Is mór an gar go bhfuair tú éalú nó d'imeofá ón tsaol ach a bheith ag éisteacht leo beirt ar ábhar éidithe an aosa óig.

Chuala tú uilig roimhe é: cnapann sé sa níochán, éiríonn sé cnapánach de réir a chéile, níl teas ar bith ann, níl agat ach amharc air agus tá sé lán clupaidí.

Is mór an gar go bhfuair tú éalú nó d'imeofá ón tsaol ach a bheith ag éisteacht leo beirt ar ábhar éidithe an aosa óig.

Chuala tú uilig roimhe é: cnapann sé sa níochán, éiríonn sé cnapánach de réir a chéile, níl teas ar bith ann, níl agat ach amharc air agus tá sé lán clupaidí.

" "Rita," arsa an bhean eile ach ann ach go dtiocfadh léi a ceann a thógáil.

Ní raibh post faighte ag Dervla go fóill agus ach go bé gur casadh Máire uirthi bheadh sí ina suí suas ina tóiteog agus gan focal aici le héinne ó dhubh go dubh.

"An bhfuil tú dall? Nach bhfeiceann tú an casán? Bhuel, níl a fhios agam cé a lean tú, ach níor lean tú mise cibé," arsa a athair.

" Ní dhearna Cian ach moladh leis.

" "An bhfuil a fhios agat seo," arsa Nuala, "níl de dhíth ar dhaoine ach leideadh an fhocail.

"Ní ach nó ach é, druid an doras agus siúil leat," arsa Frank agus é ag cailleadh foighde.

Bhí sin agamsa ag fás aníos domh - ní raibh agam ach suí síos ag éisteacht.

"Sílim ach go bé na comórtaisí nach mbeadh oiread den scéalaíocht agus den amhránaíocht fágtha go fóill.

30 maidin samhraidh amháin bhíos ag tiomáint síos débhealach Stigh Lorgain ar mo bhealach chuig an aerfort agus cé a chasfaí orm ach an Bráthair Beausang agus é in airde ar tharracóir! Is amhlaidh go raibh sé ar a bhealach ar ais go dtí an mainistir i gCnoc Mhuirfean tar éis dó féar pháirc Choláiste Eoin a ghearradh! Is minic a ghearradh an Br Jack an féar le soilse na sráide ar oícheanta breátha samhraidh.

" Ní raibh Gerry ina shuí i gceart nuair is seo anuas an staighre Aoife, ann ach go raibh sí ag cur cos amháin roimhe an cheann eile.

Ní hamháin go ndeir John nach raibh aon dul as aige ach an ceathrar a dhíbirt, admhaíonn sé go raibh an pionós céanna tuillte ag Gaillimheach eile ach nach raibh sé in ann a uimhir a fheiceáil ná é a aithint i measc an tslua imreoirí.

Tá an-tóir ar an Ghaeilge ach go háirithe anseo.

Ach le cúpla bliain anuas, tá geilleagar na Gearmáine an-lag agus gan é ag fás ach ar éigean.

Tá staid na tíre ag cur ráiteas ciniciúil i gcuimhne dom: "Bhíomar ar bhruach aille inné, ach tá céim chun tosaigh tugtha againn anois.

(Níl an tír sin ach fiche míle ó Learpholl agus tá muid ábalta S4C a fháil go soiléir anseo, ach chan TG4!) *Scousers *a thugtar orainn agus cé go bhfuil a lán dílseoirí anseo freisin, tuigeann an chuid is mó de bhunadh na háite an tionchar a bhí ag na hÉireannaigh ar Learpholl trí na blianta.

