" - *David Lee, eagarthóir na hirise ealaíne* The Jackdaw Bhí triúr eile in iomaíocht le Creed chun duais £20,000 an Turner a bhuachan: an grianghrafadóir Richard Billingham as Birmingham a úsáideann a theaghlach mífheidhmiúil mar fhoinse; an scannánadóir Isaac Julien as Londain a dhéanann scannáin, físeáin agus suiteálacha bunaithe ar bhunchruthanna ciníocha agus inscneacha; agus an t-ealaíontóir suiteála Mike Nelson a chruthaíonn timpeallachtaí bréagacha atá breac le tagairtí stairiúla, cultúrtha agus sóisialta.

I 1979, bhunaigh sé cartlann ollmhór scannán agus thug deis do stáisiúin teilifíse teidil a fháil ar cíos ar an choinníoll go gcraolfadh siad fógraí a cheannódh siad trí fhochuideachta dá chuid, Publitalia.

Dúirt sé liom gur "aisteoir agus stiúrthóir scannán den scoth" é an príomhaire "a thugann ról dó féin agus a n-éiríonn leis an pháirt a ghlacadh go foirfe.

Tháinig a lán altanna suimiúla chun tosaigh, ina measc altanna le Godfrey Cheshire, criticeoir scannán sna Stáit Aontaithe, le Ziba Mir-Hosseini, taighdeoir ag Ollscoil Londan, agus le Dr Jamsheed Akrami, léachtóir sa Stáit Aontaithe.

Mar sin, rinneadh scannáin neamhchoitianta, ina raibh páistí sna príomhpháirteanna, cé nach scannáin iad a bhí dírithe ar pháistí.

So, bíonn trí lá scannánaíochta ann.

Shíl mé gurbh é *Bowling For Columbine *an scannán polaitiúil is fearr a chonaic mé le fada an lá.

Léiríomar gearrscannán do Bhord Scannán na hÉireann agus bhí baint nach beag againn i léirithe scannáin eile.

Is cinnte go mbeidh ainm Abú Media in airde i rith na bliana atá romhainn ar thrí chúis: is iad an chéad chomhlacht Gaelach a bhfuil scannán déanta acu i gcomhar le comhlacht scannánaíochta i Hollywood, tá deontas suntasach faighte acu ó Bhord Scannán na hÉireann agus is iad a bhí i mbun na sraithe nua d'fhoghlaimeoirí Gaeilge, *Turas Teanga*, a bheidh á craoladh ar RTÉ agus ar TG4 sar i bhfad.

Ciallaíonn sé sin gurb é an chéad scannán faisnéise ariamh a tháinig ar bharr an liosta díolachán ticéad sna Stáit an deireadh seachtaine a eisíodh é.

Cártaí cuimhne ======= Stóráiltear na grianghraif i gceamara digiteach ar chártaí beaga cuimhne in ionad an scannáin atá le fáil i ngnáthcheamaraí.

Bhí trí seachtaine agat chun clár a dhéanamh agus bhí tú ag scannánaíocht, ag eagarthóireacht, agus ag réiteach don chéad chlár eile.

Thar na blianta goideadh roinnt de na saothair is cáiliúla ar domhan - amanna ar bhealach a chuirfeadh scánnan de chuid Hollywood i gcuimhne duit.

Chuir mé iarratas isteach chomh maith leis an Dioplóma Iarchéime i Léiriúchán Scannán a dhéanamh in DIT (Institiúid Teicneolaíochta Bhaile Átha Cliath) agus ghnóthaigh mé áit.

" Thosaigh O'Hara ansin i 1997 ar chúrsa a mhair ar feadh bliana acadúla, agus a dhírigh ar ghnéithe éagsúla den scannánaíocht.

Ach, an tseachtain seo chugainn, beidh mé thiar i nGaillimh agus mé i mbun an ghiúiré don Fhéile Cheilteach scannán agus Teilifíse.

