Bhíodh sé ag cur cruógaí beaga air féin, ag freastal ar lao nó ag réiteach ar ghamhain, ag coinneáil súil ar an mbó nó díreach ag biorú an chlaí mar dhea, ag socrú cloch chorrach anseo is dhá chloch ansiúd ar a barr.

Má fhéachtar fós aduaidh ar an oileán, tá dealramh dáimh air, a cheann is a dhroim in airde, ag snámh siar i dtreo Charraig Aonair, agus na trí Laotha ina theannta sa Bhá Thuaidh.

Suite in oirdheisceart Dhún na nGall tá Gleann Cholm Cille, paróiste beag atá neadaithe idir carraigeacha loma agus an fharraige mhór.

Ba iadsan, ar ndóigh, aghaidheanna na scannal corparáideach a bhain suaitheadh as saol gnó Mheiriceá in 2002.

Is teach solais traidisiúnta é a tógadh sna 1800í agus is iomaí long agus bád a shábháil sé ó a bheith briste ar na carraigeacha ó bunaíodh é.

Timpeall na leithinise tá scáthláin, carraigeacha Aifrinn agus go leor toibreacha beannaithe, mar thobar Cholm Cille agus tobar Phádraig.

D'eitil éin mhara trasna an chuain, agus bhí daoine ag iascaireacht ó charraigeacha.

Spreag muintir Cymdeithas yr Iaith Gymraeg mé, chuir mé an-dúil i rac-cheol na Breatnaise agus, níos faide anonn, d'amharc mé ar an stáisiún S4C ar bhonn laethúil.

Nuair a bhí sé ina dhéagóir sna 1970í, bhí borradh mór faoin rac-cheol Breatnaise, agus bhí leithéidí Barry Llewellyn agus Huw Jones i mbéal an phobail.

* Gluais • Glossary i gcoinne na dtonntrachaagainst the waves ag dreapadhclimbing gíogsqueak ionadhsurprise míthuiscintmisunderstanding a bhéic CathalCathal shouted bhfolachhiding an-mhíshasúilvery unsatisfactory ní chuirfidh mise isteach ortI won't bother you gáire meidhreachmirthful laugh ag útamáil thartfumbling around gan amhrasundoubtedly lig dom mo mhachnamh a dhéanamhlet me have a think ag déanamh aithrise arcopying a cásher situation bhraith séhe felt praiseachmess os ísealin a low voice mí-ádhbad luck piseogsuperstition caladhport, harbour Gháir SaidíSaidí laughed catachcurly chun é a ghríosadhto incite him ceangalbond an tríú mílaoisthe third millennium mí-ádhbad luck cinneadhdecision chun na líonta a tharraingtto draw the nets péarlachpearly íoróinirony i gcruachásin a predicament ag treabhadhploughing déanachlate ag ardúrising ag luascadh go fíochmharrocking fiercely fothainshelter fliuch báitesoaking wet cuma chrostaa cross look sorncooker doirtealsink cuisneoirfridge ar eagla go gcasfadh séin case he'd turn around Bhí sí i bponc ceart.

Na carraigeacha agus an fheamainn do mo thamhladh ar ais go Trá an Dóilín ar an gCeathrú Rua.

Ní raibh crainn ann níos mó - ní raibh le feiceáil ach fraoch agus carraigeacha.

