Gluais • Glossary carógblack-haired woman airdheed míchinniúintill fate caidéisinquisitiveness frigháireslight smile ní shamhlófáyou wouldn't imagine cár go cluaisgrin to the ears go réchúiseachin a laidback way geolánfan glinnclear, distinct a dhallfadh thúwhich would blind you ceirdtrade an rud ar dheacra greim a fháil airthe thing that was difficult to get hold of súimínsip fiosrúinvestigating ar a thóirlooking for him geoindrone, hum boladh a allais féin chuigethe smell of his own sweat coming to him cuideachtacompany leigheassolution díbholaíochdeodarant ceist oidhreachtaquestion of inheritance os cionn cláirlaid out (dead) uisce reoiteiced water a thuairimseanhis opinion prochógahovels drochfháistinebad prophecy buagift tairbhebenefit ar nós cuma liomindifferently a shúile sáite i ngile na cathrach amuighhis eyes staring at the whiteness of the city outside marfachdeadly ag dul don éag mar cháchgoing the way of all flesh beathalivelihood bean feasafortune-teller go frimhagúilmockingly ag ceilt na seanscéine uirthihiding the old terror from her beag beann ar bhrothallindifferent to heat anamsoul an dea-scéalthe good news an drochscéalthe bad news á pholladhstabbing him a ghéaga leata faoi chosa an domhainhis legs open under the feet of the world

Beidh níos mó daoine ag teacht chun na tíre agus sílim go mbeidh na hÉireannaigh ag iarraidh an Ghaeilge a fhoghlaim agus a chaomhnú le haitheantas a thabhairt dúinn féin mar thír ar leith.

Tá an t-am sin den bhliain anuas arís, a léitheoirí: an uair a thagann muintir na Gaeltachta agus muintir na Gaeilge - ar bhur n-anam, ná measctar an dá dhream riamh - le chéile i mbaile mór inteacht taobh amuigh den phríomhchathair le dul i mbun a gcleachtas aisteacha aduaine, i bhfad óna muintir is óna ngaolta, i bhfad ó shúil ghlinn na meán cumarsáide, agus i bhfad ó cheamara *Ócáidí Odi*.

Mar chomparáid, ní féidir ach le 82,000 duine a bheith i bPáirc an Chrócaigh agus 90,000 i Staid Wembley! Tá dhá shraithchomórtas ollscoile déag ar leith sna Stáit Aontaithe, agus cothrom is deich mball i ngach ceann, gan trácht ar scór nó dhó sraithchomórtas beag idir na coláistí agus ollscoileanna beaga timpeall na tíre.

Is damhsa é a d’fhoghlaimíodh daoine go nádúrtha, i gcomhthéacs nádúrtha, agus bíonn carachtar uathúil an damhsóra ríthábhachtach sa léiriú.

Guth sainiúil John Ghráinne a fhaighimid anseo agus é lán de shaibhreas agus de shaíocht Ghaeltacht Thír Chonaill.

Nuair a bhain an scannán an Camera d’Or don chéad scannán is fearr, dúírt Fassbender faoina ról: ‘Cibé rud a shíleann tú faoina ndearcadh polaitiúil agus faoi na rudaí a rinne siad le go gcuirfí i bpríosún iad – dúnmharuithe agus uafáis eile, bhí an rud a rinne na fir seo sa phríosún suaithní.

Is ansin a thosaigh mé ag foghlaim amhráin an traidisiúin in Éirinn, an dtuigeann tú? Ceapaim go bhfuil fuaim ar leith ag Dervish agus go n-aithníonn daoine an fhuaim sin.

Chomh maith leis sin, tá dochar mór déanta ag na hainmhithe coimhthíocha ar bhrat fásra uathúil an oileáin.

Tá trí saintréithe Ken Loach soiléir san obair seo - cumhacht shlánaithe bhean mhaith oibre (Lily), cumhacht shlánaithe na finscéalaíochta (Cantona), agus cumhacht shlánáithe meitheal na gcarad san obair, fiú nuair is gá an dlí a shárú chun an rud ceart a dhéanamh in éadan na bullaíochta sráide.

Bhí 538 barr thar 3,000 troigh ar airde, dar leis, agus bhí 283 acu ina 'sliabh ar leith.

Forbairt seachas athraithe? RMAB: Níl a fhios agam caithfidh mé smaoiteamh.

Rud tábhachtach i gcás *River Road* ná gur múinteoir é an príomhcharactar sa scéal seachas iriseoir ná bleachtaire atá ar féarach.

Is rud uathúil é an chruthaitheacht a bhaineann a bheag ná a mhór leis an chine daonna amháin.

Le hais na n-ainmhithe eile, bíonn óige an-fhada ag an duine, rud a chuireann ar ár gcumas seal fada a chaitheamh ag déanamh na dtástálacha seo agus ag cur eolas maith ar an domhain.

