Agus mé ag fágáil theach Mhairéad, mo sháith ite agam agus dhá dhlúthdhiosca i mo sheilbh a bhronn sí orm mar bhronntanais, rith sé liom gur duine í a mbeadh a leithéid de mholadh níos tábhachtaí di ná moll mór airgid ó Virgin Records nó ceolchoirm mhór eile sa Hollywood Bowl.

Chuaigh an ceol agus na dathanna iontacha go mór i gcion orm agus chinn mé ag an phointe sin gur go Cúba a rachainn ar mo chéad saoire eile.

Bhain siad siar asam le binb agus boirbe a ngutha.

Ba iad na daoine ansin níos mó ná rud ar bith eile a chuaigh i bhfeidhm orm, cé go bhfuil sé go hálainn mar áit fosta.

"Dhéanfaidh cider mise," arsa Síle.

"Bhuel, gearr ig!" arsa Deirdre le Cian agus í ag amharc suas ar Shíle, "tá deoch ceannaithe aici.

"Dhéanfaidh cider mise," arsa Síle.

"Bhuel, gearr ig!" arsa Deirdre le Cian agus í ag amharc suas ar Shíle, "tá deoch ceannaithe aici.

Ag an bpointe sin thosaigh na mná do mo mhaslú go fíochmhar agus dúirt, "You ain't lettin' us in cause we're black".

Ní dhéanfadh sé spaid bhanraí mar sin domhsa, tá mé ag inse sin duit.

Nár aifrí Dia orm é - dheamhan a miste liom.

" Tagann Elin Roberts amach as a teach, féachann suas agus croitheann a lámh orm.

Ach go bé go bhfuil Meic ansin le mo cheansú, níl a fhios cad é a dhéanfainn.

Agus mh'anam ach gur thóg sé tamall fada ar dhaoine áirithe an baile céanna a shroichint! Agus cá mbeinn gan seisiún rialta an Ghóilín? É sin a chothaigh mé mar amhránaí le os cionn fiche bliain.

* Níor chuir an brú isteach ná amach orm.

"An bhfuil tú dall? Nach bhfeiceann tú an casán? Bhuel, níl a fhios agam cé a lean tú, ach níor lean tú mise cibé," arsa a athair.

An bhfuil muid chomh normálta le hÁth Luain nó le Gaillimh nó le Chelmsford? Ag tús na bliana seo, bhí sé mar aidhm agam gearradh siar ar an olagón agus ar an ochón ó sa cholún seo.

Chonacthas dom an iarraidh seo gurbh fhóirsteanaí an tsamhail í seo do mo leithéid.

Ach chuir sé cár air féin agus, cé go raibh mé ag iarraidh cuidiú leis, is beag nár thug sé fúm.

" "Chonacthas dom gur siombail den intleachtaí aonair uaigneach a bhí sa phocaire gaoithe.

"Nach holc an mhaise duit a bheith ag baint grinn asam agus mé sa dóigh a bhfuil mé.

Mar Mheiriceánach, ní raibh an deis agam an teanga a fhoghlaim ar scoil, nó í a chluinstin thart fá dtaobh díom nuair a bhí mé ag fás aníos.

Níor oiriúnaigh sé in aon chor mé.

"Nílim sásta gur éirigh liom croí na ceiste a léiriú agus táim ag lorg meafair éigin eile a thabharfaidh slí isteach dom chuig na rudaí seo a bhíonn ag dó na geirbe agam.

Más buan mo chuimhne is minic a chuala mé an focal *sheila* sa scannán *Crocodile Dundee* agus mo dhuine ag caint faoi na mná.

Ceann de na rudaí a chuaigh i bhfeidhm orm an oíche úd ná an spiorad agus an greann a bhí ag baint le Spillane.

Tá mo bhainisteoir ag caint leo agus thugadar a bhfocal go dtabharfaidís thar n-ais dom é ar phraghas éigin.

Ní chuirfeadh sé aon ionadh orm dul chuig preasócáid i mBanc Ceannais na Eorpa anseo i Frankfurt ceann de na laethanta seo agus fógra a fheiscint ag an doras: "Fáilte roimh ghnó trí Ghaeilge! " *Is as Cathair Chorcaí Stiofán Ó Foghlú.

Ní chuirfeadh sé aon ionadh orm dul chuig preasócáid i mBanc Ceannais na Eorpa anseo i Frankfurt ceann de na laethanta seo agus fógra a fheiscint ag an doras: "Fáilte roimh ghnó trí Ghaeilge! " *Is as Cathair Chorcaí Stiofán Ó Foghlú.

Dá stróicfeadh sé leis agus mé a fhágáil ina cheann dhéanfainn féin gnaithe breá.

