In ainneoin go mbaineann a shaothar le cúrsaí faisin agus *haute couture*, tá dlúthcheangal le saol na healaíne agus na dealbhóireachta le brath sa taispeántas seo.

Is é an dóigh is fearr le dul chun cinn a dhéanamh ná níos mó saothair a chaitheamh in áiteanna mar seo, sa dóigh is go mothóidh daoine go bhfuil siad páirteach sna rudaí atá ag tarlú.

Tá gaol speisialta fadbhunaithe ag an dánlann le go leor ealaíontóirí agus leis an phobal agus is dá bhrí seo atá saothar dúshlánach úr - tionscadail phoiblí, ealaín bheo (*performance*) agus taispeántais dánlainne - á chur ar fáil anois.

Tá an mana "ní neart go cur le chéile" caite ar leataobh agus luach a saothair á lorg ag na páirtithe - cumhacht pholaitiúil.

"Tá mé dubh san aghaidh ag inse duit saothar a ghlacadh le do chuid oibre.

Bhaineas triail as fón póca ach toisc gur scriosadh roinnt aeróg agus de bhrí go raibh cúpla milliún eile ag iarraidh scairt a chur ar a muintir féin, ba shaothar in aisce dom é.

" An dream a bhíonn ag obair sa stáisiún mar chaitheamh aimsire, ní chuireann siad an saothar céanna isteach san obair, dar léi, is a chuireann na craoltóirí a bhíonn ag iarraidh dul leis an chraoltóireacht mar ghairm.

Ar ndóigh, is mian leo thar aon rud eile go mbainfí úsáid as toradh a saothair.

Is álainn iad na moscanna anseo ach meabhraíonn na foirgnimh eile Beirlín dom, Oirthear Bheirlín aimsir an Chumannachais, agus is é a deir siad ná, "Nach téagartha sinn anois! Nach orainn atá an rath!" Is ea, tá Teamhair ina féar agus féach an Traí mar atá … An bhfuiltear ag teacht i dtír ar Indiaigh ar bhealaí eile fós? Chonaiceamar saothar an-bhreá le healaíontóir Indiach anseo, déanta as adhmad, iad ar díol ar 250 dirham an ceann, abair tríocha punt.

Fuair muid teachtaireacht dhea-mhéine ó Mháire Mhic Giolla Íosa, Uachtarán na hÉireann le gairid inar ghuigh sí rath is séan ar ár saothar.

Ar ndóighe saothar in aisce a bhí ann nó is cinnte go mbeadh sé chomh holc agus a bhí ariamh taobh istigh de dheich mbomaite.

Saothar in aisce a bhí ann, áfach.

Bíonn ar na léachtóirí saothar mór a chaitheamh chun na mic léinn a spreagadh le páirt a ghlacadh sna ranganna agus mar sin de ní bhacann a bhformhór leis seo a dhéanamh mar gur dóigh leo gur am amú é.

Nuair a fhéachann tú thart ar a theach, atá suite i lár chathair Dhoire, chíonn tú saothar a dhéanann cur síos ar a shaol ar bhealach atá pearsanta agus macánta.

Cuireann sin bród mór orm mar tá a fhios agam cad é an saothar a chuireann na daoine sin orthu féin ag iarraidh a bheith ag foghlaim.

Conas mar a mhaireann na daoine ======= Baintear luach saothair cuibheasach maith as cúrsaí turasóireachta anois agus tá roinnt mhaith daoine sáite sa ghnó seo ar shlí amháin nó slí eile.

Níl a fhios agam an bhfuil aithne mar is ceart ag aon duine ar Sheosamh Mac Grianna (1900-1990) nó níor scaoil sé a rún ariamh ach tá aithne go leor ar a shaothar.