) Tá ceisteanna beaga míne le réiteach istigh sa teanga féin, ceart go leor, ach tá deacrachtaí i bhfad Éireann níos tromchúisí ag baint leis na cainteoirí a labhraíonn an Ghaeilg, nó a dhéanann iarracht í a labhairt, is cirte a rá (agus a scríobh dá réir)! Is í an áit a mba cheart díriú, ar na deacrachtaí sa duine féin agus sa dóigh a mhíláimhseálann an tÉireannach (ní hionann is an duine) an teanga Ghaeilge.

Ach má fhéachann tú ort mar neach ar leith tá tú gafa ansin.

Cruthúnas, b'fhéidir, go bhfuil deighilt shuntasach le feiceáil idir na glúinte.

Ní bhaineann sé le neamhspleáchas amháin, tá sé sin tábhachtach ach níl sé iomlán, tá sé bunaithe ar chothromaíocht agus ar dhínit an duine, na daoine i gcoitinne seachas an duine aonair.

Sa *Pygmalion*, cosúil le gach saothair ón drámadóir seo, feictear na saintréithe le Shaw, na nathanna géara, an greann agus aoir shóisialta.

Ní hionann canúint Shasana a bheith ag duine agus a bheith in éadan na hÉireann.

Drochbhastaird Seachas Gnáthbhastaird ================== Fíu amháin, i ndiaidh do Rory McIlroy an US Open a bhaint, bhí Bord Turasóireachta Thuaisceart Éireann ar bís ag iarraidh tógáil ar an dea-phoiblíocht a chruthaigh an galfadóir catach ach i bhfaiteadh na súl, bhí an dóchas sin ina smidiríní agus buamaí peitril á gcaitheamh, ionsaithe á ndéanamh ar an PSNI, fuath agus foréigean á nochtadh ar shráideanna Bhéal Feirste agus UVF oirthear Bhéal Feirste taobh thiar de.

com) a chruthú le gnéithe uathúla na tíre de réir a muintire féin a shoiléiriú.

Anglachánaigh Chorn na Breataine, Modhaigh na Breataine Bige, Preispitéirigh, agus Saor-Phreispitéirigh go háirithe, na hAlban, is céim idé-eolaíoch ar leith ar shiúl iad ó chreidimh Londain, Protastúnachas Anraí viii.

Tuigtear nach bhfuil aon sárú prionsabail i gceist nuair a aithnítear cearta na comharsan agus nuair a thugtar slí dósan fosta a rud sainiúil féin a dhéanamh.

Ritheadh reachtaíocht sna sé choilíneach roimh neamhspleáchas a chuir toirmeasc ar státchabhair do na scoileanna príobháideacha, scoileanna a bhí faoi chúram na sainaicmí creidimh éagsúla.

Nascghabhadh an Nua-Shéalainn sa bhliain 1840 mar chuid den Astráil agus bhunaigh coilíneach ar leith ann an bhliain dár gcionn.

Go deimhin is é ráite na náisiúnaithe Gailíseacha nach í an Spáinn in aon chor í, ach gur tír inti féin agus náisiún ar leith í an Ghailís, dála na Catalóine agus Thír na mBascach.

Go deimhin is é ráite na náisiúnaithe Gailíseacha nach í an Spáinn in aon chor í, ach gur tír inti féin agus náisiún ar leith í an Ghailís, dála na Catalóine agus Thír na mBascach.

Leas Dílsithe ===== D'aontaigh Tom Hartley, iar-Ard-Mhéara Bhéal Feirste de chuid Sinn Féin, leis go raibh athrú le feiceáil, sa Tuaisceart féin agus idir an Tuaisceart agus an Deisceart, ach go raibh slánaonad polaitiúil ar leith ag an bheirt acu go fóill.

Ar ndóigh tá lipéad Barry’s Tea air ach chuirfinn suas le sin ar son cárta poist uathúil.

Is faoina gcúramsan atá oidhreacht, stair, agus béascna an oileáin.

Is gné iontach sainiúil í féiniúlacht an duine agus imríonn eachtraí beaga pearsanta teaghlaigh, scoile agus gaolta go léir a dtionchair ar fhéiniúlacht an duine.

Seo straitéis a chinntíonn go bhfeicfidh an dream ar leith sin ar mó spéis d’fhíseán, ó tá siadsan ag cuardach díreach an rud uathúil faoin obair atá déanta agat.

A Chur Bealach an Gharraí =========== Mhol an mheitheal saineolaithe idirnáisiúnta a tháinig le chéile faoi scáth Fiontar DCU chun comhairle a chur ar an Rialtas roimh dhréachtadh Straitéis Fiche Bliain don Ghaeilge go mbeadh dhá ábhar éagsúla Ghaeilge ins an Ardteist.

Ná culaith leathair a chaitheamh agus mo shainbhéic a ligean le laochra an ghrúpa.

Ach ní léir in aon chor féiliúnacht an reductio sin mar níor scríobh na breithimh i ndáiríre mar gheall ar an nasc idir chúinsí sainiúla thinneas Mrs Fleming agus na torthaí diúltacha san Ísiltír dár béimníodh.

Muna rabhadar sásta fiú smaoineamh i leith eisceacht sainiúil don bhean seo amháin, ní léir in aon chur cad ba chúis leis na ráitis truamhéile seo a leanas uathu: *‘The Court appreciates, of course, that from Ms.

