an saibhreas a bhí rompu sa cheantar
the richness which preceded them in the area
A fhad is a bhí sí ag déanamh taighde don mhórshaothar *Songs of a Hidden Ulster*, leabhar agus dlúthdhiosca a eiseofar i dtreo dheireadh na bliana seo, d'aithin sí go raibh "géarghá le cnuasach de na hamhráin seo amuigh i measc an phobail leathain, go háirithe i dTuaisceart Éireann, agus go háirithe do dhaoine nach bhfuil Gaeilge ar bith acu, go dtuigfeadh siad an saibhreas a bhí rompu sa cheantar.
chun fáiltiú rompu isteach
to welcome them in
Cad is fiú na mílte duine óg a bheith ag fágaint na scoile (an ghaelscoil san áireamh) agus Gaeilge mhaith acu mura bhfuil pobal Gaeilge lasmuigh de gheata na scoile chun fáiltiú rompu isteach?
*Is as Baile Átha Cliath é Vivian Uíbh Eachach.
Bhí rompu.
They had hard work ahead of them.
Bhí rompu.
cuirtear fearadh na fáilte rompu
they are warmly welcomed
) "Tagann ceoltóirí as Éirinn fosta, agus cuirtear fearadh na fáilte rompu," a deir Murchadh.
sháraigh siad gach constaic a cuireadh rompu
they overcame every obstacle put in front of them
An bóthar fada, casta a thaisteal siad, deich gcluiche ar fad, ach sháraigh siad gach constaic a cuireadh rompu.
cuirtear fáilte fhraochta rompu
they get a furious welcome
Mar sin, nuair a thagann na daoine i dtír ag an ché, cuirtear fáilte fhraochta rompu.
cuirtear fáilte fhraochta rompu
they get a furious welcome
Mar sin, nuair a thagann na daoine i dtír ag an ché, cuirtear fáilte fhraochta rompu.
glúin rompu siúd
a generation before them
Imircigh a d’fhág Éire i gcaogaidí an chéid seo caite ab ea tuismitheoirí Joyce, Marr (Maher) agus Morrissey; glúin rompu siúd a thug athair Rourke an bád bán air féin.
a bhí rompu.
that were in front of them.
Mar sin, ní raibh siad in ann déileáil leis na fadhbanna a bhí rompu.
a chuirfidís rompu
that they would set out to
Dar le Brigham Young, ba san áit seo a chuirfidís rompu a gcathair nua a thógáil: Salt Lake City.
a bhfuil rompu
what's ahead of them
Ní haon ribín réidh a bhfuil rompu, ach níl aon amhras faoi chumas lucht a stiúrtha.
Leagadar rompu
they planned
Leagadar rompu agus rinne uisce faoi thalamh le chéile le bheith cinnte gurbh é an náisiún mór, saibhir, an Fhrainc, agus nárbh é an tírín beag, bocht, Éire éidreorach (a bhí saibhir cúpla bliain ó shin ach nach bhfuil cianóg rua ná sciúrtóg fanta anois aige), a rachadh chun na hAfraice Theas an bhliain seo chugainn le himirt i gcomórtas Chorn an Domhain (sacar, ní rugbaí, ar eagla na míthuisceana).
nach mbeadh fáilte rompu
they wouldn’t be welcome
D’fhan siad ar an bhus agus iad ag dul faoi luas fríd na háiteanna ina mbeadh fáilte mhór rompu, agus thuirling siad den bhus le bheith cinnte go siúlfaidís fríd an áit nach mbeadh fáilte rompu.
is mór an méid deacrachtaí atá rompu chomh maith
they’ve a lot to sort out
Is cultúr an-chairdiúil é agus braithim go bhfuil siad láidir, ach is mór an méid deacrachtaí atá rompu chomh maith.
ar a bhfuil rompu amach anseo
about what lies ahead for them
Thuigfeá dá réir sin go bhfuil faitíos mór ar Chríostaithe na tíre sin ar a bhfuil rompu amach anseo.
teitheann na Gealaigh rompu
the Whites flee
Ar theacht slua Gormach go ceantair, teitheann na Gealaigh rompu, iontas a dtugtar "*White Flight*" air.
rompu abhus
for them here
Tá cáil na fáilte agus na féile orainn i measc go leor agus is eol do chuid mhaith tíortha an Céad Míle Fáilte a bheith rompu abhus, ach an féidir níos mó béim a leagan ar ár dteanga agus sinn inár n-óstaigh faoi láthair?
Tar éis dom a bheith ag an ‘*Citizen Dialogue*’ i Halla na Cathrach, Baile Átha Cliath, agus ag ‘*Ireland 40 Years On*’ in Óstán Chaisleán Cnucha, mar Gaeilgeoir, nílim róchinnte.
cuireadh fearadh na fáilte rompu
they were warmly welcomed
Bhí Daniel O Connell, an Fuascailteoir, go láidir i bhfách le cealú na sclábhaíochta agus nuair a tháinig daoine dubha ó Mheiriceá san 18ú céad le labhairt ar an sclábhaíocht sna hIndiacha Thiar - a chuir go mór le rath phoirt na hÉireann - cuireadh fearadh na fáilte rompu.
ná na glúine a chuaigh rompu
than the generations that preceded them
Ní pobal iontach, foirfe iad an ghlúin óg i Meiriceá ach is é mo thuairim go bhfuil a aigne i bhfad níos oscailte ná na glúine a chuaigh rompu.