* Gluais • Glossary dul i dtaithí arget used to seanmóirsermon léachtaíreadings gnáthchomhráordinary conversation chomh tuirseach is a bhínnhow tired I used to be luasspeed sruth caintea stream of words foighneachpatient botúinmistakes séiplíneachchaplain bosca faoistineconfession box ag éisteachthearing confessions eascainíswearing iarrachtattempt leithreastoilet sna Flaithisin Heaven seálshawl sa Nigéirin Nigeria deoisediocese gáneed ualachburden misneachhope leictreachaselectricity cuisneoirífridges cadhnrabattery a bheadh le luchtúwhich would have to be charged gineadóirgenerator go han-spárálachvery sparingly scannán an-mholtaa highly-praised film deontasgrant bolgánbulb mionrud éiginsome small thing le caoi a chur airto repair it m'airdmy attention draíochtmagic a d'ardaíodh mo chroíwhich used to lift my heart a chuaigh i bhfeidhm go mór ormthat really made an impression on me spioradáltachtspirituality achrannquarrelling aighnisdisputes tuairimí láidrestrong opinions pearsantachtaí láidrestrong personalities in árach a chéileat loggerheads Ghoill naimhdeas mar sin go mór ormthat sort of hostility really upset me chruthódh séit would prove turas na croisethe stations of the cross an CarghasLent aisteachstrange gníomh creidimhan act of faith ráiteasstatement briathar Déthe word of God béimemphasis trí chéilein general gannscarce comaoineachcommunion fireann nó baineannmale and female an-ghar don nádúrvery close to nature do bhaol a mbáiteto the danger of being drowned scór ógánachtwenty young men a bádhwho were drowned truamhéalachheart-breaking strompthastiff ina baclainnon her arm mothúcháinemotions ar tír móron the mainland ag cur láimhe ina mbás féincommitting suicide d'aireofáyou would feel bádrowning sciobadh na farraigethe sea's snatching sólássolace i gcréin the soil i ngaineamh na cillein the sand of the grave faraoralas uaigneas imeachtathe loneliness of departure cé is moite de na laethanta saoireapart from the holidays a fhilleann go lánaimsearthawho return on a full-time basis de cheal postanna feiliúnachadue to a lack of suitable jobs ábhair acadúlaacademic subjects

Dá dtiocfadh léi an tae a bheith aici agus a dhá súil druidte, sin an rud a dhéanfadh sí, nó níor mhian léi an choirt gheir a fhéicéail thart fán tsorn nó an dóigh a raibh sí ag lí suas taobh an dá phrios a bhí os a chionn.

Bhí scáileáin mhóra ar an bPlatz, ag taispeáint agallamh le haisteoirí agus lucht déanta scannán.

Go minic, nuair a léann tú agallaimh le stiúrthóirí cáiliúla scannán, maíonn siad gur spreagadh iad le dul i mbun scannánaíochta tar éis dóibh saothair phríomhstiúrthóirí a linne a fheiceáil.

Is amhlaidh gur fhreastail sé ar an ócáid chlúiteach seo faoi dhó nuair a aithníodh feabhas a ghearrscannán le hainmniúcháin dá shaothair *Páistí ag Obair *(1973) agus *Conquest of Light *(1975).

Bhí scáileáin mhóra ar an bPlatz, ag taispeáint agallamh le haisteoirí agus lucht déanta scannán.

Bhí scáileáin mhóra ar an bPlatz, ag taispeáint agallamh le haisteoirí agus lucht déanta scannán.

Cuirfidh corrscannán de chuid Hollywood borradh faoin turasóireacht i gceantar ar feadh tréimhse - go dtí go ndéanfar scannán eile in áit éigin eile.

Chuige sin tá sraith scannán nó físeán gearr agus scil amháin á léiriú i ngach ceann acu.

Tá Killoran i gceannas ar Chiste Craoltóireachta Gaeilge Choimisiún Scannán agus Teilifíse Thuaisceart Éireann (CSTTÉ) agus tá breis is dhá mhilliún déag punt sa chiste sin le caitheamh ar chláracha Gaeilge idir 2005 agus 2009.

Tá níos mó airgid ag teacht isteach an doras, creid é nó ná creid, ag an gCiste Craoltóireachta Gaeilge ná mar atá ag teacht isteach chun scannáin a mhealladh go Tuaisceart Éireann.

Faoi láthair, tá Abú Media (comhlacht as Gaillimh) i nDoire ag obair ar shraith drámaíochta do dhéagóirí, agus beidh comhlacht eile as an iarthar, Magma, i mbun scannánaíochta go luath i gContae Ard Mhacha ar shraith eile drámaíochta.