Bhí Susan tar éis breith ar uillinn orm do mo stiúradh go discréideach go dtí coirnéal neodrach.

"A Derek, a chroí, an ndéanfá grá Dé agus an rud atá cruinn thart faoin doras a ghlanadh suas.

Céim Ghaeilge agus Fhraincise atá á déanamh agam sa Choláiste Ollscoile Baile Átha Cliath, mar sin d'oir sé go mór dom dul chuig coláiste ina bhféadfainn feabhas a chur ar mo chuid Fraincise gan ligean do mo chuid Gaeilge dul i ndearmad.

"Feileann sé níos fearr dom oibriú ón mbaile mar nach gá taisteal fada a dhéanamh chuig oifig ar bith.

Bhí sé iontach tógtha agus tháinig sé anuas agus chnag sé mé.

"Chan fhacthas domh go raibh an saibhreas céanna i nGaeilge ach de réir a chéile tuigeadh domh go gcaithfinn pilleadh ar ais arís, leis an *cliché *sin a úsáid, ar thobar an dúchais agus athshealbhú a dhéanamh ar mo dhúchas féin.

Tháinig mé go hÉirinn i mí na Samhna agus phill mé i ndeireadh na Bealtaine, agus dheamhan athrú a bhí ar an aimsir - mar sin, níor mhothaigh mé an t-am ag sleamhnú uaim.

I gceann de na bailte iascaireachta chonaic mé póstaer a chuaigh i gcion orm - grianghraf beag an duine de 270 duine, ainm agus dáta leis - an lá a cuireadh sa phríosún iad, measaim.

Chuaigh an teanga i bhfeidhm go mór orm.

Ceart go leor, a déarfaidh tú, ach cén fáth ar shocraigh tú ar Ghaeilge a fhoghlaim? Inseoidh mé duit cad a spreag mé.

ba léir dom freisin gurbh éigean dom an teanga sin a bheith agam chun cultúir na tíre a thuiscint go hiomlán.

Ba é an rud ba thábhachtaí ná gur léiríodh dom nach bhfuil an Ghaeilge marbh ná leathmharbh ach beo bríomhar agus í á labhairt i measc na bpáistí óga.

"Anois, a Áine," ar seisean, "má chluinim go bhfuil an marlachán de dhuine sin fá scread asail den teach, nár aifrí Dia orm é, cuirfidh mé amach ar an tsráid thú.

Ós rud é gur duine é mo chara atá go mór in éadan Shinn Féin, bhain a ráiteas stad asam.

Agus tá sí trí bliana déag agus ceithre scór! "Bhí sé d'ádh orm ansin go raibh Caitlín Ní Dhomhnaill, a bhfuil clú agus cáil uirthi sa lá atá inniu ann, sa darna doras domh.

"Faighim litreacha galánta as achan chearn den domhan ag tabhairt buíochais domh, daoine ag inse domh gur bhain siad pléisiúr as ceardlann nó as mo chuid ceoil.

Is é ábhar bróid do mo mhacasamhailse go n-éisteodh siad liom.

Is é ábhar bróid do mo mhacasamhailse go n-éisteodh siad liom.

Beo!: An gcaitheann tú formhór do shaoil trí mheán na Gaeilge? AH: Labhraím Gaeilge leis an fhear atá ag roinnt tí liom.

Caithfidh mé a rá gur chuir sé sin as beagainín dom.

Ach bhí mise bródúil as an áit a dtáinig mé as agus an cúlra clainne a bhí agam agus ní raibh aon fhadhb agam riamh ag rá, 'Okay, siúd é mise, glacadh sibh liom nó ná glacadh sibh liom.

Tá airgead ag teastáil le gnó a rith ach ní hé an t-airgead a spreag mise.

Tá mé ag iarraidh dóthain airgid le coinneáil ag imeacht agus tá mé breá sásta leis sin.

D'éirigh mé as an tsiopadóireacht a dhéanamh sa bhaile sin, mar chaitheadh daoine seile orm.

Tháinig póilíní agus chuir siad i mo leith go raibh mé ag iarraidh airgid ar dhaoine.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

In eachtra cháiliúil i gclár sa dara sraith, ghlac sé seilbh ar mhicreafón fógróra in oifig ollmhargaidh in Helsinki na Fionlainne agus d'fhógair sé i nGaeilge go raibh buachaill dána cúig bliana d'aois tar éis micreafón a thógáil agus gur cheart dá mháthair é a thabhairt léi as an siopa láithreach! Nuair a bhuail mé le Hector i nGaillimh le déanaí rith sé liom gur duine é nach gcloíonn le rialacha ar bith, is cuma cé acu na rialacha a bhaineann le cláracha taistil nó rialacha ghramadach na Gaeilge atá i gceist.

