Más fíor go sceitheann fíon fírinne, b'fhéidir gur tuilleadh fíona atá ag teastáil ag na binsí fiosraithe atá ar siúl in Éirinn.

Tá Ó Cuív den tuairim nach mbeidh Fianna Fáil thíos le hiompar Liam Lawlor agus na bpolaiteoirí eile de chuid an pháirtí a bhí os comhair na mbinsí fiosraithe.

Trialacha rúnda ======= Anois is mian le John Ashcroft (an tArd-Aighne) agus Tom Ridge (Stiúrthóir na Slándála Baile) trialacha rúnda agus binsí fiosraithe míleata a chur ar bun chun daoine a bhfuil an sceimhlitheoireacht curtha ina leith a thriail, rud atá ag teacht salach ar an Bhunreacht, a deir go bhfuil sé de cheart ag gach duine go ndéanfadh a chuid piaraí é a thriail agus go mbeadh deis aige seasamh os comhair a chúiseoirí.

Tá sé sin feicthe againn leis na binsí fiosraithe ar fad a lean ar aghaidh ar feadh na bliana.

Tá binse fiosraithe ar siúl faoi láthair.

Bhí an-spéis agam i gcónaí i scéal an tuaiscirt agus bhí fonn orm an scéal sin a fhiosrú go mion mé féin.

" Measann Mac Coille nach mbeadh sé riachtanach na milliúin euro a chaitheamh ar na binsí fiosraithe go léir dá mba rud é go raibh cead a gcinn ag iriseoirí a gcuid oibre a dhéanamh i gceart.

Creidim freisin gur chun leas an tSeanaid a bheadh sé dá gceadódh an Taoiseach don Seanad na ceapacháin a dhéanann Airí ar na boird stáit éagsúla a scrúdú agus dá ligfeadh sé don teach feidhmiú anois agus arís mar bhinse fiosraithe.

Tá daoine eile a deir nach leor cuma an neamhspleáchais a bheith ar an bhfiosrú (mar atá sa gcás seo) mar gurb iad an eaglais a cheap an duine atá á dhéanamh.

Tá póilíní ón Indinéis, ón Astráil agus ó thíortha eile ag fiosrú an scéil.

Ach má tá sé tábhachtach an pobal a chosaint ar na meáin chumarsáide, léiríonn an t-eolas faoi chaimiléireacht, a tháinig chun solais ag na binsí fiosraithe éagsula le déanaí, go bhfuil sé an-tábhachtach freisin a chinntiú go bhfuil ar chumas na meán cumarsáide an fhírinne a insint don phobal.

Tá na binsí fiosraithe ag tógáil ama agus airgid chun a gcuid oibre a chur i gcrích agus fós tá amhras ar an phobal an ngearrfar pionós ar éinne dá mbarr.

Liam bocht Ó Leathlobhair (níl ann ach *half a leper*) cuireadh tréimhse príosúin air as rud nach ndearna sé ar chor ar bith: comhoibriú leis an Bhinse Fiosraithe.

Ar an taobh eile de phlásóg an Chaisleáin, áit a bhfuil Binse Fiosraithe Moriarty ina shuí, is iar-aire de chuid Fhine Gael, Michael Lowry, atá i dtrioblóid.

Liam bocht Ó Leathlobhair (níl ann ach *half a leper*) cuireadh tréimhse príosúin air as rud nach ndearna sé ar chor ar bith: comhoibriú leis an Bhinse Fiosraithe.

Tá an dá chás sin á bhfiosrú ag an Australian Securities and Investments Commission (ASIC) agus sna cúirteanna faoi láthair.

Beagnach tríocha bliain níos déanaí tuigtear do *Beo! *go gcreideann an Breitheamh Barron, atá ag fiosrú bhuamáil Bhaile Átha Cliath agus Mhuineacháin i 1974, go bhfuil ceisteanna le freagairt ag na Gardaí maidir leis an bhfiosrú, nó easpa fiosraithe, a rinne siad siúd ar an eachtra uafásach.

Ag an am a thosaigh Rupert ag obair don FBI bhí na póilíní á fhiosrú maidir le caimiléireacht chánach.

Ach tá an FBI ag fiosrú an scéil anois agus tugann sé sin dreach eile dó.