Praghas: €25 (clúdach crua)* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President bailithe le chéilegathered together bhriseadh lárthéarmamid-term break ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight as go brách leisoff he went ina sámhchodladhsound asleep clagarnachclatter liúigh Patrick féinPatrick himself yelled den chosán bristeof the broken pavement foscadhshelter tolgcouch phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded rinne lámhachánshe crawled dallógablinds leathorlachhalf an inch grúpa confachan angry group idirboth ag béiceachshouting casúrhammer tairnínails cláir adhmaidwooden boards gráscardisorderly mob bosca na bhfiúsannathe fuse box lúth na ngéagthe power in her limbs marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear crógachtbravery cinnireachtleadership fuaraigeantacool-headed ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters as a támhnéal faitísfrom her trance of fear ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys shín amach a cosshe extended her leg Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted i mbaol a mbáisin danger of being killed scanraithe as a mbeathascared to death trost na mbrógthe tramp of the shoes carr coimhthíoch bána strange white car go tráthrialtaregularly nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home róchontúirteachtoo dangerous í ar a díchealldoing her best ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency barúilidea gluaiseachtaímovements i bhfianaisein light of nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit drogallreluctance an t-aon chosaintthe only protection

Ach ní bheidh a gcuid fadhbanna ach ina dtús.

Ann ach go raibh sí ag tabhairt a hanála léi.

Ní call dó sin ach drantú leis na ceardchumainn agus "Léimigí, a bhastairdí" a bhéiceadh leo.

D'fheilfeadh liombó go seoigh; áit nach raibh pian ná fulaingt mura raibh áthas ná glóire ach oiread.

Ach dhiúltaigh captaen an Chatalpa, George Anthony, géilleadh.

Ach tá fáthanna eile ann le gníomhaíochtaí Eircom a scrúdú, i mbliana ach go háirithe.

Is léir gur fhág an t-am a chaith sé ansin rian air, ní hamháin an meas atá acu ar a dteanga dhúchais, ach an dóigh a sáraítear a gcearta daonna lá i ndiaidh lae.

An mbeidh sé indéanta an dlí a chur i bhfeidhm nó an dtabharfar neamhaird air i go leor áiteacha? Nuair a fhéachfar siar ar an tréimhse seo i gceann fiche bliain, an ndéarfar gur céim mhór chun tosaigh a bhí sa chosc seo ar thobac nó an mbeifear ag rá go raibh deis ann céim chun tosaigh a thógáil ach nár tapaíodh an deis sin?

An bhfuil ábhar grinn ar bith againn? Tá, ach is ar éigean é, ainneoin eisceachtaí suntasacha.

Tóg cúrsaí oibre, mar shampla: d'fhéadfadh seicteachas a bheith i gceist ag leibhéal áitiúil gan amhras, abair siopadóir beag Caitliceach nach ndéanann ach cúntóirí Caitliceacha a earcú.

Deir Maier nár labhair na col ceathracha ach go hannamh ar radacachas a muintire san am a chuaigh thart.

Ní raibh ach a tóin buailte ar an tsuíochán nuair a scairt an fáilteoir, "Sin tú, a Fiona.

Níl dabht ar bith ach go mothaíonn tú thar barr ar fad tar éis seisiúin ann - ar ndóigh is beag snámh a dhéanfas tú toisc nach féidir ach luí siar agus iarracht a dhéanamh gan é a shlogadh! Is dócha gurb í Petra féin seoid turasóireachta na hIordáine.

Ní bhíonn a dhath thuas ar a dhroim ach dubh.

D'imir sé go leor peile leis an CYO, ach níor éirigh leis áit a fháil ach go hannamh ar fhoireann chispheile buachaillí na hardscoile, Providence College.

Ach an amhlaidh atá sé? Éileamh ======= De dhéanta na fírinne, tá an-éileamh ar cheol i nGearmáinis riamh anall ach é a chur ar fáil don lucht éisteachta.

Cheapamar nárbh fhiú *façade *Gaeilge a bheith ann ach gur ghá seirbhís iomlán a chur ar fáil trí Ghaeilge agus na nithe sa chúlra chomh maith, an pacáiste iomlán, a bheith trí Ghaeilge.

Is cuid den chultúr ginearálta anois é dul i muinín an dlí agus éileamh a dhéanamh ar dhamáiste i gcásanna éagsúla agus ní eisceacht é an spórt anois, ach a mhalairt.

"Ní bheidh ach ná ach ann.

Ann ach nár dhruid a mbéal na trí seachtainí a bhí siad le chéile.

Ní mhaireadh an turas ó Learpholl go Londain ach trí huaire le British Rail, go dtí teacht i gcumhacht rialtas Thatcher i 1979.