* Gluais • Glossary beathaisnéis údaraitheauthorized biography a dialanna pearsantapersonal diaries páipéir phríobháideachaprivate papers go dtí gur insealbhaíodh í ina hUachtaránuntil she was installed as President dódh nó tréigeadh 1,800 teach1,800 houses were burnt or abandoned lámhachshooting rachtoutburst acraí tíhousehold utensils as go brách leooff they went léiriúproduction cheanncheathrúheadquarters coistí cosanta áitiúlalocal defence committees dírbheathaisnéisautobiography gan strówithout difficulty i dtaiscesaved do lá na coise tinnefor a rainy day bhí cúrsaí chomh dona sinthings were so bad dá mba gháif it was necessary leithleachasselfishness scoilt aduainstrange split chiap sé Máire ar fadit really tormented Máire easpa suimelack of interest tragóidítragedies Cumann Naomh Uinseann de PólVincent de Paul Society baill shinsearacha na heagraíochta sin cois Lifethe senior members of that society in Dublin tuairisc suas lena bhéal dóa report up to his face géarchéimcrisis chun an Cumann a ghríosadhto spur the Society into action saothar in aiscewaste of time déistindisgust ag cáineadhcriticising ciúnaithe go mórgreatly quietened línte síochánapeace lines ruathair laethúladaily raids polarúpolarization girseacha ógayoung girls nóibhéinenovena cailín aonaira lone girl ní ba ghaire don ghráscarnearer to the scuffle le dul i gcabhair ar Catherineto go to Catherine's help an cúigear a ruaigeadhto drive the five off riochtstate a cuid néarógher nerves clocharconvent ar an Iúrin Newry tachrántoddler eachtraincident círéibriot faoi lán seoilin full swing ag glioscarnachglistening bréan le boladh gáissmelling bad from gas comhracfight otharcharrambulance formhór an bhealaighmost of the way ag dul ar foscadhsheltering ag sciorradhsliding ag lámhacáncrawling fras lámhaighvolley babhlaíbowls a gciarsúirtheir hankies leachtliquid cosaintprotection bodhardeaf bhí scolaíocht speisialta de dhíth airhe needed special schooling ba ghnách leishe used to d'fhaigheadh sé síob abhailehe used to get a lift home stad an bhusthe bus stop thuirling séhe disembarked neamhurchóideachinnocent bábántainnocent ag cogarnaíl taobh thiar dewhispering behind him trup na mbrógthe sound of the shoes neamhchoireachinnocent níor shamhlaighhe didn't imagine an t-uafásthe horror anfaterror cortwist dírithe ar a chloigeann lomaimed at his bare head scáilshadow scoilteadh a bhlaoschis skull was split open scréachascreams na hionsaitheoiríthe attackers níos truacántamore plaintive go prasquickly ag maothú an chairpéidmoistening the carpet Ba dhóbair dó bás a fháilHe nearly died go raibh an t-ádh dearg airthat he was extremely lucky ar mire le feargmad with rage beaginmhehelplessness cé a bhí ciontachwho was responsible níor cúisíodh duine ar bith riamhnobody was ever charged ciontach i ndúnmharúguilty of murder go gairid i ndiaidh an ionsaitheshortly after the attack ag maíomhstating seanphionós na fuipethe old whip punishment i gcás coirpeach a gheofaí ciontach i dtromionsaíin case of criminals found guilty of assault peann a chur le párto put pen to paper aiféalaregret gur éiligh sí pionós corparthathat she demanded corporal punishment ag teacht salach ar gach ar chreid sí riamh anngoing against everything she ever believed in

Chaith sé seacht mbliana ag obair ar leabhar ar shaothar Mháirtín Uí Chadhain agus bhí díomá an domhain air a laghad díospóireachta a bhí ann nuair a foilsíodh an saothar.

Bhí dochtúireacht bainte amach aige ar shaothar Mháirtín Uí Chadhain faoin am sin agus bhí sé tar éis dhá bhliain a chaitheamh ag múineadh i gColáiste Úrmhumhan i Luimneach.

Is saothar pléascánta é seo atá neamheaglach agus amh.

Is moladh conspóideach gan amhras é seo, go háirithe má chuirtear san áireamh go dtéann gach mac léinn tríd an gcóras oideachais gan fiú saothar amháin as Portaingéilis a léamh.

Níos deireanaí sa fichiú haois, d'fhoilsigh Breandán Ó hEithir agus scríbhneoirí eile saothar liteartha a choinnigh an t-oileán sa nuacht.