Chomh maith le ranganna teanga, tá réimse imeachtaí á eagrú againn ar bhonn leanúnach, ina measc: club leabhar, grúpa léitheoireachta ag am lóin, ciorcal comhrá ag am lóin, ceardlanna rince ar an sean-nós, ceardlanna amhránaíochta, cúrsaí lae ar an teicneolaíocht agus an Ghaeilge agus club scannán.

Chomh maith le ranganna teanga, tá réimse imeachtaí á eagrú againn ar bhonn leanúnach, ina measc: club leabhar, grúpa léitheoireachta ag am lóin, ciorcal comhrá ag am lóin, ceardlanna rince ar an sean-nós, ceardlanna amhránaíochta, cúrsaí lae ar an teicneolaíocht agus an Ghaeilge agus club scannán.

Chuir an fheirm an scannán *Deliverance*, a raibh John Voight ar dhuine de na haisteoirí ann, i gcuimhne dom.

Fosta admhóidh sé gurb é féin an brathadóir cáiliúil contúirteach *Soupspoon*, a bhí ag sceitheadh scéalta faoi láithreacha scannánaíochta na hÉireann do Arnold Swartzenknickers, fear an dá hata: hata panama an Ghobharnóra agus hata *baseball *an léiritheora scannán.

Dé Domhnaigh seo chugainn, 5 Márta, beidh súile an domhain ag amharc ar na réaltaí móra scannáin ag déanamh a mbealaigh go lonrach suas an cairpéad dearg chuig an Kodak Theatre i Hollywood, iad lán dóchais go mbeidh siad ag imeacht abhaile ag deireadh na hoíche agus an deilbhín beag clúiteach sin, a aithníonn achan duine mar Oscar, faoina n-ascaill acu.

An t-aon smál atá ar an radharc álainn seo ná Ionad Georges Pompidou, foirgneamh uafásach, gránna atá cosúil le rud éigin as drochscannán todhchaíoch agus nach luíonn leis an gcuid eile den chathair in aon chor.

As teaghlach lán le ceol clasaiceach a tháinig Dee, ach is beag seinnt a bhí déanta aici féin – san ealaín agus déanamh scannán is mó a bhí a spéis ag an am.

An t-aon smál atá ar an radharc álainn seo ná Ionad Georges Pompidou, foirgneamh uafásach, gránna atá cosúil le rud éigin as drochscannán todhchaíoch agus nach luíonn leis an gcuid eile den chathair in aon chor.

Is cuma cé acu stair Impireacht na Róimhe, stair an Wild West nó stair na hÉireann a bhí i gceist, níor fhoinse iontaofa riamh iad cuid scannán Hollywood.

Thart ar an am céanna, díbríodh criú teilifíse de chuid RTÉ amach as an Vatacáin toisc gur ghléasadar bean mar easpag agus iad i mbun scannánaíochta.

Tá neart ríomhairí san eitleán (roinnt mhaith acu chun a rogha scannáin agus ceoil, agus an t-idirlíon, a thabhairt do gach paisinéir), agus aimsíodh fadhbanna leis an sreangú eatarthu.

Cé go raibh na híomhánna ón K Club ar fad á scannánú in HD, ní raibh siad á gcraoladh i bhfoirm HD i bhformhór na tíre – bhí siad á n-athrú go gnáthíomhá teilifíse chun go mbeadh seanteilifíseáin in ann déileáil leo.

An tsaoirse a bhí agam nach raibh ag mórán eile ná go mbínn lá sa Dáil, lá ag cluiche peile, lá ag déanamh léirmheasa ar scannáin agus lá i mbun cláir ceoil.

An fiú dúinn aird a thabhairt ar na healaíontóirí a bhíonn ar taispeáint ann nó an séitéireacht chliste a bhíonn ar siúl acu – éadaí nua an impire, mar a déarfá? Is é an déantóir scannán Phil Collins an duine is mó as an cheathrar atá ar ghearrliosta an chomórtais atá ag díriú ar cheist an ionracais leis an tsraith cláracha a rinne sé bunaithe ar iar-iarrthóirí cláracha de chuid Theilifís na Réaltachta.