na glúine a tháinig rompu
the forbears who preceded them
Pé rud a tharla do Phoblachtaigh laistigh de chórais éirice na Breataine ar an ‘tír mór’, bhí tionchar an-láidir aige ar aigne an phobail Náisiúnaigh lasmuigh de sin, gné a nascann Trioblóidí na nua-haoise le seantraidisiúin na bhFíníní agus na glúine a tháinig rompu agus ina ndiaidh.
casadh sa bhealach rompu
turn(s) in the road ahead of them
D’fhás grá idir an bheirt acu sa timpeallacht dhearóil ghruama seo ach, ar nós scéal grá maith ar bith eile, bhí cúpla casadh sa bhealach rompu.
ag dearcadh ar an talamh rompu
looking at the ground in front
Bhí a gceann cromtha ag roinnt acu ag dearcadh ar an talamh rompu.
bíonn siad róghar don charr a bhíos rompu
they drive too close to the car in front
A leath den lucht tiomána, bíonn siad róghar don charr a bhíos rompu, agus an dream seo caithfidh sé go mbíonn siad in ann greamáin an chairr a bhíos rompu a léamh, go háirid ag na soilse tráchta nuair a chaithfidh cách seasamh seal.
greamáin an chairr a bhíos rompu a léamh
to read the car sticker in front of them
A leath den lucht tiomána, bíonn siad róghar don charr a bhíos rompu, agus an dream seo caithfidh sé go mbíonn siad in ann greamáin an chairr a bhíos rompu a léamh, go háirid ag na soilse tráchta nuair a chaithfidh cách seasamh seal.
A Bheith Rompu
to be ahead of them (with a plan)
A Bheith Rompu
======
An t-aon rud amháin a chuideodh le muintir bhaint na móna, ba é beartas níos tarraingtí a leagan amach os comhair lucht údaráis na hEorpa.
a bhfuil amach rompu
what's in front of them
Tá ógra na hÉireann fíoracmhainneach agus tá sé tuillte acu a bheith in ann a bheith muiníneach as a bhfuil amach rompu agus a bheith bródúil as a dtír féin.
a chuaigh rompu
who lived before them
Má tá 300,000 cainteoirí maithe Gaeilge sa tír inniu, ba é teann a ndíchill a bheith gar ina gcumas cainte do na seanchainteoirí a chuaigh rompu céad agus fiche bliain ó shin.
tháinig anonn rompu
came over to them
Tá na comharthaí sóirt i ngach áit; an t-ollfhuadar tógála, an t-airgead scaoilte, an sruth leanúnach inimearceach ón Áis ag cur fúthu, iarrachtín míchompordach, b’fhéidir, le hais seanphór na hIodáile, na Gréige, na bhFilipíní, agus, ar ball, na Liobáine – iad siúd a tháinig anonn rompu, tonn i ndiaidh a chéile, ó na naoi déag tríochaidí ar aghaidh.
fáiltiú rompu
to welcome them
Ba í seo an chéad uair riamh don fhéile a bheith i nDoire nó fiú i dTuaisceart Éireann, agus ba mhór an onóir agus an t-ábhar pléisiúir a bhí ann do mhuintir na cathrach é fáiltiú rompu agus cuidiú ina reáchtáil.
ná mar a bhí a macasamhla rompu
than those who went before them
De bharr na n-athruithe ar fad le blianta beaga anuas, is beag duine nach nglacfadh leis go bhfuil lucht spóirt, peileadóirí agus iománaithe san áireamh, níos aclaí, níos láidre, níos sciobtha, níos mó agus b’fhéidir níos oilte ná mar a bhí a macasamhla rompu.
tír nach mbraitheann siad fáilte ann rompu
a country where they don’t feel welcome
Ach leis an drochphoiblíocht le cúpla bliain anuas faoi easpa cead slí in Éirinn, tá drogall anois ar shiúlóirí sa Bhreatain airgead a chaitheamh ar thuras go hÉirinn, tír nach mbraitheann siad fáilte ann rompu.
ag creimeadh rompu
eroding away before them
Ní féidir iad a stopadh, le díocas Dé ag gleadhradh ina súíle, agus tá arm na hIaráice, a chaith rialtas Mheiriceá na scórtha milliún á n-oiliúint, ag creimeadh rompu.
a leagadar rompu
which they had set themselves to achieving
Ní bheidh aon nuachtán Ghaeilge ar fáil sna siopaí Lá ’le Pádraig i mbliana mar gur theip ar an gcomhlacht a fuair an conradh foilsithe tíocht gar do na spriocanna díolaíochta a leagadar rompu.
Bhí córas na hInde leagtha amach go breá rompu
the Indian system was set out perfectly for them when they arrived
Bhí córas na hInde leagtha amach go breá rompu ón tús lena gcuid uasaicmí agus íosaicmí agus an-raidhse creideamh chomh maith.
ar bís faoin mbliain atá rompu,
on tenderhooks, really excited about the year ahead of them
Ach is cóir dóibh siúd ar mian leo freastal ar an ollscoil a bheith ar bís faoin mbliain atá rompu, dar le Johanna Ní Mhurchú.
dúshlán rompu
challenge facing them
Ní ligeann aon fhoireann, Cill Chainnigh san áireamh, a maidí le sruth san am nach mbraitear an dúshlán rompu rómhór.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