* Gluais • Glossary sprioctarget ní túisce anseo thúno sooner are you here iontach slachtmharvery tidy beathalife mórphearsa ficsingreat fictional character dílleachtaorphan sa tsraithin the series uaighgrave an oiread is siolla amháin dá shaotharnot even a syllable of his work oilithreachtpilgrimage clúiteachrenowned a mhaíomhto boast iarsmalannmuseum tairgtear camchuairteannatours are offered bantreoraífemale guide díomhaoinidle ag blaiseadh den saolgetting a taste of the life troscánfurniture sprúillí mionsonraíochaminor fragments col ceathrachacousins ní chónaíodh Montgomery féin ann riamhMontgomery himself never used to live in it adhlacthaburied i do chomhchuairteoiríin your fellow-visitors iad a rangúto categorise them SeapánaighJapanese díograiseachenthusiastic searmanasceremony a fhiafraí deto ask dúilliking luachannavalues chomh patuar intias apathetic towards her smidword, syllable carrchlóscarpark mionsamhailminiature éalúescape proinntitherestaurants camchuairt oidhreachtaheritage tour baiste asnamed after a cuid pearsanher characters bunchlochfoundation-stone straitéis mhargaíochtamarketing strategy uimhirphlátaínumber plates gléastadressed príomhsheómain show Oileánaighisland-people mórtasach asproud of dúchasachnative mangairísellers ollúna mórluachachaself-important professors tionscalindustry débhríochambiguous bréan den ealaín ar fadsick of the whole carry-on tuairiscítearit is reported frith-Anneanti-Anne Is stáitsíodh an t-ilsiamsa AnnekensteinAnd the variety show Annekenstein was staged fonóidmockery d'íomhá fholláin Anneof Anne's clean image casadhtwist is barrúlafunniest cúiseamhaccusation leispiachaslesbianism (chuir sí(she nuair a d'áitighwhen she argued comhdháilconference leispiachas folaithehidden lesbianism cairdeasfriendship cumann leispiach nár cuireadh i gcríchunfulfilled lesbian love oirirceminent flúirse tagairtílots of references homa-anghráchhomo-erotic traidisiúnaithetraditionalists ábhar a stoitheadhto take material comhthéacscontext náireachshameful scannalachscandalous nach bhfuil bun nó barr leiswhich has no basis i dtólamhalways treoraí ar leitha separate guide na sluaite leispiachathe crowds of lesbians díoltas DéGod's revenge mallaithedamned go mear ocrachquickly and hungrily páirc mhór siamsaíochtaa big amusement park tithe itheacháineating houses tuirlingtto alight ar an drochuairunfortunately níl tásc nó tuairisc arthere is no sign of ag foghlúplundering ag creachlooting fáilteachwelcoming go gealgháireachcheerfully le teann diabhlaíochtaout of devilment sé glúinesix generations dubh le turasóirípacked with tourists cárgrimace níos féile ó thaobh síntiúis láimhe demore generous when it comes to tips oineachhonour freastalaíwaitress babhla seabhdairbowl of chowder ciseán bonnóg is craicéira basket of scones and crackers féachaint an bhfuil aiste ar an iasc sa linn bhainneto see if the fish are taking the bait in the pool of milk diúilicínímussels breallachclam portáncrab gliomachlobster trosccod róshrónachtoo nosey meascthamixed glasraívegetables diúgann tú an t-anraithyou drain the soup an braonán blasta deiridhthe last tasty droplet

Is cinnte gur chuidigh na blianta sin le saothar Ballagh a mhúnlú agus go raibh siad mar chroisbhealach ina shaol ó thaobh fealsúnachta agus dearcaidh de.

Sa lá atá inniu ann is é Pádraig Reaney an t-ealaíontóir is cáiliúla ón mbaile, agus tá a shaothar le feiceáil i mbailiúcháin phríobháideacha ar fud an domhain.

B'fhéidir nach féidir an meon Éireannach maidir leis an ól a athrú agus gur saothar in aisce a bheas in iarracht ar bith a dhéanfar.

Mar shampla, tá samplaí de shaothar an cheoltóra Singleton ó Bhaile Átha Cliath ar an suíomh atá aige siúd ag (www.

Cad é a shílfidh muintir na cathrach, mar sin, den saothar is úire atá le feiceáil ar a gcuid sráideanna? Tá tréad bó i ndiaidh teacht go dtí an phríomhchathair, ní an cineál atá beo, dar ndóigh, ach píosaí dealbhóireachta, múnlaithe mar bha agus maisithe ar dhóigheanna éagsúla.