"Creidim gur dhuine iontach maith é Íosa, ach gur caitheadh go han-chruálach leis agus é ar an domhan.

Mar shampla, creideann poblachtánach amháin ar labhair mé leis go mbeadh dul chun cinn mór déanta, ach go bé David Trimble.

Rinne Anna roinnt scríbhneoireachta nuair a bhí sí san ollscoil ach, seachas sin, agus an scéal do pháistí a scríobh sí deich mbliana ó shin ach nár foilsíodh, ní raibh scríbhneoireacht chruthaitheach ar bith eile déanta aici sula ndeachaigh sí i mbun pinn dhá bhliain ó shin.

"Dheamhan ar miste," arsa na mná d'aon ghuth agus ní ag rá an ruda a bhí ar a gcroí a bhí siadsan ach an oiread.

Bhíos ag freastal ar an rang seo ar feadh b'fhéidir trí nó ceithre de bhlianta agus ag baint an-taitnimh as, ach ansin thosaigh mo chuid oibre ag méadú agus ní fhéadfainn freastal air ach go hannamh.

Mholfainn gan an cárta dearg a úsáid ach go hannamh, is é sin nuair a dhéanann imreoir feall chomh dona sin go gcuireann sé imreoir eile as an imirt ar fad.

Uaireanta, ní dhéanaim ach scaoileadh leis, chun féachaint cad a thagann as an bhfrása sin.

"Ní bhíonn aige ach caisleáin óir.

Tá Johnny Ronan ó Treasury Holdings chomh dáigh le carraig - deir sé nach dtarlóidh sé seo agus tá sé fógartha aige go dtógfaidh Campbell's na fuinneoga amach *"over my dead body"*! Is cúis mhór imní do go leor daoine é go bhfuil áiteanna suntasacha stairiúla mar Bewley's ag imeacht le sruth agus ina n-áit, b'fhéidir, ollstórais siopadóireachta á dtógáil - áiteanna a thugann mórán sásaimh don tomhaltóir atá ionainn uilig ach fíorbheagán cothaithe don anam ná pléisiúir don tsúil.

Ach i gcás Aer Lingus, ní thig locht a chur ar aon ní faoi leith a rinne sé; ach a mhalairt.

Is é an Satharn atá ann, cibé; níl beo ort ach a bheith ag obair.

"Bhéarfaidh mise ubh agus muiceoil duit," arsa Síle agus chaith sí péire na *Marigolds *air, thiontaigh a droim leis agus ann ach gur bhain sí an doras den bhalla.

Tá suim ag an ionadaí sna grianghraif agus sna staitisticí, ach beidh sé ag déanamh comparáide idir aerfoirt an Bhaile Bhig, Chiarraí, na Sionainne agus Chnoc Mhuire agus ní roghnóidh sé ach ceann amháin acu.

Ach bíodh agat.

Ann ach nár thit Susaidh thart.

Ní fios cad é an fhorbairt gheilleagrach a bheadh curtha i gcrích sna Sé Chontae ach go bé an foréigean.

Thóg sé ó theach a muintire ar maidin í agus ann ach go raibh a dhá shúil amuigh ar a chloigeann nuair a chonaic sé í ag déanamh a bealach anuas cosán an tí.

Sa deireadh dúirt sí le Ruairí: “Nárbh fhearr duit moilliú rud beag ar na bóithre cúnga seo?” Ach ní raibh maith a bheith le Ruairí – choinnigh sé a bhróg síos agus choinnigh sé ag dul gur chaill sé smacht ar an charr ag coirnéal iontach cúng, díreach roimh dhroichead.

Cinnte, tá an aimsir go hálainn anseo, ach mothaím mo shaol in Éirinn agus an teanga uaim.

D'fhoghlaim mé cuid acu na blianta fada ó shin, cuid eile níor fhoghlaimíos iad ach an bhliain seo caite.

Dúirt sé go raibh óstáin, tithe lóistín agus tithe leanna ag baint an-sochair as an tionscal seo ach nach raibh na húinéirí talún ag fáil faic na ngrást.