*’ An Sainghearán ========= Úsáideann breithimh chónaidhme Mheiriceánacha dhá uirlis agus iad ag scagadh gearáin cosúil le gearán Mrs Fleming.

Tugann ócáid chomh mór seo an deis dúinn gach a bhfuil go maith agus uathúil sa tír a chur os comhair an tsaoil mhóir.

B’fhéidir nach dtuigfeadh daoine – tá teachtaí dála ag teacht as toghcheantair faoi leith, Gaillimh Thoir, Gaillimh Thiar, nó Maigh Eo, nó rud éicint mar sin, - ach nuair atá tú i do sheanadóir, tá tú in ainm is a bheith ag freastal ar phobal uile na tíre.

Ní foláir nó go gcuireann clár nua David Simon, Treme, isteach ar na seanargóintí seo, le muinín agus le stíl neamhspleách ar leith fiú.

Cruthaíonn an ceol ilghnéitheach foclóir sainiúil.

Tá seoid ceilte sna nuachtáin seo a thugann léargas faoi leith ar shaíocht, ar thraidisiúin agus ar chúrsaí reatha na hÉireann nach mbeifeá ag dréim le léamh i mórnuachtáin Bhéarla na tíre.

Tá an Rotha Mór tiontaithe anois agus maítear gur gné uathúil é i stair na tíre agus gur thug a leithéid tréithe sainiúla dá mhuintir.

(Ní hionann Galltacht is Iar-Ghaeltacht, ná Réamh-Ghaeltacht.

Is sainaonaid ar leith iad uile.

Tugann sí moladh mór don scolaíocht a fuair sí i mbunscoil Phobal Feirste, an chéad bhunscoil lán-Ghaeilge sna Sé Chontae, is é sin na seanbhotháin in áit an fhoirgnimh úir ghalánta atá anois ann.

Níorbh fhada gur imigh Úna féin! Ach nuair a chualathas don chéad uair é sa Sonic Arts Research Centre, bhí Owenvarragh draíochtach an dóigh ar ceanglaíodh gach gné éagsúil lena chéile, idir cheol, fhriotail shonta (sonorous words) á leamh ag Carson é féin, íomhánna, agus na fuaimeanna a thaifead Úna, ó dhaoine ag caint i dteach tábhairne, go dtí cipín á lasadh agus an fhuaim a thagann as seantolg i ndiaidh tú suí air! Ainneoin éagsúlacht na gcomhábhar, bhí sé iontach mothúchánach fosta.

“An í an Ghaelainn atá iontu an ‘pointe díola uathúil’ atá acu?” d’fraighfraigh mé de.

Is iomaí uair, áfach, a chuireas an cheist a leanas orm féinig: an bhfuil a leithéid de rud ann agus cultúr Éireannach ar leith sa lá inniu lena mbreathnaítear amach ar an domhan trí fhuinneog ghlas Ghaelach Éireannach? Má tá, cá bhfuil sé sa diabhal le fáil? Má shiúiltear síos aon phríomhshráid in aon cheann de na bailte móra nó cathracha timpeall an oileáin, níl ann den chuid is mó ach siopaí nó gnólachtaí a fhaightear ar aon mhórshráid i Sasana nó sna Stáit Aontaithe, leithéidí Marks and Spencer, H&M, Monsoon, Walmart, McDonald’s, KFC agus mar sin de.

B’in mar a shocraíomar ar albam teaghlaigh a dhéanamh lena chéile tá tamall de bhlianta ó shin, chun ceiliúradh a dhéanamh ar an oidhreacht shainiúil dar díobh muid, an traidisiún áirithe ceoil sin a chaomhnú agus é a sheachadadh go dtí an chéad ghlúin eile.

Faoin mbliain 1765 bhí úinéir caifé aitheanta i Leipzig na Gearmáine, Johann Georg Schröpfer, ag eagrú séance go rialta i seomra cúil a chaifé, seónna a raibh tionchar uathúil mar chuid rialta díobh, lena n-áirítear teilgeadh taibhsí a raibh cosúlacht an-réalaíoch go deo orthu.

Is mórócáid cheoil, rince, amhránaíochta agus cumadóireachta í an Fhéile Pan-Cheilteach ach, chomh maith leis sin, bíonn deis ag gach tír sain-taispeántas a dhéanamh ar a saíocht féin agus bhí sé seo le feiceáil agus le cloisteáil go fairsing ar shráideanna Dhoire i rith na seachtaine.

Mhaígh sí go gcloífeadh Québec leis an airgead agus le hairm Cheanada dá mbeadh sé ina thír féin, ach go mbeadh an clóichead agus an bratach uathúil.

Bhí Gaeilge ag go leor de na hÉireannaigh a tháinig chun na hAstráile i luathstair na coilíneachta agus léiríonn an leabhar an tionchar a bhí acu ar chanúint Bhéarla uathúil na tíre seo.

Ach tá Bearnaí Ó Doibhlin den tuairim gur áit ar leith í an phríomhchathair, Canberra, chomh maith.