Baineann cuid mhór de na costais leis an achar ama a chaitheann ball den bhord as baile, ag dul chuig cruinnithe agus araile; nó i gcás an cheathrair thuas, ag fiosrú thógáil eastát tionsclaíochta ar Mhars agus áiteanna eile i bhfad ó bhaile.

Is toisc gur aithin ceannaire Fhine Gael Enda Kenny an méid seo gur mhol sé féin go ndéanfadh an Criminal Assets Bureau líomhain an Uasail McDowell a fhiosrú agus go ndearna sé é an-soiléir nach raibh an TD Michael Ring ag caint thar cionn a pháirtí nuair a dúirt sé nár chóir do Fhine Gael diúltú amach as amach do chomhrialtas le Sinn Féin.

Tá cur síos sa leabhar ar chuairt cúig mhí dhéag a thug Nicholson ar Éirinn "chun an bhail a bhí ar bhochtáin na hÉireann a fhiosrú".

Ar ndóigh tá na binsí fiosraithe ag ceistiú úinéaracht na talún faoi láthair.

" Nuair a chuir An Bord Pleanála an fiosrú ar bun, ainmníodh an saineolaí ar sheandálaíocht na Teamhrach, An Dochtúir Conor Newman a bhí i gceannas ar an Discovery Programme, le haighneacht a dhéanamh ar a son.

Thiocfadh liom a rá gur ag fiosrú agus ag cuartú mo phóir agus mo dhúchais a bhí mé, ach ni bheadh ansin ach dubhéitheach.

B'fheidir go bhfuil sé in am Binse Fiosraithe a chur ar bun.

Mahon, Morriarty, Barron, Morris, Flood - ní raibh riamh oiread Binsí Fiosraithe ar siúl sa tír agus níl siad ar fad thart fós.

Nuair a thosaigh sé ag fiosrú an scéil, áfach, fuair sé amach gur theastaigh ó a lán grúpaí éagsúla páirt a ghlacadh san fhéile, agus socraíodh gur gcuirfí ócáid ar siúl a leanfadh ar aghaidh ar feadh seachtaine.

Gluais • Glossary carógblack-haired woman airdheed míchinniúintill fate caidéisinquisitiveness frigháireslight smile ní shamhlófáyou wouldn't imagine cár go cluaisgrin to the ears go réchúiseachin a laidback way geolánfan glinnclear, distinct a dhallfadh thúwhich would blind you ceirdtrade an rud ar dheacra greim a fháil airthe thing that was difficult to get hold of súimínsip fiosrúinvestigating ar a thóirlooking for him geoindrone, hum boladh a allais féin chuigethe smell of his own sweat coming to him cuideachtacompany leigheassolution díbholaíochdeodarant ceist oidhreachtaquestion of inheritance os cionn cláirlaid out (dead) uisce reoiteiced water a thuairimseanhis opinion prochógahovels drochfháistinebad prophecy buagift tairbhebenefit ar nós cuma liomindifferently a shúile sáite i ngile na cathrach amuighhis eyes staring at the whiteness of the city outside marfachdeadly ag dul don éag mar cháchgoing the way of all flesh beathalivelihood bean feasafortune-teller go frimhagúilmockingly ag ceilt na seanscéine uirthihiding the old terror from her beag beann ar bhrothallindifferent to heat anamsoul an dea-scéalthe good news an drochscéalthe bad news á pholladhstabbing him a ghéaga leata faoi chosa an domhainhis legs open under the feet of the world

Dúirt saineolaí amháin a bhfuil na scéalta sin ar fad cloiste aige nach raibh ach dhá thuairisc ó 1936 i leith gurbh fhiú fiosrú dáiríre a dhéanamh orthu agus, sa dá chás sin, nach raibh fianaise ar bith aimsithe go raibh an t-ainmhí fós beo.

Ag fiosrú robáil brainse AIB i Sráid Grafton i nDeireadh Fómhair 1972 a bhí na Gardaí nuair a d’aimsigh siad bille leictreachais sa ghluaisteán éalaithe.

Is é an pictiúr atá againn do ghardaí Dhún na nGall ón chéad mhír de Bhinse Fiosraithe Morris ná go raibh siad á n-iompar féin mar a bheadh buachaillí bó ann, beag beann ar na gnáthchleachtais oibre a mbeifeá ag súil leo ó fhórsa póilíneachta.