Déarfar, a bhuíochas don IRA, go bhfuil Éire shaor, aontaithe ar na gaobhair ach gur mithid anois an chuid dheireanach den bhealach a shiúl gan na gunnaí.

Bhí siad sáite an oiread sin sa chomhrá gurbh ann ach gur chuala siad cloigín an dorais an tríú huair.

Cinnte, tá an aimsir go hálainn anseo, ach mothaím mo shaol in Éirinn agus an teanga uaim.

Ach, faraor, ní maitheas a dhéanann an tréimhse faoin tuath di, ach a mhalairt, agus an chuma air nach mbeidh deireadh sona leis an scéal seo.

Ní raibh ó Shiobhán ach suaimhneas, ciúnas agus a bheith léi féin, ach ní raibh cuma ar bith air go raibh an slua ag scáineadh.

Nílimid anseo ach seal beag gearr! AÓF: Céard faoin gceol agus faoin amhránaíocht? An gcloiseann tú difríochtaí anois ann seachas mar a bhí sa seanam? MÓS: An ceol céanna i gcroíthe na seandaoine agus is bródúil atáim as an gcleas óg atá á thabhairt leo.

Ach, faraor, ní maitheas a dhéanann an tréimhse faoin tuath di, ach a mhalairt, agus an chuma air nach mbeidh deireadh sona leis an scéal seo.

Chonaic Dónall faoina shúile go raibh Máire ag amharc air agus, ar mhaithe lena cur ar a suaimhneas, chaith sé siar cúpla greim ach ann ach go raibh sé ábalta iad a choinnéail thíos.

Tháinig an chaint go réidh chuige agus bhí an-spórt ar fad againn, mar ba léir dó nár thugas féin ach blúirí liom.

Deamhan athrú sa mhéid sin, is dóigh, ach mura ngníomhaíonn CLG go luath ar son na hiomána, beidh pé dul chun cinn a rinneadh le cúig bliana fichead anuas curtha de dhroim seoil.

Dúirt an mháthair le hAmira: ‘Tá rud amháin ar an tsaol seo nach dtig liom cur suas leis, agus sin daoine a sheasann ar leataobh, a amharcann ach nach ndeán a dhath.

” “D’imeoinn ón tsaol ach é, ach tá mo mháthair ag obair san áit agus ní ligfeadh an náire domh gan a dhul chuige,” arsa Eibhlín.

Fán am a tháinig Sadhbh isteach bhí Eibhlín ag damhsa le Féilim agus ann ach go dtiocfadh léi an gáire a cheilt.

Cé gur mná Gael-Mheiriceánacha ab ea céatadán ard de na múinteoirí i scoileanna Nua-Eabhrac roimhe seo, in aigne dhaltaí an lae inniu is Giúdaigh iad na múinteoirí geala ar fad, ach amháin má deir siad a mhalairt.

Ach cárb as don fhear cháiliúil seo? Tá an béaloideas a bhaineann leis beo beathach go fóill gan amhras: taistealaíonn sé i gcarr sleamháin, á tharraingt ag ocht réinfhia; déanann sé féin agus a chuid sióg bréagáin ina gceardlann sa Mhol Thuaidh; téann sé síos simléir le bronntanais a fhágáil do mhaidin Lá Nollag.

D’fhéadfaí an bhrí a bhaint as go raibh siad ag rá go raibh sé ceart go leor daoine as tíortha eile a chur chun báis ach gur chóir eisceacht a dhéanamh i gcás daoine as an Astráil.

Ainneoin ráiteas an Uasail Burke - ar chainteoir breá Gaeilge é, dála Enda Kenny féin - go raibh an dá chinneadh thuasluaite bunaithe, “on respect for and promotion of the Irish language”, ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl le linn na seachtóidí agus na n-ochtóidí le haithint gur a mhalairt a tharla.

Chonaiceamar an áit a ndearnadh an chéad ionsaí gáis; Wyteschagte, an baile ina raibh Hitler lonnaithe le linn an chogaidh; baile Ypres, a scriosadh go hiomlán ach a rinne muintir na háite a atógáil go foighdeach thar tréimhse daichead bliain.

