Ach cá mhéad bean atá ann? Bean amháin, í ag damhsa agus ag taispeáint cos lom iomlán.

Cén fáth ar bunaíodh é? Bhí an seanchóras oideachais trí mheán na Gaeilge ar an dé deiridh ag an am.

Tá gob agus cosa lachan air.

Tá sheanbhean chéile chiúin atá ar leathchois ag Khan agus croí mór maith aici.

An mhí seo caite, scríobh mé fán bharúil a bhí ann go raibh David Trimble ar an dé deiridh, foighid caillte ag Baile Átha Cliath leis agus fiú Londain ag éirí éiginnte fá cheannaireacht s'aige ar a pháirtí féin agus ar phróiseas na síochána go ginearálta.

Agus thar aon rud eile, is mian liom an teanga agus an pobal Gaelach a dhéanamh chomh tarraingteach sin go mbeidh an t-aos óg ag briseadh a gcos le bheith páirteach iontu!

Beidh áit ar leith ag madraí na sráide anois lena gcos a ardú agus a lorg a fhágáil ina ndiaidh ar phríomhshráid na cathrach.

Agus thar aon rud eile, is mian liom an teanga agus an pobal Gaelach a dhéanamh chomh tarraingteach sin go mbeidh an t-aos óg ag briseadh a gcos le bheith páirteach iontu!

Praghas: €25 (clúdach crua)* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President bailithe le chéilegathered together bhriseadh lárthéarmamid-term break ghuigh Patrick oíche mhaith ar gach duinePatrick bade everyone goodnight as go brách leisoff he went ina sámhchodladhsound asleep clagarnachclatter liúigh Patrick féinPatrick himself yelled den chosán bristeof the broken pavement foscadhshelter tolgcouch phléasc gloine fhuinneoga an doraisthe glass of the windows in the door exploded rinne lámhachánshe crawled dallógablinds leathorlachhalf an inch grúpa confachan angry group idirboth ag béiceachshouting casúrhammer tairnínails cláir adhmaidwooden boards gráscardisorderly mob bosca na bhfiúsannathe fuse box lúth na ngéagthe power in her limbs marbhintinneach le heaglamentally paralysed with fear crógachtbravery cinnireachtleadership fuaraigeantacool-headed ag síneadh na sreinge thart an coirnéalextending the chord around the corner ag stiúradh cúrsaí cosantadirecting defence matters as a támhnéal faitísfrom her trance of fear ag breith ar dhá chamángetting hold of two hurleys shín amach a cosshe extended her leg Baineadh tuisle as an bheirt acuBoth of them tripped a fhad a mhair an t-ionsaías long as the attack lasted i mbaol a mbáisin danger of being killed scanraithe as a mbeathascared to death trost na mbrógthe tramp of the shoes carr coimhthíoch bána strange white car go tráthrialtaregularly nach ndéanfadh Paddy iarracht teacht abhailethat Paddy wouldn't try to come home róchontúirteachtoo dangerous í ar a díchealldoing her best ag iarraidh an tocht a cheilttrying to hide the emotion leis an mhinicíocht raidió sinwith that radio frequency barúilidea gluaiseachtaímovements i bhfianaisein light of nach bhfuil an dara rogha aici ach a admháilthat she has no choice but to admit drogallreluctance an t-aon chosaintthe only protection

Ach sin obair choise, agus am, agus eile.

Ach ní raibh an chos dheas le feiceáil in aon áit agus ba dheacair dó tada a rá ná a cheapadh fúithi.

B'ansin a chuimhnigh sé nár fhreagair na dochtúirí an cheist ar chor ar bith agus bhí ar tí a bhéal a oscailt nuair a chuala duine acu ag rá go gcaithfí an chos a ghearradh láithreach.

Ní raibh éinne acu sa staid sin ariamh, fiú cléireach an Bhainc mar gur rugadh ar leathchois eisean agus nár ghá fáil réidh lena leathchos nach raibh ariamh air.

Agus spás sách gann ann do choirp mar a bhí, ní áirím cosa aonair seachránacha.

Ní fhéadfaí í a chur go hifreann, siúráilte, fiú dá mba scabhaitéara a bheadh ann mar thiocfadh dó aithrí agus gníomh croíbhrú a dhéanamh, go háirithe anois ó bheadh neart ama aige le smaoineamh air féin ar an saol seo agus ar an saol eile sul má léimfeadh isteach ann ar a leathchois.

Agus ní bheadh éinne cinnte go barainneach cé leis í, ara ba dheacair duine a aithint as a leathchois dá sainiúla í, mura mbeadh marc nó *tatoo *faoi leith uirthi.