Bíonn féile snagcheoil ann, féile scannán agus féile leabhar freisin.

Scríobhann sé cineálacha éagsúla leabhar: úrscéalta, gearrscéalta, drámaí agus, an rud a tharraing an clú is mó air is dócha, scripteanna scannán.

“Mar shampla, agus muid ag cruinnithe faoi dhéanamh an scannáin *Whale Rider*, bhíodh daoine ag rá, ‘Cén fáth a bhfuil Niki Caro (nach Maorach í) chun an scannán seo fúinne a stiúradh? Céard a dhéanfaimid má tá an *marae* (teach an phobail) uainn agus sibh i mbun scannánaíochta? Caithfidh muid cead teacht agus imeacht a bheith againn.

Seo an dara scannán atá eisithe ag Gael Linn san fhormáid seo agus tá tuilleadh beartaithe.

Léiríonn míreanna den scannán an chuairt a thug de Valera ar an gClár, ar Luimneach agus ar Ghaillimh.

Is eol dúinn go ndearna léiritheoirí na scannán úd grinnstaidéar ar bhunábhar *Saoirse?.

Mar threoir don lucht féachana agus éisteachta, tugtar eolas i leabhrán maidir le príomhimeachtaí an scannáin agus na míreanna ceoil a bhaineann leo.

Sin áit inar féidir lear mór scannán eachtrannach a fheiceáil ar do sháimhín só.

Tá sé ina bhall de bhord Choimisiún Scannán agus Teilifíse Thuaisceart Éirinn leis na blianta agus bhí baint lárnach aige le bunú agus forbairt an Chiste Craoltóireachta Gaeilge fosta.

Mar aon leis an obair a dhéanann sé le Coimisiún Scannán agus Teilifíse Thuaisceart Éireann, tá sé thar a bheith bródúil as an obair ar fad atá déanta aige leis an gCiste Craoltóireachta Gaeilge ón am a bunaíodh é in 2005.

Beidh scannán La Frenais agus Clement suite i Londain agus deirtear go mbeidh cosúlachtaí móra idir an scannán sin agus na scannáin cháiliúla The Thomas Crown Affair agus Dirty Rotten Scoundrels.

Ar eitilt thrasatlantach Aer Lingus, caithfidh tú íoc as deochanna, ach tá bia agus scannáin san áireamh i bpraghas an ticéid.

Craoladh an scannán oifigiúil den bhású ó cheann ceann na cruinne agus foilsíodh pictiúir éadrócaireacha de Saddam agus snaidhm reatha ar a mhuineál.

Ar an ollscoil i gCorcaigh bhí Riobard cairdiúil le Seán Ó Riada agus bhí siad le comhoibriú ar mhórán tionscadal ina dhiaidh sin i réimsí an cheoil, na scannán agus na drámaíochta.

Bhí Donie Wallace ar an gcliathán le Cork Hibernians tráth, uair éigin sna seascaidí sular chuir mé spéis ar bith i scannáin ealaíne.

Agus ar eagla go measann tú, mar a mheas mise agus mé fós i mo dhéagóir tútach, nach bhfuil bun ná barr lena chuid scannán, go bhfuilid róthrom agus ródhuairc, nach bhfuil aon scéal iontu, gurbh léachtóir fealsúnachta go bunúsach é, seachas fear scannán, ní fíor sin, ná baol air.

De ghnáth, bíonn lár an bhaile plódaithe le turasóirí mála droma, agus bíonn corr-réalta scannáin nó rac-cheoil ag spaisteoireacht ina measc freisin.

Dúirt Colm Meaney go raibh sé tógtha leis an scannán mar go raibh dhá theanga i gceist ann agus gur thaitin sé sin go mór leis, in ainneoin gurbh é féin, dar leis, an duine ba lú Gaeilge ar an fhoireann.

Ní nach ionadh, mar sin, cuireadh cosc ar an scannán faoi na rialacha úra cinsireachta a chuir rialtas Margaret Thatcher i bhfeidhm i mí Dheireadh Fómhair na bliana 1988.