leac oighirice liomóidlemon ag diúlsucking bodhairedeafness béasamanners gránnahorrible cumhachtpower mo leithéidsethe likes of me docharharm múrshower caiteover fás maithgood growth ag feadaílwhistling sáite amachstuck out stróeffort leidclue bodhraithedeafened gleonoise oibleagáideachtobligingness cothrom na Féinnefair play dúnárasachreticent cantalpetulance aisteachasqueerness, strangeness ar fheabhasexcellently a chur as a riochtto distort sádh amach an cloigeann údthat head was stuck out an iarraidh seothis time coiscéimstep filltefolded muinchillesleeve plaitbald patch burlaí bána gruaigewhite trusses of hair malaíbrows ag sméideadh a chloiginnnodding his head gach re soicindevery second second in ard a chinnas loud as he could ríforearm clúmhachdown (on face) smigchin dallamullóg a chur ormto hoodwink me nár thug mé neamhaird airthat I didn't ignore him ar feadh na síoraíochtafor an eternity bearnagap tuillteearned meangadhsmile clamhsáncomplaint luaigh séhe mentioned bréanfoul tá fíorbhrón ormI'm really sorry múiscnausea slisínslice chinn mé arI decided a chur díomto give up tioncharinfluence á tochasbeing scratched go gontaconcisely eachtra gadaíochtatheft incident trealamh lofarotten equipment ag geonaílwhimpering croitheadh uafásachterrible shaking samhlaighimagine a scáthhis shadow leata chomh móropen so wide macallaecho boinnsoles ag coisíochtpacing ag comhaireamh na gcoiscéimeannacounting the steps óltachdrunk dheasaighadjusted mo bhaithisthe top of my head luasc siarrocked backwards sálaheels glanbhearrthaclean-shaven olldoirdbasses bhreac mé na sonraí cuíI wrote down the appropriate details ceann dúbáiltea double bhain searradh asam féinI stretched myself shéid séhe blew á spreagadhencouraging him á thionlacanaccompanying him clingireachttinkling cantaireachtchanting grágaílcroaking, braying dalltavery drunk ag éalúescaping go séimhgently a chonúisyou useless person an oiread fuadair faoi teitheadhtrying to flee so quickly bailigh leat mar singet lost then mallachtaícurses líomhaintíallegations mhaslaigh éI insulted him barántas gabhálaarrest warrant ionchúiseamh poiblípublic prosecution cillíncell luaithreadáinashtrays stóltastools go ngéillfeadh sé gach rud domuntil he would surrender everything to me pleotafool sciotaíl searbhasachsarcastic tittering uirlisíinstruments píopaí lonrachashining pipes tiubhthick tanaíthin boghabow sreangáinstrings béicílyelling búireachroaring leis an imeacht thar fóir seofor this going overboard bródpride uabhararrogance i mbarr mo réimeat my peak a admháilto admit ní raibh neart agam airI couldn't help it iomrascálaíwrestler togha a

Cad é mar a cheap sibh teideal seanscannáin mar *Vertigo *le cur ar an turas?” “Bhail, a Bhalor Mhóir,” arsa Bono Beag, agus é ag cur stró nach beag ar mhatáin a mhuinéil le hamharc suas thar bholg shaineolaí an rac-cheoil, “tá a fhios agam go bhfuil an focal sin rud beag aisteach, ach thosaigh sé amach níos aistí fós.

Cad é mar a cheap sibh teideal seanscannáin mar *Vertigo *le cur ar an turas?” “Bhail, a Bhalor Mhóir,” arsa Bono Beag, agus é ag cur stró nach beag ar mhatáin a mhuinéil le hamharc suas thar bholg shaineolaí an rac-cheoil, “tá a fhios agam go bhfuil an focal sin rud beag aisteach, ach thosaigh sé amach níos aistí fós.

(Tá screig a dtugtar Nead an Iolair uirthi ar Shliabh Liag.

Dúirt duine éigin liom: “Nuair a bhíonn lag trá ann, is féidir siúl amach go dtí carraig a bhfuil loig inti a rinne glúine Chumhaigh agus é ag guí chuig Dia.

Thugamar cuairt ar Chaisleán Predjama, caisleán ón 15ú haois atá tógtha in éadan carraige.

Chonaic muid coilíneacht mhór rónta liatha, ina luí ar charraigeacha.

Chonaic muid coilíneacht mhór rónta liatha, ina luí ar charraigeacha.

* Gluais • Glossary cuairteoirvisitor saoithiúilpeculiar prochógcave, hovel i gceann mo mharanaengaged in contemplation meanaawl a thriailto try oidíteachers dá ngníomhóinn mar a iarradh ormhad I acted as I had been told brocaisden le m’uillinnbeside my elbow ag stánadh uirthistaring at it go mínósachrudely an léaráid áirithe sinthat particular sketch sula gcuirfeadh sé forrán ormbefore he would address me dúil bheolive creature cruinniú mo mheabhrachthe gathering of my thoughts frídín deannaighdust germ m’fhabhramy eyelash aireattention glasuainevivid green donnliath na huaimhethe grey brown of the cave feisteas coimhthíochstrange attire seacht fairsingeseven times more wide leadhb leathana wide piece fionnachrithgoose-flesh tír shiocthafrozen country géagalimbs aeráid fhionnuar s'againneour cool climate ionsar achan rud sa phluaistowards everything in the cave Cliseadh Shráid Wallthe Wall Street Crash Géarchéim Munchenthe Munich Crisis slis creigea piece of rock ina dhornin his fist ionsormtowards me cén treo a léifinn íwhat direction I'd read it treoraitheguides toilteanachwilling comhléaráideoirífellow illustrators cúigear glaschraicneach eilefive other green-skinned creatures brollach is másaíbosom and thighs ag sciolladóireachtscolding ag fiafraí dá chéileasking each other dheamhan fonn ormI wasn't in the mood ghréasobairfancywork saothraithelabourers mo chuid líníochta féinmy own drawing mo shamhlaíocht féinmy own imagination a míniúto explain it tinfeadhinspiration leamhdull páistí fuaite earraí leathairthe children who sew leather goods sclábhlannasweatshops fá mo choinne féinfor myself a dhath ar bithanything i gceathrú inteacht eile den domhanin some other quarter of the world