Ghoill sé sin orm, agus d'amharc mé ar an chathaoirleach arís, ach ní raibh focal as faoi.

* Gluais • Glossary doirtealsink cith fearthainnea rain shower trup na veainthe noise of the van cabhsalane uiligall thriomaigh méI dried go bhfeicfinnuntil I'd see inneall an chairrthe engine of the car casta asturned off ar bheannaigh sé domhthat he greeted me modhúilgentle bradáinsalmon scadáinherring beithíochbeast boladh milis an éisc ár gclúdúthe sweet smell of the fist covering us leitheannaflat-fish troisccod Ar mhothaigh tú an toirneach?Did you hear the thunder? cibé ar bithanyway reoiteoirfreezer bheir sé ar na scadáin ina bpéiríhe caught the herring in pairs crágalarge hands gágcrack de bharraíochtin excess cúpla crág oighreoigea few handfuls of ice ina mullachon top of them bhog sé go fadálachhe moved slowly cruithump go foighdeachpatiently drochthimpistea bad accident is mór an garit's a good thing dhéanfaidh sin muidthat'll do gan a thomhaswithout weighing it dlaíóg ghruaigestrands of hair sa chisteanachin the kitchen cuma bhrónacha sad look ó mhaidinsince this morning corrlásome days deoirdrop go fuireachaircautiously ródhánatoo bold/cheeky sliosslice tarraingtto draw Tae uilig a ólaimseI only drink tea an aimsir seothese days Ailt an ChorráinBurtonport ráchairtrun, demand monarchainfactories d'fhear céileseyour husband iascairefisherman An ScreabánThe area in Gaoth Dobhair where factories are located cibé cá fhad is a mhairfeas sin!however long that'll last dhéanaim i dtólamh dearmadI always forget a cailleadhwho died an lá faoi dheireadhthe other day Char mhothaighI didn't (hear) stócach óga young lad ailsecancer cearrwrong Thug sé a bhásIt killed him bolgam taea mouthful of tea fuarthas a chorp báitehis drowned body was found dhá chónairtwo coffins dhá fhairetwo wakes coisreacadh Dé orainnGod bless us A Dhia ár sábháilGod save us buille tromheavy blow bíodh slios den cháca sinséir sin agathave a slice of that ginger cake lán marahigh tide sruthánstream meascaithe leismixed with it slanntracha éiscfish scales fearthainnrain níochánwashing ar son an taefor the tea B'fhearr domhsa a bheith ag gabháil giota eileI'd better be going ar shiúlgone ag teacht isteach domhon my return uchtánarmful, load carried close to chest éadaí leaththirimehalf-dry clothes a smaointigh méthat I remembered nár íoc méthat I didn't pay

"Nach bhfuil tusa ar fad ag fágáil na coire sin orm.

Tá go leor ar m'aicíd," ar sé.

"Órú, ní thig an aclaíocht domhsa cibé.

"Tá mé ag obair ar leabhar eile anois, ach *God bless us*, tá sé do mo mharú! Tá sé ghearrscéal críochnaithe agam ach níl iontu ach an chéad dréacht agus níl meas dá laghad agam orthu.

Foghlaim na staire ======= Tá fadhb ag baint, feictear dom, leis an dóigh a bhfoglaimíonn muid an stair, mar insítear dúinn mar scéal ár náisiúin féin í.

Beidh mé siúlach scéalach an fhad is a oireann sé dom.

Nach bhfuil tú ag déanamh go mbeidh an *boss *ag iarraidh tuairisc iomlán air seo? Cad é atá tú ag dul a rá leis?" "Ní chuirfidh sin lá buartha orm.

Ach táimse im chodladh is ná dúistear mé.

Ach is stíl fhidléireachta iarthar an Chláir is mó chuaigh i gcion orm ag an aois sin.

Gheall siad ráiteas a sheoladh chugam ach níor tháinig faic go fóill.

Chuir mé ar siúl ceirnín leis na Chieftains agus chuaigh sé i bhfeidhm go mór orm.

Is tú an t-aon chara nach dtréigfidh mé riamh, murab ionann is Bertie an (blíp).

Bhí sé olc go leor nuair a a bhí na banaltraí ag troid liom, ach ansin thosaigh na (blíp-ing) fearaltraí ag baint na bputóg asam fosta.

An dtuigeann duine ar bith mo chás, ach tusa, a leabhairín mo chroí? Maithfidh tú dom, a thaisce, a leabhairín, a stóirín, má roinnim an méid a scríobhaim anseo le Balor na Súile Nimhe.

