"Beidh cuimhne ag staraithe agus ag daoine os cionn an trí scór bliain d'aois - leithéidí an eagarthóra - ar Saipan mar áit an áir i rith an Dara Cogadh Domhanda, áit ar maraíodh na mílte sa choinbhleacht idir an tSeapáin agus Meiriceá.
"Beidh cuimhne ag staraithe agus ag daoine os cionn an trí scór bliain d'aois - leithéidí an eagarthóra - ar Saipan mar áit an áir i rith an Dara Cogadh Domhanda, áit ar maraíodh na mílte sa choinbhleacht idir an tSeapáin agus Meiriceá.
"Cad é an díospóireacht a spreag sé? An mó duine a léigh é? Tá níos mó cloiste agam ó staraithe Béarla mar gheall air ná mar atá cloiste agam ó lucht léinn na Gaeilge.
Tá mé ag súil le díospóireacht bhríomhar amach anseo, nuair a bheas na staraithe ag iarraidh a thuiscint cén chaoi ar chaill na Stáit Aontaithe an cogadh san Iaráic.
B’in, chomh fada agus is eol dúinn, an chéad dinnéar altaithe i Meiriceá, cé go ndeir staraithe go ndearna grúpa oilithreach altú do Dhia i Jamestown, Virginia, dhá bhliain roimh an bhfleá thuasluaite.
Murab ionann is stair na hÉireann – a dhírigh ar na fir agus a bhí scríofa ag staraithe fireanna go dtí gur tháinig stair na mban chun tosaigh le déanaí – cruthaítear agus déantar ceiliúradh ar stair fhantaiseach bhaineann in An Bhanríon
Bess agus Gusaí Gaimbín.
Tá scéalaithe ag teacht chun cinn sa Lucht Siúil féin le tamall beag anuas, scríbhneoirí agus staraithe agus é mar chuspóir acu bréagnú a dhéanamh ar chuid den chineshamhlú.
De bhunadh Éireannach (Cúil Raithin) agus mac ministéara Preisbitéirigh, maíonn staraithe go raibh polasaithe an Pháirtí Choimeádaí idir 1912-1914 cóngarach do shárú bhunreacht (neamhscríofa) na Breataine, frí thacaíocht s'acu don UVF, don allmhairiú arm agus do Cheannairc an Churraigh.
"
Feiceann Súil Ghlas Ula Ghlas
=============
In alt thar a bheith spéisiúíl a scríobh Mary Burgess sa chéad *Field Day Review* i 2005, cuireann sí síos ar an dóigh ar oibrigh staraithe, státseirbhísigh agus tíreolaithe le ginealach ársa Briotanach a bhronnadh ar na Sé Chontae.
Mhaígh aontachtaithe go raibh difir idir séadchomharthaí an tuaiscirt agus séadchomharthaí an deiscirt agus scríobh beirt staraithe críochdheighilteacha, E Estyn Evans agus Oliver Davies, ó tharla an cineál céanna ulacha a bheith in Albain gur ón Bhreatain anoir a tháinig siad.
Meastar gur tháinig German ón gCeiltis gar- (glao, gairm) – ba dhaoine glóracha iad, a deir na staraithe, agus féach garrulous – ón am ina mbíodh na Ceiltigh láidir ar an Mór-Roinn.
Ní raibh iontas orm a fheiceáil nach raibh foinsí Gaeilge i leabharliosta Belcham, agus sin fadhb atá ag a lán staraithe in Éirinn féin, fiú amháin, mar atá mínithe ag Breandán Delap i mBeo na míosa a chuaigh thart.
Tá an scannán (i)The Wind that Shakes the Barley(/i) tar éis díospóireacht a chothú faoi stair na hÉireann ach, dar le Robert McMillen, tá staraithe áirithe ar mian leo neamhaird a thabhairt ar chomhthéacs eachtraí áirithe mar Chogadh na Saoirse.