Chuir dearcadh agus stíl Mhíchíl na focail seo i gcuimhne dom: "Tugaigí faoi deara lilí an bháin, mar a fhásann siad; ní dhéanann siad saothar ná sníomh.

Tá an-rath ar an stáisiún teilifíse seo ó bunaíodh é i 1996 agus is cinnte go bhfuil na ghníomhaígh teanga a raibh an fhís acu an chéad lá riamh, agus a throid ar feadh na mblianta fada go dtí gur fíoraíodh an fhís, breá sásta leis an toradh atá ar a saothar.

Agus, ar ndóigh, is ceist oscailte í, cad is "fíor-Ghaeltacht" ann - beidh gach glúin inár ndiaidh in ann a rian féin a fhágáil ar ár saothar.

Deir na healaíontóirí féin go bhfuil brí mhorálta lena saothar, dar teideal *Death*, ina bhfuil dhá bhábóg phlaisteacha (an cineál a shéideann tú suas) múnlaithe i gcré-umha acu agus léirithe ag déanamh *Soixante-Neuf*.

" Dhírigh an Seoigheach ar chéim mháistreachta ansin agus thosaigh ar thráchtas a dhéanamh ar shaol agus ar shaothar Bhreandáin Uí Eithir.

Stáidéar daonna a bhí ann agus rith sí ina threo ag screadaíl, "Tá sé graosta!" Tá an taispeántas faoi bhagairt agus an saothar á chosaint ag gardaí ó shin i leith.

I ndiaidh bhás Ghearóid, bunaíodh Scoil Ghaeilge Ghearóid Tóibín i gcuimhne ar an fhear agus ar a shaothar, agus lean a chairde agus daltaí s'aige ar aghaidh lena obair mhaith.

Bhí na Cailvínigh i ndiaidh cosc a chur ar shamhlacha beannaithe agus na séipéil ar fad a ghealadh le haol agus, dá bharr seo, b'éigean d'ealaíontóirí fostóirí nua a fháil agus ábhair nua dá saothar.

Is ag an am seo a tháinig méadú ollmhór ar líon na saothar ealaíne a léirigh an gnáthshaol laethúil: mná ag dul don obair tí, fuadar na sráide, radharcanna gáirsiúla tábhairne ina raibh fír agus mná ag radaireacht le chéile, staidéir neamhbheo agus tírdhreacha.

An bhfuil aon teorainn leis na híobairtí seo atá lucht CLG sásta a dhéanamh? Agus gan de luach saothair ag a bhformhór ach cruatan, gortú, pian agus fulaingt, is iontach go deo an fuinneamh atá á chaitheamh agus an saothar atá ar bun.

An bhfuil aon teorainn leis na híobairtí seo atá lucht CLG sásta a dhéanamh? Agus gan de luach saothair ag a bhformhór ach cruatan, gortú, pian agus fulaingt, is iontach go deo an fuinneamh atá á chaitheamh agus an saothar atá ar bun.

Shíl mé go raibh mé sna flaithis; bhí mé ansin i stiúideo d'ardghrád le togha na gceoltóirí ó Scullion agus mo laoch Sonny Condell ar an taobh eile den fhuinneog!" Bhí próiseas difriúil ag baint leis an gcéad saothar eile.

Bhí seanchara Kelly, colúnaí an *New York Times *Maureen Dowd, i measc na ndaoine a labhair faoin chuimhne a bhí acu air agus a léigh óna shaothar.

Ina measc tá Peter Howson, ealaíontóir conspóideach agus Críostaí as an nua a bhfuil cáineadh déanta aige ar dhánlanna de bharr gan iad a bheith sásta saothar cráifeach a chur ar taispeáint.

Níl todhchaí ag an teanga mura bhfuil saothair phróis agus filíochta á scríobh.

Labhair sé le h**Éamonn Ó Dónaill** faoi scríobh an tsaothair seo, faoin saol acadúil agus faoin easpa measa atá aige ar an Aire Airgeadais agus ar bhaill eile de Rialtas na hÉireann.