Ach nuair a bhí sé díreach ar tí comhghairdeachas a dhéanamh leis féin as fuascailt na ceiste a aimsiú, nár smaoinigh sé nach raibh liombó ar bith ann níos mó, gur chuir comhdháil easpag nó cruinniú cairdinéal éicint ar ceal go deo é in aon deireadh seachtaine fada oibre amháin, nach raibh slí ann do leanbh ná do dhuine, ní áirim leathchos strae a bheadh gan foscadh ná dídean sa dá shaol an dá lá is a mhairfeadh fear na leathchoise.

"Cén fáth," a d'fhiafraigh sé, "ar chuir sibh deireadh le liombó agus chomh géar agus a theastódh sé mar áit lóistín ó anam na coise tinne seo atá beagnach ar an saol eile cheana féin.

" "Arbh fhearr leat cos deiridh nó cos tosaigh nó an nglacfá le cos deas eile, cos muice nó cos asail, a chrochadóir, sa gcás go gcasfaí cos bhreise inár mbealach as seo go ceann cúpla lá.

" "Arbh fhearr leat cos deiridh nó cos tosaigh nó an nglacfá le cos deas eile, cos muice nó cos asail, a chrochadóir, sa gcás go gcasfaí cos bhreise inár mbealach as seo go ceann cúpla lá.

Ní móide go n-aithneodh í dá mbeadh tuilleadh cos scoite caite thart ann ach nuair nach raibh ann ach í agus gan éinne eile den chomhluadar callánach ar leathchois bhí a fhios aige go gcaithfeadh sé gurb í a bhí ann.

Is luí a shúile go stadach ar chosa den uile chineál - cosa ramhra, cosa tanaí, cosa crupacha féitheacha, cosa cama, cosa ataithe, cosa stálaithe maide, cosa míne agus gruagacha, cosa cosúil le cosa boird, cosa le coilm is lorg greamannaí, spotaí dubha is marcanna.

"B'fhearr liom mo shaol a chaitheamh ar leathchois agus i gcomhluadar mo chos scoite anseo ná babhtáil cos a dhéanamh le héinne beo agaibhse, a rudaí gránna.

Is túisce go mór fada a ghlacfainn le cos fir bréige as garraí fataí nó glasraí a mbeadh cacannaí carógaí air.

Chiallaigh sé sin nach raibh aon rud a d'fhéadfaí a dhéanamh i gcás údarás áitiúil nach ndearna faic agus, dá bharr seo, bhí go leor a tharraing a gcosa.

(Cé gur imir Caoimhín sa Chraobh i '78, le cead speisialta bhainisteoir Manchester United, bhí gortú dá chois ag cur as dó agus ba laige a thionchar ar an gcluiche dá bharr.

I gcomparáid le gníomhaíocht an IRA le 35 bliain anuas, is léir don dall go bhfuil an paramíliteachas ar an dé deiridh.

Gluais • Glossary carógblack-haired woman airdheed míchinniúintill fate caidéisinquisitiveness frigháireslight smile ní shamhlófáyou wouldn't imagine cár go cluaisgrin to the ears go réchúiseachin a laidback way geolánfan glinnclear, distinct a dhallfadh thúwhich would blind you ceirdtrade an rud ar dheacra greim a fháil airthe thing that was difficult to get hold of súimínsip fiosrúinvestigating ar a thóirlooking for him geoindrone, hum boladh a allais féin chuigethe smell of his own sweat coming to him cuideachtacompany leigheassolution díbholaíochdeodarant ceist oidhreachtaquestion of inheritance os cionn cláirlaid out (dead) uisce reoiteiced water a thuairimseanhis opinion prochógahovels drochfháistinebad prophecy buagift tairbhebenefit ar nós cuma liomindifferently a shúile sáite i ngile na cathrach amuighhis eyes staring at the whiteness of the city outside marfachdeadly ag dul don éag mar cháchgoing the way of all flesh beathalivelihood bean feasafortune-teller go frimhagúilmockingly ag ceilt na seanscéine uirthihiding the old terror from her beag beann ar bhrothallindifferent to heat anamsoul an dea-scéalthe good news an drochscéalthe bad news á pholladhstabbing him a ghéaga leata faoi chosa an domhainhis legs open under the feet of the world

Síos léi de léim arís, ach bhí dris mhór ag fás idir claí agus bóthar, agus chuaigh a cois i bhfastó ann.

‘Mairfidh tú, muis,’ arsa sé ar nós cuma liom, agus scaoil sé a ghreim ar a cois.

‘Sin ceacht duit as breith ar mo chois ar ball chomh dána sin,’ arsa Sara go borb.

Síos léi de léim arís, ach bhí dris mhór ag fás idir claí agus bóthar, agus chuaigh a cois i bhfastó ann.

‘Mairfidh tú, muis,’ arsa sé ar nós cuma liom, agus scaoil sé a ghreim ar a cois.