Ní hamháin sin ach bhí tuairim fhorleathan ann ag an am nach ndearna na Gardaí an cás a fhiosrú mar ba chóir.

Is é an pictiúr atá againn do ghardaí Dhún na nGall ón chéad mhír de Bhinse Fiosraithe Morris ná go raibh siad á n-iompar féin mar a bheadh buachaillí bó ann, beag beann ar na gnáthchleachtais oibre a mbeifeá ag súil leo ó fhórsa póilíneachta.

Scéalta suimiúla ======= D’oibrigh mé ar feadh tamaill do chomhlacht a fhiosraíonn éilimh árachais, agus bhí neart scéalta suimiúla ansin.

Cúpla mí ó shin, d’fhógair Oifig an Stiúrthóra Ionchúiseamh Poiblí go bhfuil siad féin i mbun fiosraithe le fáil amach conas a tharla a leithéid.

Cúpla mí ó shin, d’fhógair Oifig an Stiúrthóra Ionchúiseamh Poiblí go bhfuil siad féin i mbun fiosraithe le fáil amach conas a tharla a leithéid.

Ach an oiread le fiosrú dúnmharaithe bíonn tábhacht faoi leith ag baint leis an chéad cheithre huaire fichead in aon racán polaitiúil.

Cúpla bomaite i ndiaidh na tuairisce seo, rinneadh tagairt do bheirt *“alleged”* smuigleálaithe i ndeisceart Ard Mhacha atá an ARA (Assets Recovery Agency) a fhiosrú.

Ba léir dúinn gur chaimiléir é an Stiúrthóir Airgeadais, Richard Griffiths, agus nuair a tháinig Vantagepoint Consultancy isteach sa choláiste in 2003 leis na fiacha a fhiosrú, thug muid comhad fianaise dóibh.

An binse fiosraithe ======= Ní féidir déileáil le bás Milosevic gan an Binse Fiosraithe Coiriúil Idirnáisiúnta don Iar-Iúgslaiv a mheas agus a scagadh.

Mar a déarfadh aon bhleachtaire maith, tá dhá cheist a chuirtear agus dúnmharú á fhiosrú, cé aige a raibh an ceannfháth agus cad is féidir a léamh ón fhianaise.

Tá Ombudsman na bPoilíní sa tuaisceart, Nuala O’Loan, ag fiosrú an naisc idir an UVF i Mount Vernon i mBéal Feirste agus na fórsaí slándála.

Bolton, ar ambasadóir Mheiriceá ag na Náisiúin Aontaithe é anois, Donald Rumsfeld, atá anois mar Rúnaí Cosanta Mheiriceá, Paul Wolfowitz, iar-Rúnaí Cosanta Mheiriceá, agus Lewis Libby, státseirbhíseach in oifig an leasuachtaráin, a dhíotáil binse fiosraithe Comhdhála le déanaí as leabhar éithigh a thabhairt.

Bhí tús á chur le go leor de na binsí fiosraithe agus míchlú á tharraingt ar an pháirtí ag cuid de na daoine a thug fianaise do na binsí sin.

” Tá Ombudsman na Póilíneachta, Nuala O’Loan, ag fiosrú líomhaintí McCord Snr agus bhíothas ag súil go bhfoilseofaí a tuarascáil i mí Mheán an Fhómhair.

Is cinnte anois go gcaillfidh an Seanadóir Conrad Burns a shuíochán i Montana mar gheall ar a cheangal le Jack Abramoff, an stocaire a bhfuil a cheangail le polaiteoirí áirithe i Washington (an chuid is mó acu ón bpáirtí Poblachtánach) á scrúdú anois ag binse fiosraithe.

Tuigim go bhfuil sé thar a bheith deacair tabhairt faoin chineál seo oibre mar go bhfuil saol na Gaeilge is na Gaeltachta chomh beag sin agus go bhféadfadh go mbeadh aithne phearsanta ag go leor de na hiriseoirí ar na pearsana a bheadh á bhfiosrú acu.

Anois, tá Bainimarama ag rá gur chóir deireadh a chur le haon fhiosrú atá ar siúl faoin arm agus gur chóir coimisinéir na bpóilíní a dhíbirt.