Ainneoin ráiteas an Uasail Burke - ar chainteoir breá Gaeilge é, dála Enda Kenny féin - go raibh an dá chinneadh thuasluaite bunaithe, “on respect for and promotion of the Irish language”, ní gá ach breathnú ar an tslí a ndeachaigh an caighdeán Gaeilge sna scoileanna ar gcúl le linn na seachtóidí agus na n-ochtóidí le haithint gur a mhalairt a tharla.

Dúirt sise nach mbeadh deoch ar bith seachas tae á dhíol ag an bhrú - agus ní tharraingítear tae ach úr amháin! Deonaigh ======= Sa chistin, bhuail mé le beirt bhan óga a bhí ag obair mar dheonaigh ag an tochaltán ag Vindolanda, dún mór Rómhánach atá achar beag ón bhrú.

“Ann ach é, a mhic,” arsa Diarmaid agus lean sé Fiachna isteach agus shuigh sé síos os comhair a ríomhaire .

Dúirt sise nach mbeadh deoch ar bith seachas tae á dhíol ag an bhrú - agus ní tharraingítear tae ach úr amháin! Deonaigh ======= Sa chistin, bhuail mé le beirt bhan óga a bhí ag obair mar dheonaigh ag an tochaltán ag Vindolanda, dún mór Rómhánach atá achar beag ón bhrú.

Níl i gceist ach go rithfidís mórthimpeall pháirc na scoile ar chúrsa thart ar 500 méadar ar fhad, agus é sin a dhéanamh faoi thrí.

Bhí coinne déanta aici le seachtain anois ach má bhí féin, bhí scuaine ina suí roimpi agus gach bean agus gaosán sáite in iris de chineál inteacht.

Is é sin, go mbeadh gach rud mar a d’iarrfadh do bhéal é ach go bé na náisiúnaithe mírialta sin.

Doiciméad cliste, aclaí, a raibh dóthain le léamh as chun móramh an phobail a shásamh, ach nár imeallaigh an mionlach amach is amach ach oiread.

Ní raibh an dara rogha ag Lee ach dul i ngleic le Hooker nuair a chas an dá arm ar a chéile ar an 30 Meitheamh.

Is cosaint í seo atá mínádúrtha ach riachtanach.

Bhí spíosraí dá gcuid féin acu agus cé nach raibh siad le fáil go héasca ar dtús tá sé sin athraithe anois agus bia Áiseach le fáil sna hollmhargaí agus, sna cathracha, siopaí nach bhfuil tada eile iontu ach bia Áiseach.

Ní raibh aon ní le fáil timpeall ar Bheanntraí ach go háirithe.

**D ** Dermot Ahern, An tAire Gnóthaí Eachtracha: Ba ar ghlantóirí a thit sé a thaispeáint don Aire an rud a bhí ar eolas ag madraí an bhaile ach a bhí á shéanadh scun scan aigesan – is é sin go bhfuil mí-úsáid á baint ag fórsaí míleata SAM as Aerfort na Sionna.

Ba dheacair (bhí sé dodhéanta i ndáiríre) éalú uaidh toisc go raibh na meáin chumarsáide – idir nuachtáin, raidió agus theilifís – lán scéalta de gach sórt faoi na himreoirí agus a gcuid ban agus go leor rudaí eile nár bhain ach ar éigean le cúrsaí gailf.

Sílim gur thosaigh an t-athrú seo thart ar scór bliain ó shin, ach tá dlús curtha leis le déanaí.

Atógadh an chórlann, ach fuarthas réidh leis an chorp.

Shíl mé nach n-éistfinn ach le cúpla clár agus go mbeinn sásta ach, roimh i bhfad, bhí mé an-tógtha leis an teanga.

Níl dabht ar bith ach go gcrothnófar thú, a Charlie.

Fuair 49 den 102 oilithreach bás an geimhreadh sin, ach threabhadar leo, agus le cúnamh Indiaigh darbh ainm Squanto, a raibh Béarla aige ó na blianta a chaith sé mar sclábhaí ag na Sasanaigh, d’fhoghlaimíodar modhanna feirmeoireachta.

Bhí díomá uirthi arís ach níor chaill sí a misneach.