Ach cad é mar a thosaigh an fear óg seo as Taobh an Bhogaigh i nDoire Cholmcille ag obair sa tionscal scannánaíochta? “Bhuel, bhí suim riamh agam sa ghrianghrafadóireacht.

“Bhí sé chomh simplí sin; bhí Channel Four ag an am ag cuartú ábhair agus thug léiritheoir Breathnach darbh ainm Karl Francis cuireadh dom dul chun na Breataine Bige le bheith mar léiritheoir cúnta ar scannán dá chuidsean.

Mar sin, tá taithí fhada ag an Choileánach ar an ealaín déanta scannán.

Rith go leor smaointe eile liom, agus chinn mé go raibh ábhar scannáin ansin.

” Ní hionann dráma ardáin Murphy agus an scannán.

Mar sin, lonnaigh mé i gConamara iad ag tús an scannáin, agus ar an dóigh sin thiocfadh liom scéal faoi na hácaeirí agus 'Red Sails in the Sunset' a shníomh isteach.

” Is próiseas an-orgánach é déanamh scannáin, ina bhfuil céimeanna éagsúla leanúnacha le glacadh.

“Chuaigh mé a fhad le Bord Scannán na hÉireann, TG4 agus Coimisiún Scannán agus Teilifíse Thuaisceart Éireann agus bhí dúil ag gach dream sa scannán ar an toirt agus chuir siad go léir tacaíocht ar fáil go measartha gasta.

“Chuaigh mé a fhad le Bord Scannán na hÉireann, TG4 agus Coimisiún Scannán agus Teilifíse Thuaisceart Éireann agus bhí dúil ag gach dream sa scannán ar an toirt agus chuir siad go léir tacaíocht ar fáil go measartha gasta.

I Sasana, bhí siad rud beag buartha go raibh sé i nGaeilge, ach chuir mé ina luí orthu go rangófaí an scannán mar scannán eachtrannach.

I Sasana, bhí siad rud beag buartha go raibh sé i nGaeilge, ach chuir mé ina luí orthu go rangófaí an scannán mar scannán eachtrannach.

Cén fáth a mbreathnódh siad ar scannán Gearmáinise nó Fraincise ach ní ar scannán Gaeilge?” Fuarthas an t-airgead agus rinneadh an scannán agus anois tá ardmholadh á fháil aige – i bhfad níos mó na mar a bhíothas ag súil leis.

Ach nuair a chonaic mé an script scannánaíochta dúirt mé liom féin, `Whoa there’.

Tar éis an scannáin iarrann Diarmuid, mac Dee, orainn an t-amhrán a fháil dó.

Ba é Kieran a léirigh na cláracha teilifíse sin i dtosach – *Dá mBíodh Ruball ar an Éan, *scannán faisnéise ar shaol agus ar shaothar Sheosaimh Mhic Grianna ar bronnadh gradam air ag féile idirnáisiúnta scannán, ina measc.

Bíonn damhsóirí idir naoi mbliana déag agus 90 bliain d'aois ag glacadh páirte iontu, idir fhir agus mhná, agus is leor a rá go raibh cinneadh níos fusa le déanamh ag Meryl Streep sa scannán sin *Sophie's Choice *ná mar a bhí le déanamh agamsa mar mholtóir!**Mealltach** Ach is é an buaiteoir is mó i ndeireadh na dála ná muidne.

Is éard atá ar fáil ná scannán dar teideal *The Fairytale of Kathmandu*.

Bhí scéal Uí Shearcaigh faoi chaibidil go minic ar “Liveline” i rith na míosa seo caite ach, den chuid ba mhó, ba dhaoine nach bhfaca an scannán, fiú, a bhí á phlé.

Mar sin, ní rabhthas ag déanamh breithiúnais bunaithe ar scannán – rud a bheadh lochtach ann féin – ach bhíothas ag déanamh breithiúnais bunaithe ar scannán ar chualathas cur síos air.

Ba é bunchuspóir na sraithe seo ná eispéiris Des a scannánú agus é ag cur roimhe an Ghaeilge a fhoghlaim taobh istigh de bhliain amháin.

Ag an am, cheap mé go bhféadfaí scannán maith a dhéanamh bunaithe ar an scéal seo.

