Faoin bhforáil seo, beidh cead ag an bpobal teacht ar mheamraim rialtais agus ar cháipéisí eile a cuireadh faoi bhráid cruinnithe den chomhair-eacht, cúig bliana i ndiaidh na gcruinnithe sin.

* Gluais • Glossary grian líomóideach shearbh Van GoghVan Gogh's bitter lemon sun dá mo dhallúblinding me sócúlachcomfortable go diansmaointeachextremely thoughtful mar is dual dóas it usually does scáthannashadows ag atswelling, expanding in aice an chaibinéidbeside the cabinet ag siotgháiresniggering fá dtaobh deabout it aitstrange ag gríosú mo chuid samhlaíochtainciting my imagination searmanasceremony chóir a bheithnearly ag druidim liomapproaching dá freagairtanswering her go drúisiúillustfully ag teannadh liomgoing close up to me ba ghnách liom amharc uirthiI used to look at her fireannmale i dtólamhalways marcaíocht ar rudaíto ride things leasrachathighs de shíor dá mo leanstan thartalways following me around chomh tógtha sin liomso taken with me ghoillfeadh sí go dtí an croí ormit would really upset/bother me dá tochas féinscratching herself ag casachtáilcoughing dá mhacasamhail seolike this ag goillstean ortbothering you drochspionna bad mood bulógloaf corruairsometimes buanchairdefriends for life gliondarjoy faoi smachtunder control bosca na mbréagánthe toy box go dtí gur ghéill m'athairuntil my father gave in brionglóid ar dóigha great dream corroíchethe odd night smúitdust gníomhaction rachtanna na fírinneachtabouts of truthfulness dóighiúilgood-looking aibíripe a cuid murnán beag bánher little white ankles osnasigh ag barr a malaíat the top of her brows smigeadchin toradhfruit a scoilteadhwhich was split stán mé uirthiI stared at her mo chuid lochtannasamy faults íomháimage Más ionúin an chráin is ionúin an t-ál.

Tá an beart déanta ag Bertie! Bhí na hathruithe a bhí sé beartaithe ag an Taoiseach a dhéanamh ar a chomh-aireacht ar cheann de scéalta móra an tsamhraidh in Éirinn.

Feicfear go luath an focail iad sin a scaoileadh le gaoth nó an bhfuil Bertie Ahern agus a chomh-aireacht nua le tabhairt faoin dúshlán sin i ndáiríre.

Nuair a rinne Bertie Ahern an t-athrú airí ag deireadh mhí Mheán Fómhair, d'fhág an tAire Noel Dempsey carn amháin fadhbanna ina dhiaidh i réimse an oideachais chun glacadh le carn eile fadhbanna.

Bhí bunús na comhaireachta reatha ag plé leis an scéal ag an am agus ba cheart go mbeidís ar an eolas faoi na ceisteanna a ardaíodh an tráth sin, ceannach bainistíochta ina measc.

Ach an bhfuil muid ag éileamh barraíocht ón Taoiseach agus ón Rialtas go ndéanfaidís cinneadh ar bhealach amháin nó ar bhealach eile, seachas bheith á chur ar an mhéar fhada? Tá na roghanna éagsúla cíortha arís is arís eile ag fo-choistí comhaireachta agus ag tuarascálacha neamhspleácha agus tá sé in am anois cuid dá moltaí a chur i bhfeidhm.

Is léir gur cnámh spairne é seo sa chomh-aireacht.

Gheall Bertie an Bowsie dúinn bliain ó shin go dtiocfadh sé féin agus an chomh-aireacht agus páirtí parlaiminte Fhianna Fáil agus a gcuid teaghlach uilig chun na hAfraice le hobair dheonach a dhéanamh ar feadh cúpla mí ach go dtabharfaimis ainm de rogha Bertie féin ar shraith ceolchoirmeacha úra s’againn.

Gheall Bertie an Bowsie dúinn bliain ó shin go dtiocfadh sé féin agus an chomh-aireacht agus páirtí parlaiminte Fhianna Fáil agus a gcuid teaghlach uilig chun na hAfraice le hobair dheonach a dhéanamh ar feadh cúpla mí ach go dtabharfaimis ainm de rogha Bertie féin ar shraith ceolchoirmeacha úra s’againn.