Murach mé, a smaoinigh sé, ní bheadh duine ar bith anseo fós, b'fhéidir, ach é fágtha go silfeadh an deoir dheireanach fola agus a anam as i ngan fhios dó féin is don saol agus bheadh imithe cheana féin agus ar thóir lóistín i saol éicint eile.

"A chois, a chois, ná clis anois orm," a bhéic sé ag fuarchaoineachán.

Ceann de na rudaí a spreag chun gnímh mé ná nuair a chuaigh cara liom as Béal Feirste ar aisteoir é go RTÉ chun triail a dhéanamh agus diúltaíodh dó.

Tá mé ag seinm ceol tíre agus cheol traidisiúnta na hÉireann ó dheireadh na n-ochtóidí agus chítear domhsa nach féidir idirdhealú a dhéanamh idir an Ghaeilge agus an ceol.

Ní dheachaigh sin i bhfeidhm orm riamh, ar chúis éigin.

"An droim atá ag cur orm.

Tá na lámha síos liom fosta," arsa Seán go truacánta, "agus tá mé stiúgtha leis an ocras.

" "Dhéanfaidh sin mo ghnaithe," arsa Seán.

Chonacthas domsa gur bagairt a bhí anseo; d'eisigh an NATFHE agus UNISON ráiteas faoin chás roimh an Nollaig ach sheol sé ríomhphost chugamsa amháin.

Chaith sé cuid mhaith den am ag gearán fá dtaobh díomsa agus an dóigh ar thug mé an scéal don *Lecturer*, agus dúirt sé liom go mbeadh trioblóid ann faoi sin.

Stad m'abhcóide mé go rialta chun aird na mbreithiúna a tharraingt ar na cáipéisí fianaise agus chuir siadsan ceist orm anois is arís.

D'aithin mé an lus míonla, méiríní púca, deora Dé, magairlíní beaga corcra agus an fhéithleog.

"Nach méanar domh," ar seisean leis féin agus d'oscail sé canna beorach.

Sách maith dom má chaill mé roinnt airgid, a deir tú, ní fiú bheith ag geonaíl faoi anois.

Ar dtús, nuair a chonaic mé go raibh sráideacha á n-ainmniú as íospartaigh de chuid 9/11, rith sé liom go raibh onóir níb fhearr tuillte acu.

Táim iontach buíoch de na mílte léitheoir a scríobh isteach ag déanamh comhghairdis liom mar eagarthóir sealadach as siocair caighdeán na truflaise a bheith i bhfad níos airde ann ná mar a bhíonn de ghnáth.

Le fada an lá bhí mé ag impí ar Ó Doornail mé a chur mar thuairsceoir chuig an Irish Fest i Milwaukee agus dhiúltaigh sé glan dom gach bliain.

Cad é faoi Bhalor? Níorbh fhada go raibh Balor sínte in aice leo - scaifte Meiriceánach fíorGhaelacha ag brú deochanna orm, ag stánadh orm agus laochadhradh ina súile, iad cinnte gur ag cumadh m'ailt do *Beo Ar Éigean *na míosa seo chugainn a bhí mé.

Bhí an pocaide gabhair giota beag róchairdiúil, agus é ag tabhairt soncanna dom, ag iarraidh scorán ar mo *fleece* a ithe.

Shiúil lanúin i mo threo, agus bheannaigh siad dom.

Bhí an mac ag mairgní fá dheirfiúr a bheith ag tabhairt drochíde air go dtí gur dhúirt an mháthair, "Stadaigí a cheastóireacht orm, tabhair suaimhneas domh nó ní bhfaighidh duine amháin agaibh uachtar reoite.

Ach deir sé: "Chuaigh sé i bhfeidhm orm agus chuaigh mise i bhfeidhm air.

Ba é Tomás a spreag mé chun freastal ar chúrsa samhraidh coicíse ag Áras Mháirtín Uí Chadhain, ar an gCeathrú Rua i gConamara.

Ar seisean, "Thosaigh mé ag scríobh i mBéarla mar bhí daoine i gcónaí ag clamhairt orm, ag rá, 'Cén fáth nach scríobhann tú rud éigin ab fhéidir le gach aon duine a thuiscint?'" Tá stíl ar dóigh aige sa Bhéarla chomh maith le sa Ghaeilge.

" "Seo chugam," arsa sí agus bheir sí ar an bhréid agus thug sí sciúradh gasta d'aghaidh a mic.

"Ní thug sé croí isteach féin domh.

Bhí guth agus ceol iontach aige, agus cosuil leis an chuid is mó den dream sin, chítear dom, feasóg air agus é tógtha le polaitíocht na heite clé.