Fios ag madraí an bhaile go raibh an ghráin shaolach ag na Seoigigh ar Bhairéadaigh an Lodge.

"Caithfimid glacadh leis go bhfuil sciar mór de mhuintir na hÉireann go bhfuil an ghráin dearg acu ar an teanga agus ar gach aon rud a bhaineann léi.

Tá an chailliúint seo mar ghoin i meon na mBolavach go dtí an lá atá inniu ann agus tá an ghráin acu ar mhuintir na Sile.

Bhí an ghráin agam air agus d'fhág mé tar éis bliana.

Cuimhnigh go bhfuil an oiread sin de bhunadh Chúba ina gcónaí i bhFlorida, go bhfuil an dearg-ghráin acu ar Fidel Castro, is go bhféadfadh siadsan tionchar cinniúnach a imirt ar an toghchán - go deimhin thacaigh 80 faoin gcéad de shliocht Chúba i bhFlorida le Bush an uair dheiridh.

" An pholaitíocht chrua eitneach ======= Bhí an dearg-ghráin, ar ndóigh, ag Nixon ar mhuintir Kennedy ar fad.

Tá an ghráin agam ar chomórtaisí agus bíonn faitíos orm go ndéanfaidh mé brochán den amhrán, rud a rinne mé uair nó dhó! Goilleann sé orm freisin go bhfuil ar amhránaithe a dhul ar ardán foirmeálta chun éisteacht a fháil.

Tá an ghráin agam air sin – cur amú ama.

Cé gur cailín tuaithe mé, tá an ghráin dhearg agam ar an tuath.

Bhí an ghráin ag Mártan Mac Cormaic ar an gclog.

Bhí an ghráin ag Mártan Mac Cormaic ar an gclog.

leathnaíonn siadthey spread is tú ag dul tharstuas you pass them duine éicint dá shliochtone of his offspring éachtfeat ag maíomh asboasting about it brogús camphusacha sour-faced humourless person ina intinn míoltóigein his midge mind a mhalairtthe opposite próistethin, spindly person ag cur chuige ná uaidhbothering him a mhímhúineadhhis unmannerliness An ghráin shíoraídeep hatred faoi tharcaisneheld in contempt dá mbeadh breith ar a n-aiféala ag daoineif people could undo what they had done seaftaíshafts corrdhuinethe odd person deargscabhaitéaraa total blackguard airdheed nuair a thitidíswhen they used to fall ag tochas a mhullaighscratching the top of his head rúnintention é a dhíbirtto drive him out go raibh diomar airthat there was something wrong with him plódaícrowds Ag tairiscint breabanna.

Bhí an dearg-ghráin ag go leor de náisiúnaithe na sé chontae ar an eagras sna nóchaidí de bhrí gurbh é rialtas na Breataine a chuir maoiniú ar fáil dó ag an am agus chaith go leor acu go suarach leis an té a bhí agus atá i gceannas air, an Béal Feirsteach Aodán Mac Póilín.

Is taisce púdair an réigiún uilig, réigiún a bhfuil an ghráin aige ar an bhfolús, agus réigiún a líonfaidh an folús sin le cogadh cathartha a tharraingeoidh gach comharsa, Iosrael san áireamh, isteach.

Ach cad é a spreag a shuim san aisteoireacht? “Agus mé ar an meánscoil, bhí an ghráin agam ar pheil.

Bhí an ghráin acu ar an bhalla agus an tionchar a bhí ag an teorainn ar a saol.

Is mór an ghráin é, an plaisteach dubh céanna, fágtha mar rian an gheimhridh ar áilleacht an earraigh.

Ag fás aníos dom, b’ionann a bheith gaelach agus an ghráin a bheith agat ar an sacar, an cluiche gallda, cluiche na mBlack a’ Tans, an cluiche a imríodh sna bailte garastúin agus i nDún na nGall! Nuair a bhéaradh na Bráithre Críostaí ar bhuachaill ag imirt sacair ar scoil, bhíodh sé ina míle murdair.

Bíonn, ar ndóigh aistriúchán láidir ó iarrthóir páirtí amháin go hiarrthóirí eile ón bpáirtí céanna, cé go bhféadfadh go mbeadh an ghráin dearg ag an dá iarrthóir ón bpáirtí céanna ar a chéile, mar a bhíonn go minic.

Bhí caidreamh casta aici lena hathair agus cé go raibh meas aigesean ar mheanma agus ar bhua a iníne, bhí an ghráin aici siúd ar a nádúr teasaí tiarnasach magúil agus ar an dóigh a mbíodh sé i gcónaí ag cothú caidrimh le mná eile taobh thiar de dhroim a máthar, Joséphine.

Tugann sé armlón don dream a bhfuil an ghráin dearg acu ar an dteanga agus gur fada leo í a bheith chomh marbh leis an Manannais.

Bhí an ghráin ag na Naitsithe ar Munch agus chuir sé seo go mór leis an chlú idirnáisiúnta a bhí ag fás thart air ar fud an domhain agus a mhaireann go fóill.

Is cinnte go bhfuil an ghráin ag cuid acu ar an dteanga lenar tógadh iad agus diúltaíonn siad í a labhairt.

Dúirt Sandra McLellan nach bhfaca sí a leithéid riamh: "Ní thiocfadh liom an ghráin a creidiúint.

Sna hochtóidí, sin é an t-am is gaire a raibh sí don bhás, measaim, agus bhí an dearg-ghráin ag daoine ar an nGaeilge.

Ar a laghad anois, cuireann siad suas leis, seachas an ghráin a bheith acub air.

Ach dá olcas an dá leabhar úd, ní thig liom an milleán a chur orthu as gach aon síocóis atá buailte orm! Lena chois sin, caithfidh mé a admháil nach bhfuil an ghráin agam ar theanga ná ar litríocht an Bhéarla dá bharr.

Sin ansin romham iad, ag bualadh *The Sash* chomh callánach tintrí is a bhí ina gcnámha taobh amuigh den teach pobail, an dearg-ghráin atá acu do Chaitlicigh le feiceáil ina n-aghaidheanna agus sa gheáitsíocht a bhí a chleachtadh acu.

Cuirfidh an doirteadh fola vaimpíreach fonn aisig orthu san ar ghráin leo a leithéid.

(Ba ghráin le Corkery “litríocht scaoilte”, ’sé sin litríocht gan structúr teibí réamhullmhaithe).

Ba ghráin léi na sóisialaithe a shíolraigh ón meánaicme bourgeois, daoine cosúil le Denis Healey, Tony Benn agus Roy Jenkins.

Ach tá an Afraic Theas de dhíth orainn go léir mar splanc dóchais, a léireoidh dúinn gur féidir an éagóir agus an bhrúidiúlacht a shárú agus gur féidir leis an daonnacht an lámh in uachtar a fháil ar an olc agus ar an dearg-ghráin – agus é sin a dhéanamh go mórchroíoch agus gan fuil a dhoirteadh.

Ar an láimh eile, tá an ghráin dearg ag go leor air agus smaoiníonn siad air mar ‘leibide’ atá ag tarraingt náire ar an gceathrú cathair is mó i Meiriceá Thuaidh.

Tráth den saol ba ar na poblachtánaigh amháin a bhí an ghráin dhearg ag na haontachtaithe.