Is cosúil gur chuir a chuid comhghleacaithe sa Chomhaireacht go mór i gcoinne mholtaí McDowell nuair a chuir sé iad faoina mbráid i mí an Mheithimh.

Cúpla lá i ndiaidh dó éirí as, bhí deis iontach acu an craiceann is luachmhaire sa chomhaireacht a fheannadh – an tAire Dlí is Cirt, Michael McDowell.

Bhí sé ag fáil airgead tirim isteach ina lámh ach i ndiaidh sé mhí d’éirigh sé as an obair agus, ón lá sin go dtí an lá inniu, ní dhearna sé níos mó oibre mar chaibinéadaire.

Roghnaíonn an t-uachtarán cúigear déag dá chomh-aireacht, ach ní gá do bhaill na comh-aireachta a bheith ina bhFeisirí in aon chor.

Ní cheadaítear d'oifigigh arm Mheiriceá, dála an scéil, cáineadh a dhéanamh ar an uachtarán ná ar a chomh-aireacht, agus nuair a bhíonn an t-arm ag iarraidh a mhíshástacht a chur in iúl, déantar é trí oifigigh scortha.

Ní cheadaítear d'oifigigh arm Mheiriceá, dála an scéil, cáineadh a dhéanamh ar an uachtarán ná ar a chomh-aireacht, agus nuair a bhíonn an t-arm ag iarraidh a mhíshástacht a chur in iúl, déantar é trí oifigigh scortha.

D Martin Cullen, An tAire Iompair: Rinne sé brachán bocht den aireacht dheireanach a bhí aige ach seans gur choinnigh an Taoiseach sa Chomhaireacht é lena léiriú nach ngéillfeadh sé don ghéarleanúint phearsanta a rinne cuid de na meáin chumarsáide air faoi Monica Leech.

Fáth eile a mbeidh sé deacair do Bertie Ahern leanúint ar aghaidh ná go bhfuil alltacht ar chuid dá chomhghleacaithe comh-aireachta mar gheall ar a iompar.

Thug baill den chomh-aireacht le fios i dtosach nach raibh i gceist ach tréimhse chneastachta, mar a tharlaíonn go minic agus ceannaire nua díreach ceaptha ag páirtí polaitíochta.

Bhí aghaidheanna dearga sa Chomhaireacht agus baill den Rialtas ag teacht ar an tuiscint go mbeadh orthu an t-athrú polasaí a chur ar athló go dtí an samhradh seo chugainn.

Chomh maith le Julia Gillard, tá seisear ban eile sa chomh-aireacht nua, an líon is mó riamh.

Chomh maith le Julia Gillard, tá seisear ban eile sa chomh-aireacht nua, an líon is mó riamh.

Cad é a rinne sé leis an stuif seo uilig? Is cinnte go bhfuair sé smaointe dá shaothar féin ó chuid den chnuasach, ach den chuid is mó, chuaigh gach píosa *bric-a-brac* agus bruscair a bhailigh sé – ón mbliain 1974 go dtí lá a bháis i 1987 – isteach i mboscaí cairtchláir, i gcomhadchaibinéid, agus i gcófraí móra.

Bhí sciar mhaith de chúlbhinseoirí Fhianna Fáil ag baint na sála dá chéile ag iarraidh faid a chur idir iad agus a raibh beartaithe ag a gcomhleacaithe sa chomhaireacht.

Más ea, ámh, níor mhórán a fhacthas de sa mbaile, áit a raibh sé féin agus a chomh-aireacht ag obair go dian ar beartas tarrthála do ghnóthaí Mheiriceá.

Bhí feachtas olltoghchánaíochta faoi lán seoil ag an am san Astráil agus mhaígh an príomhaire, John Howard, agus triúr de na hairí is sinsearaí ina chomhaireacht, go ndearna cuid de na paisinéirí bagairt go gcaithfidís a gcuid páistí i bhfarraige mura dtógfaí ar bord na loinge iad.

Iad siúd a chuireann an brú ar an chuid eile den chomh-aireacht chun cinneadh a dhéanamh deontas mór bliantúil a thabhairt dúinn chun Beo! a choinneáil ag gabháil agus chun do thuarastal a íoc, a Bhaloir an bhéil bhinn.