Faraor, ní raibh mo mhasc ag feidhmiú i gceart agus lig sé isteach go leor leor uisce, ionas go raibh orm éalú ón uisce - thar carraigeacha a bhí clúdaithe le rudaí beaga géara! Bhí an fhuil ag sileadh asam, ach bhí cuma ní ba mheasa ar chúrsaí ná mar a bhí siad i ndáiríre! Go dtí seo níl mórán ag cur as dom seachas bheith ite ag na muiscítí agus gaineamh bheith i mo mhála, i mo leabhair, i mo bhróga agus i m’éadaí! Ach mé ag fágáil Mhósaimbíc, ag filleadh ar ais go dtí an Afraic Theas, bhí tuiscint éigin agam ar an draíocht a bhraith Bob Dylan agus go leor eile sa tír seo.

Deirtear gur sheol sé go Lios Mòr ar charraig, agus gur tháinig sé i dtír ag bá a dtugtar Port Mo-Luáig air go fóill.

Is cathair álainn é Dún Éideann, agus an caisleán ar a charraig mhór sa lár os cionn Ghairdíní Shráid an Phrionsa.

Ar an gcéad dul síos, tá an charraig féin ollmhór – thóg sé uair go leith orm siúl timpeall uirthi.

Iarrann siad ar thurasóirí gan an charraig a dhreapadh, ach tugann na mílte turasóir faoin dreapadh gach bliain.

Dar liomsa nach gá an charraig a dhreapadh – tá an oiread sin draíochta ag baint leis an áit agus an méid sin le tuiscint fúithi gur leor sin.

Gléasta i gcultacha uisce, clogaid agus úmacha sábháilteachta, chaitheamar an lá ag léim isteach in uisce fíorfhuar ó bhruacha agus ó charraigeacha, ag rópadóireacht anuas na heasa, agus ag streachailt leis an bhfáschoill sa Waitakere.

Tar éis dóibh a bheith á gcluimhriú féin ar feadh tamaill, suas leo thar na carraigeacha chuig na boscaí neadacha atá curtha ar fáil ag an tearmann.

Tá rogha agat; casann roinnt daoine (réaltaí roc, baincéirí agus a leithéid) ar chlé, agus ar aghaidh leo go dtí na suíocháin mhóra chompordacha.

Tá screig a dtugtar Nead an Iolair uirthi ar Shliabh Liag agus tor farraige den ainm céanna i Málainn Mhóir.

Tá screig a dtugtar Nead an Iolair uirthi ar Shliabh Liag agus tor farraige den ainm céanna i Málainn Mhóir.

Bhínn ag amharc ar an lán mhara a bhí ag lapadán ar na carraigeacha sa chladach.

De ghnáth, bíonn lár an bhaile plódaithe le turasóirí mála droma, agus bíonn corr-réalta scannáin nó rac-cheoil ag spaisteoireacht ina measc freisin.

Bhí go leor daoine sa lucht éisteachta a d’éist le rac-cheol amháin go dtí sin ach a shíl go raibh an ceol a bhí againne *cool* go leor dóibh.

” Tugadh cuireadh do cheoltóirí éagsúla, leithéidí an racghiotáraí Declan Sinnott agus an dordghiotáraí Eoghan O’Neill, a bheith páirteach in Moving Hearts, cé nach raibh cur amach ar bith acu ar an cheol traidisiúnta.

Is fearr liomsa an rac-cheol fosta, ach tá na cailíní níos líonmhaire - ní fada go mbíonn *Bleeding Love* Lewis nó caoineadh Kelly fud fad an chairr.

Deir sé liom gurbh é athair Joe a chuir tús le siopaí ceirníní san ardchathair ag deireadh na seascaidí agus borradh ag teacht faoi rac is roll in Éirinn – Murray’s Discs ar Bhóthar na Trá Thuaidh ba ainm don siopa a bhí aige.

‘An scríobh ar an leic, ní buaine ná an lámh do chuir’ - “Sna seanlaethanta, d’úsáid muid péint shaor” a dúirt sé ag míniú go raibh drochbhail ar shaothar Vrubel mar gheall air seo.