‘Sin ceacht duit as breith ar mo chois ar ball chomh dána sin,’ arsa Sara go borb.

Scríobadh a chos agus é amuigh ag rith.

Saolaíodh Alison Lapper gan lámha agus le cosa gearra de bharr an druga tailídimíd agus is í a portráid, snoite ó bhloc de mharmar bán Iodálach, atá cúig troithe déag ar airde, a bheas le feiceáil ar an chearnóg cháiliúil go ceann seacht mí dhéag eile.

An chéad duine ar casadh Balor air Oíche Shamhna bhí cosúlacht deilfe air – an dá lapa ar foluain amach roimhe agus dhá spág ag teacht amach trí pholl beag san eirbeall, é ag hapáil thart ar chos bhacóide agus ag fógairt don domhan mór: “I’m Fungi, the Dingle Dolphin, from Dingle Bay, near Dingle Town.

Cúig bliana ar aghaidh, agus Milosevic ar an dé deiridh, bhíodar fós ag treabhadh leo.

” Tuigeann haiceannaí an phreas, mé féin san áireamh, ar ndóigh, muna dtapaíonn iriseoirí stábla an Ridire Uí Raghallaigh gach deis chun caitheamh anuas ar na *Provos*, sodar “asal na dtrí gcos” atá in ann dóibh i dtreo an P45.

Ní beag san nuair is le hainmhí casta ilchosach atá tú ag iomrascáil.

Ach cibé rud faoin atógáil nó faoi smacht a chur ar fhás phoipíní an chodlaidín féin, is léir do chách gurb é an feachtas míleata in éadan na dTalabanach - na Talabanaigh sin a bhí ar an dé deiridh ceithre bliana ó shin, a maíodh san am – an cúram is práinní agus is marfaí atá ag arm Cheanada ann.

Anois, tá tonnta ag slaparnach ar chosa an Oirmhinnigh agus ní thig leis ach glacadh leis.

Cén chaoi a bhfuil sibh inniu? Peadar: Beo ar éigean, agus thú féin? Peaitín: Maraithe, a mhac, maraithe ag rith i ndiaidh bitseachaí bodógaí ó mhaidin is gan a’m ach dhá sheanchois is maide agus Rex bocht atá ag éirí caoch.

Naoi mbliana d’anró is easpa a bhí ann agus an ghluaiseacht dhaonlathach ag iarraidh an ceann is fearr a fháil ar an gcóras cumannach a bhí ar an dé deiridh.

Ní fada ó rinne Royal Bank of Scotland (banc a bhí ar an dé deiridh scór bliain ó shin) an táthcheangal is mó i stair na baincéireachta nuair a cheannaigh siad ABN Amro ar $99.

Bhí leoraí ollmhór shuaiteoir stroighne ann a raibh bean ina luí faoi agus colpa amháin dá cuid faoi roth mór.

Dá bhfeicfeá an t-athrú a tháinig orm mar gheall ar na buataisí úra – bhí sé dochreidte! Bhí siad cosúil le slipéir bhailé! *Top tip: *agus tú amuigh ag sciáil, má bhíonn fonn ort do chosa a chogaint díot ag na glúine le deireadh a chur leis an phian, seans go bhfuil buataisí eile amuigh ansin a bheadh níos sócúlaí agus níos oiriúnaí duit.

Bhí ceist amháin eile agam do Ní Mhearraí: Cad é a tharlaíonn i gcás mo leithéidse a bhfuil dhá chos chlé uirthi! “Iarraim orthu cos amháin a mhalartú le duine a bhfuil dhá chos dheasa air!” Le freagra mar sin, níl leithscéal ar bith agat gan triail a bhaint as! Má tá tú ag iarraidh a theacht ar rang oíche atá rud beag éagsúil, áit a gcasfar daoine úra aclaí ort, tig leat tuilleadh eolais a fháil ar (www.

Bhí bíobla ina luí ar an urlár agus péire cos a bhí déanta as plástar ina seasamh ar an bhíobla.

Na mná óige téisiúla, bhíodar gléasta go gleoite, i sciortaí a bhí gearrtha go speisialta le mianta gnéasúla na bhfear a mhúscailt: na colpaí nochtaithe agus clais brollaigh ar thaispeáint agus na cíocha ag coinneáil ama leis an gceol.

Bhí dán beag deas aige a ndéanadh sé é a aithris gan stad: Tá Tulach Mhór i lár na tíre Tulach álainn trína chéile; Lucht dhá chois ag siúl na slí Gan vóta acu ná déine Gan Béarla acu ná Gaeilge.