Meas tú, cén áit? Agus ós ag caint dúinn ar ghuí, beidh Máire Ní Chlochráin ag súil go mór agus ag guí go tréan le héirí as an dá phost atá aici agus go gceapfar í ina hAire na Gaeltachta sa chéad suaitheadh eile a dhéanfaidh Biffo ar an chomhaireacht.

Cuimhnímis go raibh an Dáil ar scor agus formhór na comhaireachta ar saoire ag an am agus nach dócha go raibh gá aige pilleadh go gasta.

D’éirigh cuid acu as an gcomhaireacht chúil ionas go mbeidís in inmhe vótáil in éadan an bhille.

Cáineadh an príomhaire go géar as freastal ar Aifreann san áit sin ag an am sin ag baill áirithe de chuid an fhreasúra, ach go mór mór ag na Caitlicigh sa chomhaireacht chúil.

D’fhág sé sin go raibh atheagar i ndán don chomhaireacht agus do na ranna Stáit éagsúla.

Beidh sé fós ar an gCoiste Comhaireachta a bheidh ag plé leis an Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge agus, gan aon amhras, is cúis sóláis é sin do ghníomhairí teanga mar is Aire fuinniúil é a bhfuil a chroí san áit cheart.

Bhíodh sé de nós, mar shampla, go n-ainmnítí gach ball den chomhaireacht ag na dronganna éagsúla, agus ní raibh le déanamh ag an gceannaire ach a bpunann a roghnú.

Mar is eol do chách, bhí comhdháil bhliantúil an Pháirtí Choimeádaigh ar siúl agus iarracht a bhí ar bun ag an IRA Príomh-Aire na Breataine ag an am, Margaret Thatcher, agus a comhaireacht a mharú.

Ba bheag ball den chomhaireacht a atoghadh, rud a chuir laincisí go leor ar cheannaire úr an pháirtí.

Léiríonn miontuairiscí den chruinniú comhaireachta ar an 23 Iúil, 1980, gur aithníodh go leor de na fadhbanna rochtana, fuinnimh agus farantóireachta a bhí ag na hoileánaigh.

Léiríonn miontuairiscí cruinnithe comhaireachta ón bhliain 1981 go mb’éigean don stát teacht i gcuidiú le linn na bliana sin ar ocht gcomhlacht a fuair deontais ón Údarás nó ó Ghaeltarra roimhe sin.

’Sí mo bharúil féin go raibh an chomh-aireacht dheireanach de chuid Cowen ar cheann de na rialtais is lú cumas dá raibh ann.

Ba é ab aite faoi sin nár éirigh fiú duine amháin den ochtar airí mná san aireacht as a post le dlúthpháirtíocht a léiriú le céad príomh-aire mná na tíre, bean a bhí i dtús cadhnaíochta ar mhaithe le cur chun cinn cearta na mban.

Léiríonn cáipéisí ó Roinn an Taoisigh a scaoileadh saor faoin Riail 30 Bliain gur beag fáilte a chuir baill den chomh-aireacht roimh an phlean agus go raibh an Roinn Airgeadais ach go háirithe, go mór ina éadan.

*’ Ach léiríonn miontuairiscí de chruinniú comh-aireachta ar an 29 Márta gur deineadh cinneadh an ráiteas seo a athrú agus leagan níba laige a eisiúint: ‘*The Government are examining those recommendations in the plan which are capable of implementation within existing budgetary provisions.

Abbott agus Costello ======== Tháinig sé chun solais ní ba dhéanaí gur cinneadh pearsanta a bhí i gceist agus nár phléigh Abbott an tsaincheist achrannach lena chomhghleacaithe san aireacht ná sa chácas páirtí roimh an bhfógairt.

Mura dtarlaíonn aon ní an-aisteach i gcomórtas peile Laighean, beidh comhramh eile cúige sa chófra taispeántais sar i bhfad.

Samhlaíonn Breandán Delap na daoine a d’fhéadfadh a bheith san áireamh sa chéad chomhaireacht eile faoi stiúir Thaoiseach úr na tíre.