Choinnigh sí an chláirseach ar thaobh amháin, rud a bhí le feiceáil ar na seanbhoinn.

Cé go bhfuil taobh amháin de na hocht mbonn mar an gcéanna ar fud an 12 thír i limistéar an euro, tá an taobh eile difriúil ó thaobh dearaidh de i ngach tír - cláirseach a dhear Jarlath Hayes atá roghnaithe againne.

**Antaine:** Cé hiad i mbliana? **Neansaí:** Ar an mbosca ceoil tá P J Ó hIarnáin, James Mac Giolla Chiaráin agus Nuala Ní Eithir; ar an bhfidil, Antóin Mac Gabhann, Áine Ní Raghallaigh agus Éanna Ó Catháin; ar na feadógaí, Máire Ní Ghrádaigh, Iarla Cartúir, Marcus Ó hIarnáin agus Adrian Ó Brádaigh; an consairtín, Micheál Ó Raghallaigh; an phíb uilleann, Micheál Ó Briain; an chláirseach, Freda Nic Giolla Chatháin; an amhránaíocht, Nan Mhaitiú, Mairéad Ní Cheallaigh agus Éamon Ó Donnchadha; an damhsa, Máirtín Chóil Neaine Pháidín Mac Donncha agus Máire Áine Ní Iarnáin; agus litríocht bhéil, Mairéad Ní Mhocháin.

Bhí aithne níos fearr ag an phobal air mar an "fear beag leis an chláirseach" a chas leis na Chieftains.

Bhí sé mar chruitire le ceolfhoireann BBC Thuaisceart Éireann agus mar Ollamh le Ceol Cruite in Acadamh Ríoga Bhéal Feirste go dtí go ndeachaigh sé leis na Chieftains go lánaimseartha i 1973.

Thug sé faoi deara go raibh na ceoltóirí beo bocht, gan acu ach seanuirlisí agus gan cuid acu ábalta fiú amháin sreangáin a fháil dá gcruit.

A: Inis dom faoi do chuid cláirseoireachta anois.

AÓF: An bhfuil tú ag maireachtáil ar an gcláirseach go hiomlán anois nó an bhfuil post eile agat, "post ceart"? CDeB: Bhí post agam sa teilifís.

Tá duais €600 ag gabháil le chuile cheann acu! I gcás na píbe uilleann tá turas freisin chuig Féile Lorient! Ach i gcás chomórtas an veidhlín i mbliana níl ach trí iarratas ann! Níl ach trí iarratas ann do chomórtas na cláirsí! Tá an phíob uilleann agus ceol beirte thar barr agus beidh an-tráthnóna ceoil ann! Tá an caighdeán ann ceart go leor, ach níl an líon.

Bhí an t-ádh dearg ormsa i mbliana nó chonaic mé radharc neamhchoitianta, radharc nach bhfacthas le roinnt blianta sa cheantar seo: fíor-fhidléir ina steillbheatha agus é ag fidleáil! Tá a fhios ag an saol mór gur i Meiriceá agus ar mhór-roinn na hEorpa a bhíonn na cruitirí ag cruiteáil agus na fliúiteadóirí ag fliúiteáil.

Tar éis sin fuair mé cláirseach ar cíos ó Janet Harbison ar feadh bliana.

Cé hiad agus cén fáth a bhfuil siad ann? TM: Cumann atá ann do phíobairí uilleann, a bunaíodh i 1968 de bharr go raibh faitíos ar phíobairí na linne sin go raibh an phíb uilleann chun imeacht ar fad de dhroim an domhain, ar nós na cláirsí.

Ag foghlaim an cheoil ======= Le linn mo chuid staidéir ar an nGaeilge, bhí rudaí eile ar siúl i mo shaol, ní nach ionadh - bhí mé ag foghlaim na cruite Gaelaí, mar shampla.

Agus bhí aire gach duine acu dírithe ar eitleán ollmhór a raibh cláirseach ar a eireaball agus eochracha na Pápachta ar a chabhail.

Is as Contae an Chláir a teaghlach uilig, mar sin ní raibh sé chomh mínádúrtha sin go mbeinn ag léimt trasna an urláir! AÓF: An seinneann tú aon uirlis cheoil eile seachas an fhidil? BNicG: D'fhoghlaim mé féin agus mo dheirfiúr an chláirseach nuair a bhíomar inár ndéagóirí.

Tá an chruit againn i mbliana freisin.

***AÓF: ******Céard iad na huirlisí ceoil a sheinneann sibh?*** SD: Casaim féin an chláirseach agus casann Deirdre an cairdín pianó.

Tá cúpla teideal buaite ag Janine Redmond ar an mbosca, ag Eoghan Ó Ceannabháin ar an bhfeadóg mhór agus ar an bhfeadóg stáin, ag Niamh Denmead ar an gcruit, ag Sarah Jane í féin, gan trácht ar go leor duaiseanna don cheol beirte agus don cheol triúir agus a leithéid.

Bhí grúpa darbh ainm The North Star Céilí Band ann agus daoine atá ansin go fóill, leithéidí Chuck agus Ann Heyman – tá Ann ina saineolaí ar an chláirseach luath – Lara McKenzie, mo dheartháir agus a bhean.

Ina dteannta, tá Helen Lyons ar an gcruit, Conor Lyons ar an mbodhrán agus Jane Hughes ar an dordveidhil.

D'íocas an t-airgead le strainc agus bhaineas Illinois amach le mo dhroim ina chruit an mhaidin dár gcionn.

Deirtear san iris Bretons gur tharla rud as an ngnáth thiar sna 1970í nuair a chuir Alan Stivell nasc aibhléise lena chláirseach.

“Rinne muid cuid mhór pianó, bainseó, clairinéid, veidhlín, cláirseach, an phíb uilleann.

Ní raibh Éireannach ar bith ag seinm, ach bhí banjo ag fear ón Bhulgáir, fidil ag bean ón Fhrainc, trumpa béil ag fear na Seapáine, bosca ceoil ag Sasanach agus dhá bhodhrán an duine ag triúr Gearmánach.

I ndiaidh aifreann na maidine, bhí scaifte breá daoine bailithe le chéile ag an chrosbhealach, ceol binn na n-éan le cloisteáil mar mhaise ar cheol na cruite.

Chuir siadsan cruit ar fáil dó ag an am sula ndeachaigh sé i mbun taistil lena chuid cheoil.

Ba dhuine é de na chláirseoirí deiridh a bhí i mbun na cruite Gaelaí a sheinm agus tá lúcháir orainn go bhfuil an séadchomhórtha seo le feiceáil i gcroílár cheantar an chláirseora’ a dúirt Brian Walsh de chuid CCÉ na háite.

An tseachtain dár gcionn, ba ghnách go dtagadh Pádraig Ó hOibicín as Leitir Mucú le ranganna a thabhairt ag Féile na Cruite i gCéideadh (Ros Comáin) chomh maith.

Is ceoltóir í Helen Lyons a d'oibrigh go dian ag seachadadh nuachtán ó dhoras go doras chun íoc as an gcíos ar chláirseach, go dtí gur scanraigh mada na gcomharsan í! In aois 22 bhliain tá an bhean óg seo anois ag múineadh ceoil do pháistí Bhaile Átha Cliath agus, ag an am céanna, ag lorg feirmeora le pósadh! Labhair Antaine Ó Faracháin léi.