Ní hamháin go raibh an ghrian ag scoilteadh na gcloch, ach bhí sé chomh te sin go bhféadfá ubh a róstadh ar na clocha dá mbeadh ubh agat, mar a dúirt cara liom fadó.

Tá radhairc shuntasacha go leor le feiceáil ann, an charraig ollmhór Uluru - nó Ayer’s Rock mar a tugadh uirthi tráth - ina measc.

Tugadh Boilg Sydney ar an charraig ó shin.

I dtír ar bith eile, bheadh leaca ón cheantar áitiúil curtha sna háiteanna ina bhfuil an creimeadh is measa i bhfad ó shin lena chinntiú nach mbeadh aon chontúirt ag baint leis.

Is breá liom an draíocht a bhaineann le huisce a bheith chomh crua le cloich.

Níl aon bhlas áirithe i gceist, ach ní maith liom racán ról.

Ráig a Bhuaileann Pobail An ráig tógála, an borradh as cuimse faoi gach rud a tharla in Éirinn - faoin éagomraíocht shóisialta san áireamh! - roimh an titim go tóin poill san airgeadas, an fuadar i mbunú gaelscoileanna, cé as ar tháinig sé sin? Cad é an dóigh a dtagann fíricí daonra, oideachais, oiliúna, airgeadais, srl.

Murar féidir le foghlaimeoirí saibhreas, iomláine, agus áilleacht theanga na Gaeltachta a thabhairt leo, an fiú an Ghaeltacht a chaomhnú ar chor ar bith? Nó an é go mbeadh Gaeilge na gcathracha ní ba bhoichte fós murach an Ghaeltacht a bheith ann? Nó an bhfeidhmíonn an Ghaeltacht ar leibhéal eile in intinn an fhoghlaimeora, go seasann sí mar bhunchloch faoi choincheap éigin a bhaineann le féidearthachtaí teanga? Is é sin, gur mó an tábhacht a bhaineann leis an Ghaeltacht mar thaca i samhlaíocht an fhoghlaimeora ná a bhaineann leis an fhíor-Ghaeltacht mar acmhainn daonnachta nó mar thobar saíochta ann féin? An Bhuíon Bheag Chinniúnach Is dóigh liom féin gur beag seans anois atá ag an Ghaeilge mar theanga phobail.

Ba bhean chruthaitheach í, mar a tugadh le fios in The Shamrock tráth: “rinneadh carbaid ársa na hÉireann as cathaoireacha luasctha, crosa Gaelacha as páipéar donn.

Tugann roinnt daoine 'rock beetles' orthu mar dá mbuailfeadh ceann acu san éadan thú lá samhraidh leagfadh sé de rothar chomh furasta céanna amhail is dá mbuailfí le cloich thú.

Bhíodh dílseacht láidir ag teaghlaigh agus ag ceantracha do Fhianna Fáil, a bhí mar bhuntsraith tacaíochta lá toghcháin.

Mar a deir Eoghan Ó Colm ina leabhar Toraigh na dTonn: “Fuair sé faoiseamh agus suaimhneas intinne nach raibh sé ag dréim leis ar an charraig lom diamhrach seo.

Bhíodh dílseacht láidir ag teaghlaigh agus ag ceantracha do Fhianna Fáil, a bhí mar bhuntsraith tacaíochta lá toghcháin.

Ar an Sceird ====== An chéad rud a chuaigh i bhfeidhm nuair a thrasnaigh mé na hAipiníní ar an A24 (an mórbhealach soir ón Róimh go dtí Pescara) ná a thréigthe is a bhí an tír.

Mullán cloiche a phléasc ón talamh aníos nuair a bhíog an domhan fadó fadó.

Idir ord agus inneoin a bhí muintir na Cróite.

Chuir siad suas a bpuball i láithreán campála in aice le Uluru, nó *Ayers Rock* mar a tugadh ar an gcarraig cháiliúil um an dtaca sin.

Leanann siad líne charraigeacha atá péinteáilte buí geal go dtí an fothrach séipéil, líne a thug na siúlóirí ‘Bóthar na mBrící Buí’ air nuair a nochtadh é i 2010.

Tús an tsamhraidh a bhí ann, agus bhí an ghrian ag scoilteadh na gcloch, agus gártha daoine, idir óg agus aosta, le cloisteáil i mo thimpeall ar an trá.

Bhí an aimsir go breá le linn mo chuairte ar ámharaí an tsaoil, ach ní fhéadfainn gan lá síne a shamhlú, i lár an gheimhridh, an ghaoth mhór ag caitheamh na dtonn in aghaidh na gcarraigeacha agus an fhearthainn ag stealladh anuas.

