Tá paróiste Chill Chartha, idir chladach, ghleann agus chnoc, cuachta istigh idir paróistí na gCeall, Ard an Ratha agus Ghleann Cholm Cille, agus cósta thuaidh Bhá Dhún na nGall in iardheisceart na contae.

Tháinig mé ar fhógra Oideas Gael, scoil teanga agus chultúir i nGleann Cholm Cille in iardheisceart Dhún na nGall, agus bheartaigh mé ar dhul ansin mar bhí beagán eolais agam ar an cheantar.

Tá sé beartaithe an struchtúr is airde ar domhan, túr 1,000 méadar ar airde, a thógáil i gceantar Buronga in iardheisceart New South Wales, 25 ciliméadar soir ó thuaidh ó Mildura.

Tá Tír an Fhia suite in oileán Ghorumna, in iardheisceart Chonamara, thart ar shé mhíle is tríocha ó chathair na Gaillimhe.

Bhí sí lonnaithe i gCanterbury agus ag obair le grúpaí mórthimpeall iardheisceart Shasana, ag eagrú imeachtaí traenála agus ag iarraidh cúrsaí bainistíochta a fheabhsú.

Rinneadh comóradh i mbliana ar na tuilte a bhuail Wentworth, baile beag in iardheisceart New South Wales, leathchéad bliain ó shin i 1956.

Tá rianta an dá thír sin fós le feiceáil inti – tá sé cineál ait Gearmáinis a chloisteáil ar chósta iardheisceart na hAfraice! Bhraith mé go raibh atmaisféar difriúil sa Namaib ná mar atá san Afraic Theas, go raibh gach duine agus gach rud ní ba réchúisí.

Is é is dóichí, de réir na meán, gur rugadh an 300 milliúnú Meiriceánach in iardheisceart na Stát Aontaithe, agus gur Easpáinneach é nó í.

AÓF: An bhfuil dúil agat i stíl ar leith nó i réimse nó stór ceoil ar leith? TC: Tá cinnte, go háirithe sa stíl agus sa stór ceoil a bhaineann le hiardheisceart Dhún na nGall.

Tháinig Micí Bán Ó Beirn ar an saol ar an Chaiseal in iardheisceart Dhún na nGall sa bhliain 1899 agus mhair sé go dtí 1980 ina cheantar dúchais.

Fuadach feidhmeannaigh Agus a chúis acu! D’fhuadaigh oibrithe i monarcha de chuid Sony, gar do Dax in iardheisceart na Fraince, an príomhfheidhmeannach atá acu nuair a fógraíodh go ndúnfaí an mhonarcha i mí Aibreáin.

Fuair an bheirt acu bás i mbun a gcuid oibre – Taro sa Spáinn le linn cúlú a bhí á dhéanamh ag na poblachtaigh i 1937 ag 26 bliain d’aois agus Capa i1950 in iardheisceart na hÁise le linn an chogaidh san Ind-Sín.

Osclaíodh An Clachán, iarsmalann dúiche a léiríonn trí chéad bliain de shaol teaghlaigh in iardheisceart Thír Chonaill sa bhliain 1987.

’ Mar a deir Cathal Póirtéir sa leabhar: ‘Rinne an Gorta scrios i bhfad níos measa ar na ceantair Ghaeltachta in iarthar agus in iardheisceart na tíre ná mar a rinne sé sa chuid eile den tír.

Bhog an teaghlach go Polkowice, baile beag in iardheisceart na Polainne, nuair a bhí sí seacht mbliana d’aois, áit a bhfuil a tuismitheoirí fós ag cur fúthu.

Castar cuid de na carachtair chéanna orainn i Buille Marfach agus an scéal seo suite ar chósta iardheisceart na tíre freisin.

Ach céard dá n-inseofaí an fhírinne dóibh agus go n-inseofaí dóibh gur i dtír the theolaí cois farraige a mhair Daidí na Nollag, nár scair sé suas ar réinfhia riamh agus gur dócha nach bhfaca sé fiú calóg amháin sneachta ina shaol flaithiúil fada?! Sin é a nochtadh domsa le déanaí nuair a thug mé cuairt ar an mbaile beag Demre, nó Myra mar a thugtaí air in am Niocláis, ar chósta iardheisceart na Tuirce.

Bhí díoma orm nuair a d’amharc mé ar RTÉ *Primetime* ar 30ú Aibreán mar bhí mé díreach tar éis seal a chaitheamh mar cheannaire ar an chúrsa siúl sléibhe ag Oideas Gael i nGleann Cholm Cille, in iardheisceart Dhún na nGall agus bhí na daoine ar an chlár teilifise ag cíoradh ceist a bhaineann le ceart slí in Éirinn – ceart nach bhfuil ann i ndáiríre! D’éirigh go hiontach le Lá Náisiúnta Chosáin an Oilithrigh i nGleann Cholm Cille ar 19ú Aibreán, nuair a rinne scaifte mór cuairteoirí Turas Cholm Cille (amharc an nasc Na Seanoilithreachtaí ar dheis) ach bíodh go raibh an aimsir go hálainn ar feadh deich lá as a chéile, bhí easpa cuairteoirí eile ann.

Tá cónaí ar Panu Petteri Höglund in iardheisceart na Fionlainne agus tá ocht dteanga ar a thoil aige, an Ghaeilge ina measc.

Nuair a thuirling an milliúnaí Meiriceánach Steve Fossett (58) agus a bhalún in iardheisceart Queensland ag tús mhí Iúil glacadh leis go forleathan go raibh sé tar éis dul timpeall an domhain.

Tá cónaí ar Panu Petteri Höglun in iardheisceart na Fionlainne agus tá ocht dteanga ar a thoil aige, an Ghaeilge ina measc.

Thug Liz Curtis cuairt ar roinnt láithreán stairiúil thar a bheith spéisiúil in iardheisceart na Breataine Bige le gairid.

Labhair Eithne Ní Ghallchobhair le beirt a bhfuil baint acu le tionscadal tábhachtach in iardheisceart Dhún na nGall a bhfuil sé mar sprioc aige traidisiún ceoil agus seanchas an cheantair a chaomhnú.

Labhair Eithne Ní Ghallchobhair le beirt a bhfuil baint acu le tionscadal tábhachtach in iardheisceart Dhún na nGall a bhfuil sé mar sprioc aige traidisiún ceoil agus seanchas an cheantair a chaomhnú.

Measann Tony Birtill go bhféadfaí níos mó a dhéanamh chun an comhshaol in iardheisceart Dhún na nGall a chosaint agus an éiceathurasóireacht a chur chun cinn.