Is mé an cainteoir dúchais deireanach de chainteoirí caoine ceannasacha Liatroma, bail ó Dhia orm mar ghaiscíoch gasta groí, sa chiall is cultúrtha de na focail sin, agus bail ó Dhia ar shluaite na marbh a d’imigh romham agus iad ag spalpadh Ghaeilge bhinn bhlasta Liatroma agus iad ar a ndé dheiridh agus an bás ag bagairt orthu, bail ó Dhia ar an bhás.

Cé a dúirt gur asal a bhí sa dlí? Cé a dúirt gur asal a bhí sa Cheann Comhairle? Ach i gcead dó, tá an Bould O Donoghue cáiréiseach le cúrsaí airgid agus le cúrsaí costais.

Déanta na fírinne, aon uair a théim chuig an margadh chun rí uaineola nó bradán a cheannach, tugann an díoltóir le fios go mbíonn beagáinín leisce air an táirge a thabhairt uaidh agus é cinnte de nach mbeidh sé ar mo chumas agam é a réiteach i gceart.

Chualamar na scéalta céanna fiche uair: go bhfuil an Ghaeilge ar an dé deiridh mar theanga phobail sa Ghaeltacht, go bhfuil deighilt mhór idir pobal labhartha Ghaeilge na Gaeltachta agus lucht Gaeilge na cathrach, agus gur orthu siúd, Gaeilgeoirí na mbailte, a bheidh todhchaí na Gaeilge ag brath.

Tá na cosa deiridh an-ghearr ach tá corp sruthlíneach aige agus bíonn eireaball air.

Is ar éigean gur luadh ceist na Gaeltachta le linn an fheachtais toghcháin, cé go bhfuil sí ar an dé deiridh, ach pléadh ceist na Gaeilge éigeantaí sa gcóras oideachais.

Is tionscal ardteicneolaíochta é a chosnaíonn an t-an-slam airgid.

Mhaígh dlíodóir cosanta Hicks, Major Michael Mori, a ceapadh ag Roinn Cosanta SAM, go raibh Hicks ar an dé deiridh faoin am agus go nglacfadh sé le haon chúiseamh le héalú ón gcruachás ina raibh sé dá bharr.

Cheanglaíodh na gardaí an athchos leis an slabhra ó thráth go chéile, mar nuaíocht, ionas nach mbeadh an cime, d’easpa an chleachtaidh, in ann codladh go sócúlach.

Leoga, tá neart fianaise ann go bhfuil an tsamhail nua mhaoinithe ag saothrú an bháis.

Sna jamonerías iomadúla crochtar cosa deiridh leasaithe na muc ón tsíleáil, agus baintear anuas iad lena ngearradh de réir mar a bhíonn glaoch orthu.

Tá Santa Marbh 7 Tá Dia ar Shiúl ============= Faoin am a bhí an phóg dheireanach léite ag Santa bhí Balor ar fhleasc a dhroma ar an urlár, a dhá chois in airde aige agus é ag béicíl agus ag lúbadh anonn is anall le teann gáire.

B’fhéidir gurb é an duine céanna a dúirt “Tá cos chlé ana-dheas ag….

Briseadh a chos agus thug cairde leis chun na hotharlainne é, ach níor tugadh cead isteach dó.

Ós rud é nach acmhainn dó an obráid is cóir a dhéanamh ar a chos, tá míchumas air a choinnigh i Maracó é, ag brath ar an déirc.

Ba léir nár ghoill an easpa nirt sna cosa air, dubh, bán ná riabhach.

Sea, ar feadh an tsamhraidh bhrothallaigh, thoir agus thiar, ó thuaidh is ó dheas, thall is abhus, bhí siad ar na cosáin agus ar na bóithre, sna páirceanna agus sna goirt, ag rith is ag sodar leo, idir óg agus shean agus mheánaosta, mór agus beag, ramhar agus tanaí, gach cruth agus déanamh coirp, cosa gearra nó na spreangaidí fada, na bóracháin, tóin le talamh, tóin le gaoth, tóin in airde, boilg mhóra is bheaga, saibhir agus daibhir, gruagach agus maol, craiceann bán, buí agus daite.

Tá caoga bliain ó shin, bhí an sean-nós (mar a bhaist lucht na hAthbheochana ar an stíl áirithe amhránaíochta seo) i mbéal an bháis.

Tháinig Dinny ar an tsaol seo le dhá chois ar a cholainn, agus cosa breátha móra atá iontu, bail ó Dhia orthu, nó is minic a chuir sé isteach ina chlab mór iad; agus cé gur fhoghlaim Dinny go hóg ina shaol an dóigh le seasamh ar a dhá chois féin, is léir go bhfuil an cumas sin caillte aige anois.

Tamall gairid ó shin, bhí an chuma ar an scéal go raibh an nuachtán (i)Lá Nua(/i) ar an dé deiridh.