Tá gnó príobháideach pearsanta Bhertie Uí Hernia dá scrúdú ag binse fiosraithe Mahon i gCaisleán Bhaile Átha Cliath, chomh maith le cúistiúnacht Chathail Mhic Coille ar *Morning Ireland*, ach tá Balor i ndiaidh iniúchadh dian domhain dá chuid féin a dhéanamh ar ghnó roinnt de na daoine eile i saol na polaitíochta, agus níl binse fiosraithe ar bith ina shuí maidir leis na cásanna siúd.

Bhí an t-amhrán céanna le cloisteáil ó gach aon stáitse; na hamhránaithe ag fiosrú in ard a chinn “Will You Go Lassie Go?” Dá mbeadh pioc céille ag an *lassie* chéanna, bheadh sí ar shiúl blianta fada ó shin.

Is beag duine sa tír nach bhfuil eolach faoin am seo ar an bhfianaise a thug Ahern do Bhinse Fiosraithe Mahon.

Cad é mar atá a fhios ag Balor an Bhéil Bhinn gur mar sin a bheas? Tá a fhios aige nó, murab ionann agus fianaise Bhertie os comhair an bhinse fiosraithe, ní bhíonn athrú dá laghad riamh ar an Oireachtas.

Ach ba é ab iontaí faoin eachtra ná gur cháin Gerry Adams agus Martin McGuinness an dúnmharú agus gur iarr siad ar dhaoine cuidiú a thabhairt don PSNI agus iad ag fiosrú na coire.

I measc na bhfadhbanna eile a raibh ar an Rialtas dul i ngleic leo le sé mhí anuas bhí an fhianaise “dhochreidte” a thug an Taoiseach, Bertie Ahern, agus é os comhair Bhinse Fiosraithe Mahon.

Tá an ghné sin den chás á fhiosrú ag mo dhlíodóir faoi láthair, ach is é bun agus barr an scéil ná nach bhfuil Sabine feicthe agam le breis agus ceithre bliana.

Nuair a bhí deora allais ag titim díom mar gheall ar an phian agus nuair a bhí cailliúint comhfheasa i gceist, bheartaigh mé gur chóir dom cúrsaí a fhiosrú le fáil amach an dtiocfadh liom an fhadhb a réiteach.

D’fhéadfadh sé tarlú go n-éireoidh leis teacht slán as an tsáinn seo ar fad – is cuma céard eile a thiocfaidh chun solais mar gheall ar thochailt Bhinse Fiosraithe Mahon – de bhrí gur thuig sé go raibh a phort seinnte agus de bhrí gur thuig sé gurb é is tábhachtaí ná leas a pháirtí agus leas mhuintir na tíre seo.

Agus, mar aon le roinnt *iwi* eile, tá na *Tūhoe* ag lorg cúitimh ó Bhinse Fiosraithe Waitangi as an díshealbhú sin.

Ag fiosrú.

Chuir eagraíocht Moon brú mór ar aon oifigeach rialtais nó iriseoir a rinne iarracht an chuid seo de scannal na hIaráine-*Contra* a fhiosrú.

" Maítear ansin go neamhbhalbh: "*Racial harassment is a hate crime*" agus tá sé ráite ar an suíomh go bhfuil foireann ar leith, ar a dtugtar Sigma, curtha ar bun le fuathchoireanna a fhiosrú agus go bhfuil oifigeach speisialta i ngach ceantar le dul i ngleic leo.

Bhí iontas an tsaoil orm arís eile leis an toradh a fuair mo chomhleacaí, Áine Lally le Nuacht TG4, nuair a d'fhiosraigh sí an scéal tríd an Acht um Shaoráil Faisnéise.

Molann Eames/Bradley go mbunófaí eagraíocht úr iniúchta (a new investigative body) a thiocfaidh i gcomharbacht ar an Historical Enquiries Team le 3,000 dúnmharú a fhiosrú.

Bhunaigh sé grúpa de shaineolaithe chun an scéal a fhiosrú.

Bhí sé ag tabhairt tacaíochta do chomhghleacaithe a bhí ag fiosrú ionsaí ar bhean i gceantar Lismore Manor i gCraigavon.

Seo scéal a fhiosraíonn aonaracht, scoiteacht agus coimhthíos an dream atá ar an imeall.