Nuair a bhreathnaigh mé an charraig lom agus an scáineagán san áit a mbíodh an portach chuir sé ag smaoineamh mé ar scéal Oileán na Cásca, an áit bheag i lár na Teiscinne Ciúine a raibh pobal daoine ann a leag gach aon chrann dá raibh ar an oileán.

Tá súil agam go n-éireoidh leo an fód a sheasamh agus go bhfanfaidh siad ar oileán diamhair na dTor.

Snáth Mara na Teanga ========= I measc na raice seo fuair sé focail, amhráin, scéalta, dánta, paidreacha, comhráite, logainmneacha agus eile as Gaeilge.

’S í do chanúint leathan a nochtann gur coimhthíoch saonta thú go dtáinig tú ó thaobh eile na farraige is nach bhfuil eolas ar bith agat ar nósanna na hÉireann ’S é do cheannaghaidh neamh-Áiseach a nochtann fiú gan focal amháin a rá go bhfuil tú gan dabht i do waiguoren* ’s nach bhfuil eolas ar bith agat ar nósanna na Síne Sléibhte maorga atá i do thimpeall Cuireann na carraigeacha crochta iontas ort Tá tú sáite i nglaise na bpáirceanna is na bhfánaí Is ar do shuaimhneas atá tú ansin Agus tú i measc na ndaoine ag canadh is ag caint is ag ól Sa teach leanna beoga i nGleann Nó ag rince in éineacht le comharsana Sa tsráid bhríomhar i Yangshuo Beidh lúcháir an chomhluadair chroíúil ort Ní i do waiguoren a bheidh tú níos mó Mo rabhadh duit, a chara Uair amháin agus tusa san áit Tiocfaidh draíocht ort i ngan fhios duit is beidh sé do do mhealladh go deo!

Bhí orainn súil ghéar a choinneáil ar an gcairt mhara le linn an turais go hÍ, mar go bhfuil an cósta sách salach ar an dtaobh ó dheas de Eilean Muile: go leor carraigeacha le seachaint.

Tá dualgas ormsa mar Rí ar an chreag seo i lár na farraige mo phobal a choinneáil saor ó chathú agus ó cháim.

” Ar chloisteáil an scéil seo do Bhalor, thug sé aghaidh caol díreach ar a chreag dhúchais i lár na farraige chun an scéal a fhiosrú agus chun cúpla ceist eile a chur ar Phatsaí Dan.

Saol ar an trá fholamh a bheidh i ndán dóibh gan amhras.

) Ach tá daonra mór ann: mar a bheadh muintir na Gaillimhe, muintir Luimnigh agus muintir Chorcaí ar fad ar aon leic mhara – gar don 400 míle duine.

An dá luath ’s a d’imigh muid den bhóthar thar na craigeanna loma, bhí léargas eile le fáil ar shaol an oileáin.

Taispeánann Ghirlandaio saibhreas a phatrúin Tornabuoni tríd na meáin mórchostais, lapis lazuli nó leac neimhe, ór agus ruaim an chachtais a úsáideann sé i bhfreascó ’s aige Díbirt Joachim ón Teampall.

Ní raibh scamall sa spéir agus bhí an ghrian ag scoilteadh na gcloch.

Bhí a fhios agam go raibh mé ag cur fola, mar mhothaigh mé é ar m’aghaidh, ach ní raibh mé in innimh rud ar bith a dhéanamh faoi mar bhí mo dhá láimh ar an charraig.

Beidh na héiricí seo le leagan ar an mhuintir nach acmhainn dóibh a gcuid morgáistí a íoc de réir na gcoinníollacha dochta daingne a leagfaidh na bainc síos do na créatúir bhochta sin.

Bhí mé ag tiomáint i lár Chontae Dhoire an tseachtain seo caite, an ghrian ag scoilteadh na gcloch.

Talamh agus trá, mná faoi sheálta, gleic na ndaoine ar an leic lom, an cime cathrach, Oisín i ndiaidh na Féinne: bhí a chuid ábhair aige agus chloigh sé leis.

Caithfear muinín a chur i lucht athbheochan na teangan chun an tsochaí nua seo a dhearadh as an gcloich.

Thug Liz Curtis cuairt ar Inis Meáin níos luaithe i mbliana, áit a ndeachaigh sí ar thóir na carraige ar a suíodh an drámadóir Synge go minic céad bliain ó shin.

Tá tochas ardáin ag teacht ar Dhiarmuid Johnson tharla gur bhuail fear siúlach rac-cheol isteach san oifig aige lá amháin agus cén fáth nach siúlfadh sé uaidh ‘as seo don tír anonn.