Siocair Buairimh
=======
Bíodh is go bhfuil cion ar an gcóála ag muintir na hAstráile, táthar imníoch le blianta beaga anuas faoina mharthanacht i ngeall ar roinnt tosca, lena n-áirítear athrú aeráide, caillteanas gnáthóige,
galair, ionsaithe madra agus timpistí bóthair.
aicíd na scamhóg
lung disease
Is galar uafásach í clamadóis, atá sainiúil ar an gcóála, agus eascraíonn galair éagsúla eile aisti, eadhon daille, aimride,
aicíd na scamhóg agus ionfhabhtú chonair an fhuail.
galar mór marfach
a deadly disease
Bhí an eitinn fós ina
galar mór marfach – fuair níos mó ná caoga míle duine bás den eitinn i Sasana sa bhliain 1914.
galar
disease
"* Bíonn an milleán ar dhuine eile i gcónaí is cosúil!
Barraíocht Ballasta
========
Ar ndóigh bhí sé de bhuntáiste ag fear Bhurma agus ag an bheirt Pholannach nár fhulaing siad
galar Pheig, rud a d'fhágfadh nach mbeadh sé de chumas acu an teanga a fhoghlaim go brách.
Galar fungais ar a tugadh
a fungus disease which was named
Galar fungais ar a tugadh chalara fraxinea a bheith tagtha ar an gcrann fuinseoige atá gceist agam.
Mura mBíonn ach Galar Agat
if you wish to spread a disease
Mura mBíonn ach Galar Agat, Bí i Lár an Aontais Eorpaigh Leis
==============================
Tugadh an galar faoi deara ar dtús sa Pholainn i 1992 ach ní dhearnadh cur síos ceart eolaíoch air go dtí 2006.
Tugadh an galar faoi deara
the disease was noticed
Mura mBíonn ach Galar Agat, Bí i Lár an Aontais Eorpaigh Leis
==============================
Tugadh an galar faoi deara ar dtús sa Pholainn i 1992 ach ní dhearnadh cur síos ceart eolaíoch air go dtí 2006.
Galar tógálach is ea an greann
comedy is a contagious disease
Galar tógálach is ea an greann.
an Ghalair Mhóir Mheirceánaigh
of the great American disease
Níorbh iad, ach comhghuaillithe claon eite na fíordheise - fantasóirí
an Ghalair Mhóir Mheirceánaigh (féach Susan Faludi, ‘*The Terror Dream – what 9/11 revealed about America*’, 2007).
an grá a léiriú mar ghalar
showed love as a disease
Cén ‘rud’ a chiallaíonn ‘it’ sa bhfógra seo, más ea?
Ba nós le filí na Gaeilge
an grá a léiriú mar ghalar sna dánta grá.
galar comhaimseartha
a contemporary disease
Nó lena chur ar bhealach eile ar fad,
galar comhaimseartha is ea an tslí a ndeintear réadú ar an ngrá.
a mbíonn an galar seo orthu
who suffer from this disease
Ach in ainneoin a cheapann daoine de ghnáth, is fír iad 25% de na daoine
a mbíonn an galar seo orthu, de réir psych.