Scaoileadh bunús na n-iriseoirí chun bealaigh agus ní bheidh fágtha ach dornán beag iriseoirí chun scéaltaí a fhiosrú is a bhailiú.

Cuirim an cheist orm féin, an ábhar dleathach scannáin é mire dá leithéid? Bhfuil sé de cheart ag scannánóir a leithéid a fhiosrú? Níl ach freagra amháin ar sin.

Ceol Gaelach mo thóin! Bhí Meiriceánach inteacht a shamhlaigh gurbh é Tommy Makem aiséirithe ó na mairbh ag fiosrú in ard a chinn ‘Will You Go Lassie Go?’ Dá mbeadh pioc céille ag an ghirseach chéanna bheadh sí ar shiúl i bhfad uaidh.

Tuigtear, de réir a chéile, go bhfuil a chuid fiosraithe agus a chairdeas le cailín as an oileán ag cur an Strainséir féin i mbaol.

Chuile dhream a fuair an deis an pionna a chur sa phobal, thapaigh siad é: na polaiteoirí ó Fhianna Fáil agus ó Fhine Gael a thóg na ‘síntiúis phearsanta’ aimsir toghcháin agus na costaisí móra; na habhchóidí a bhí in ann táille cúpla míle in aghaidh an lae a ghearradh ar an Stát le linn na mbinsí fiosraithe; na comhairleoirí leighis a bhí íocaithe níos fearr ná a macasamhail in aon tír eile san Eoraip, ach a bhí i gceannas ar an gcóras sláinte ba mheasa ó thaobh freastal éifeachtach a dhéanamh ar an bpobal.

De bharr na bhfiosraithe éagsúla le deich mbliain anuas, tuigtear go raibh ceannasaíocht Fhianna Fáil i bpócaí na bhforbróirí agus gur ar mhaithe leis na forbróirí céanna a rialaíodh geilleagar na tíre, faoi Ahern, faoi Mc Creevy agus faoi Cowan.

B’fhéidir nach bhfuil ag éirí mar is cóir leis an gcóras faoin a bhronntar díolúine ón nGaeilge, ach tá an Tánaiste ag fiosrú an scéil sin.

Ach tá i bhfad Éireann níos mó ná sin amháin á fhiosrú ag an léirtheoir óg mná seo.

’Siad dúchas an ghrá féin agus ionannas sainiúil ban dhá phríomh ábhar a fiosraithe.

Bhunófaí Coimisiún nó Coiste Comhairleach leis an scéal a fhiosrú agus lorgóidís tuairimí ó eagraíochtaí oideachais, cigirí, múinteoirí, tuismitheoirí, eagrais phobail mar aon le saineolaithe idirnáisiúnta.

Is foinse mhothúchánach í a thugann deis do dhaoine a bhféiniúlacht chasta a aimsiú agus a fhiosrú.

Ach ba de thaisme a tháinig Mandelson anseo agus é ag súil le haiséirí pholaitiúil, (tar éis dó éirí as oifig de bharr gur ghlac sé le hiasacht gan ús ó chomhleacaí leis, Geoffrey Robinson, le teach a cheannach fad is a bhí a chuid gnaithe á fhiosrú ag an Roinn a bhí faoi cheannas Mhandy.

An fiosrú é ar neamhfhéidearthacht d’aon chaidreamh fírinneach idir fir agus mná? Téann siad isteach i gcaife, agus nuair a théann Shimell amach chun glaoch gutháin a ghlacadh, glacann bean an chaife leis gur lánúin phósta iad.

Sceon, fuadar agus fiosrú dúnmharaithe.

Fuadaíodh Florence Aubenas, iriseoir leis an bpáipéar nuachta Libération, agus Hussein Hanoun al-Saadi, ateangaire a bhí ag obair léi, ag tús na bliana 2005 agus iad ag fiosrú scéalta nuachta in Baghdad.

Proinnsias Ó Gallchóir, Shane Mac Grianna agus Tomás Ó Duibheannaigh a rinne an tionscadal ar thug siad ‘Fiosrú ar an mhí-úsáid a fhaigheann oifigigh CLG i gcomparáid le hoifigigh rugbaí ar an pháirc’ air.