************************************************************** Bhí súile an domhain dírithe ar mhaithe agus ar mhóruaisle thionscal na scannán ar an 24 Feabhra agus iad ag déanamh a mbealach go lonrach suas an cairpéad dearg chuig an Kodak Theatre in Hollywood le freastal ar an searmanas bronnta is mó cáil ar domhan.

Níor caitheadh ach €100,000 ag déanamh an scannáin - suim airgid nach n-íocfadh as na costais lónadóireachta ar an gcuid is mó de na scannáin a léirítear in Hollywood! In ainneoin nár léiríodh an oiread sin spéise sa scannán nuair a taispeánadh é ar an bhfód dúchais i dtosach, bhuaigh an stiúrthóir, John Carney, gradam ag an Sundance Film Festival i 2007.

Murab ionann agus leithéidí *Mary Poppins* nó *Singing in the Rain* - ceoldrámaí ina dtéann na carachtair i mbun amhránaíochta gan choinne - tá inchreidteacht ag baint le húsáid na n-amhrán sa scannán áirithe seo mar gheall ar gur ceoltóirí iad na príomhcharachtair.

Agus ní haon ionadh é sin mar gur thit an bheirt i ngrá lena chéile le linn dóibh a bheith i mbun léirithe ar an scannán.

D'fhéadfá a rá, mar sin, go raibh an t-ádh ar an stiúrthóir de bhrí go raibh deis aige próiseas orgánach a scannánú agus Irglova agus Hansard ag titim i ngrá lena chéile, i ndáiríre.

Tá tionchar Patrick Caulfield agus Michael Craig-Martin le feiceáil ar a shaothar sa dóigh a mbaineann Opie úsáid as bogearraí ríomhaireachta chun grianghraif agus gearrscannáin a athchruthú agus íomhánna atá bunaithe ar an duine – nó ar fhigiúir éigin – a léiriú.

” Fuair sí gníomhaire ina dhiaidh sin agus d’éirigh léi páirt a fháil i roinnt drámaí agus cláracha teilifíse, “Anner House” (2007), an scannán rómánsach a bhí bunaithe ar scéal le Maeve Binchy, ina measc.

An raibh an obair sin dian? “Tá scannánaíocht dian ar aon nós mar bíonn na laethanta an-fhada ach píosa craice atá ann, faigheann tú an méid sin sásaimh as.

D'úsáid sé míreanna ó seanscannáin inar taispeánadh damhsóirí ón am a chuaigh thart.

Más ag dul *Back to the Future* a bhí á thriail sa tsraith rathúil scannán ó na hochtóidí, *Forward to the Past* a d’fheadfaí a thabhairt ar straitéis an DUP in Stormont.

Is ar éigean a bhím sa phictiúrlann níos mó mé féin – 42 bliain d’aois atá mise agus is ar éigean go mbíonn scannán fiúntach ann do mo ghlúin.

Maolaíonn an stoirm agus muid ag teacht gar don uaigh amhail is dá mba radharc ó scannán é.

Chomh maith le scannán faisnéise a thaispeáint a rinne an scannánaí clúiteach Ken Burns faoin Seanadóir Ted Kennedy, labhair Kennedy é féin ag an gcoinbhinsiún, in ainneoin go bhfuil sé ag troid in aghaidh na hailse inchinne.

Ba é an scannánóir aitheanta Jim Fahey, ar comhfhreagraí é le RTÉ, a stiúir agus a chuir i láthair.

“I ndiaidh dúinn roinnt scannánaíochta a dhéanamh, thaispeáin muid na píosaí scannáin do Jim Fahey agus chonaic seisean an phoitéinsiúil a bhain leo.

DVD a bhí ann, DVD ar a bhfuil na scannáin ‘Christy Ring’ agus ‘Peil’ agus nócha nóiméad de nuachtscannáin de chluichí iomána agus peile ó na caogaidí agus na seascaidí.

Is cuma liom ficsean nó non-ficsean ach is maith liom leabhar a bhfuil mé in ann foghlaim as, an dtuigeann tú?” Cén spéis atá aici sna scannáin? -“Chonaic mé scannán Dé Domhnaigh seo caite a rinneadh i mBéal Feirste, ‘Mickybo an Me.

Tá an bord fáilte gearrtha díreach amach as scannán dubh is bán.