Tar éis dó ár gcuid seomraí a chuartú, ghlaoigh sé ar an mbord fáilte chun easpa na teicneolaíochta a fhiosrú.

Nár thábhachtaí go bhfiosróimis scéal an airgeadais náisiúnta agus ilnáisiúnta ná vóta amháin a chaitheamh uair amháin gach ceathrú bliain? Mura gcuirimid oiliúint orainn féin, fanfaimid dall ar a bhfuil romhainn agus roimh gach éinne inár dtimpeall.

Cloistear chuile lá faoi na tuarastail thar cuimse atá á bhfáil ag na daoine ar bharr an státchórais: na stáitseirbhísí is airde, na polaiteoirí, na breithimh, na comhairleoirí leighis sna hotharlanna, lucht ceannais na n-eagraíochtaí stáit, na habhcóidí a bhí agus atá ag obair ar na binsí fiosraithe éagsúla.

Mar sin féin, d’fhiosraigh Ambasáid na hÉireann i Londain cás na beirte le húdaráis na Breataine.

Tá an chuma ar an scéal, faraor, go mb’fhéidir go n-ardóidh líon na n-íospartach de réir mar a fhiosrófar eachtraí nár reitíodh ag dul siar chomh fada le 1998.

Fiosrú faoi Dhomhnall Ó Lubhlaí =============== **SMM: Cén tuairim a fuair tú i measc mhuintir Shinn Féin ar cheist Dhomhnaill Uí Lubhlaí a bheith ag taobhú is ag faire ar Ghluaiseacht na Poblachta agus maítear gurbh shin é an fáth a ndeachaigh an fhianaise a bhain leis ar throigh gan tuairisc?** TÓC: Tá mé ag fiosrú an scéil sin.

Cén fáth sin? Sula bhfiosróidh muid an cheist, caithfidh mé an cás a mhíniú.

"Sa chéad dul síos, bhí mé ag fiosrú cad chuige ar fhoghlaim cimí Gaeilge agus iad i ngéibheann, cad é a spreag iad, cad é an dóigh ar fhoghlaim siad Gaeilge agus cad é mar a d'athraigh an próiséas seo iad ó thaobh na hidé-eolaíochta de.

Ag eascairt as na hagallaimh sin d'éiligh an Gréasán Géarchéime Éignithe go ndéanfaí fiosrúchán a thionscan mar gur léir, dar leo, nár thapaigh an Garda Síochána an deis an cás a fhiosrú go críochnúil nuair a tháinig sé chun solais i 1991 agus arís i 1998.

D'fhógair Coimisinéir an Gharda Síochána, Martin Callinan, ina dhiaidh sin gur iarr sé ar Aonad an Gharda a fhiosraíonn ionsaithe gnéis athbhreithniú a dhéanamh ar fhiosrúchán an Gharda Síochána ar na líomhaintí a deineadh in éadan Uí Lubhlaí sna nóchaidí.

Rinne an Lubhlaíoch gearán chuig na Gardaí i gCluain Dolcáin faoi seo agus d'fhiosraigh siadsan an scéal.

*’ Mhol sé go bhfiosrófaí cad tuige nach raibh ag éirí leis na beartais oifigiúla a bhí ar bun chun an teanga a chur chun cinn: ‘*…even a nominal endorsement of the plan by the Government before it had access to information which would enable it to form a view on these two key issues would be wrong.

I ndeireadh na dála, thug binse fiosraithe a bhí ag plé le gortaithe coiriúla £53,000 di mar chúiteamh agus mar fhaoiseamh.

Deir an múinteoir leis na daltaí go mba chóir dóibh tosú in athuair ar fhiosrú na ceiste conspóidí sin agus sainmhíniú an dochtúra J.

Tá athbhreithniú á dhéanamh againn ar ár múnla foilsitheoireachta reatha agus tá muid ag fiosrú féidearthachtaí éagsúla maoinithe.

Tá binse fiosraithe san Astráil i ndiaidh a léiriú go raibh a fhios ag feidhmeannaigh de chuid AWB go raibh a gcomhlacht ag cur airgid i bpócaí Saddam Hussein, rud a shéan siad ar dtús.

Tá scannail eile i saol na polaitíochta ar eolas ag Balor nach bhfuil pléite ag binse fiosraithe ar bith.