" Deir sé gur cuidiú mór a bhí ann fosta eagarthóirí cumasacha a bheith ag plé leis an saothar.

Saothar cumadóireachta é, cruthúchán liteartha, réaltacht fhíorúil; réaltacht a bheadh cosúil le réaltacht a bheadh fíor.

Ní hé amháin go gcuireann an friotal síos ar an réaltacht fhíorúil a chumann an t-údar, thig a rá go gcumann an friotal féin an réaltacht sin os comhair shúile an léitheora gach uair a léitear an saothar; go gcumann an léitheoir an réaltacht le focail an údair le linn a chuid léitheoireachta.

D'fhreagair Antonio Paolucci, an duine a bhí freagrach as athchóiriú taiscí ealaíonta agus séadchomharthaí stairiúla i bhFloráns, nach raibh tír ar bith eile ar domhan níos fearr ná an Iodáil ag athchóiriú saothar ealaíne, ag tabhairt le tuiscint gur mheas sé go raibh claontuairim in éadan na hIodáile i gceist sa chás seo.

Sa 174ú taispeántas bliantúil, a bhí ar siúl san Acadamh Ríoga Ibéarnach ag tús an tsamhraidh, bhí suas le míle saothar ealaíne ó dhaoine éagsúla le feiceáil, agus go leor stíleanna difriúla.

Bhíodh mo mháthair Harry de shíor ag moladh mo shaothair agus mé óg.

An tslí a roghnaítear na saothair a thaispeántar ná go gcruinníonn ochtar nó mar sin de na hacadamhaithe le chéile chun iad a mheas.

Tá na daoine ann fíormhaith ag crochadh na saothar freisin.

B'fhéidir nach iontas ar bith é ar an ábhar sin aiste a bheith anseo agam tá cúpla mí ó shin ar *thús *'Bullaí Mhártain' ná gur chuir mé sonrú speisialta i gclúdach na leabhar agus sna blurbaí in aistí eile a scríobh mé roimhe seo! Is beag gné de shaothar litríochta is tábhachtaí ná an tús.

Tá sé furasta go leor smaoineamh ar shamplaí de shaothair ealaíne a spreag conspóid de bharr iad a bheith "caite le chéile" nó "gan mórán scile nó ceardaíochta a bheith ag baint leo" - *Brící *Carl Andre mar shampla, 120 bríce a cheannaigh an Tate i Londain i 1972.

" Nuair a bhreathnaíonn tú ar an saothar, idir phaidríní lonracha agus aghaidheanna ildaite Mhuire agus na naomh éagsúil, agus tú píosa uaidh, cuireann crosanna na ngadaithe rud éicint i gcuimhne duit: dhá thúr cháiliúla an Lárionaid Trádála Domhanda.

" Is éard atá sa *Yellow Man *ná bailiúchán de shaothair ina bhfuil pearsa atá go hiomlán dearfach; cónaíonn sé san Iodáil agus atá saor ó fhadhbanna an tsaoil mhóir.

Mhol sé fosta Bríd Nic Daibhid as Bun Cranncha, bainisteoir ICCM, as a saothar ag bailiú airgid don eagraíocht.

Is úrscéal coireachta é atá suite i mBéarra i gContae Chorcaí agus an chéad saothar cruthaitheach ón Bhleá Cliathach seo a bhfuil aithne níos fearr uirthi mar stiúrthóir agus mar léiritheoir teilifíse.

Agus ní ealaín gan tábhacht atá i gceist mar gur bhuaigh na saothair aisteacha seo go léir an duais cháiliúil sin i saol na healaíne atá ar nós Oscars shaol na scannán: Duais Turner.

" Tá sé fíor, b'fhéidir, nach smaoiníonn daoine ach ar chláracha mar "Turas Teanga", "Léargas", "An Nuacht" agus "Scannal" agus nach gcuimhníonn siad ar an saothar a chaitheann RTÉ leis na cláracha a dhéantar ar son TG4.

Suimiúil go leor, tá an ráiteas seo oiriúnach go maith faoi láthair agus saothar páiste ag cruthú iontais agus ag saothrú neart airgid i saol na nua-ealaíne i Meiriceá.

Le cois na drámaíochta seo, tá sé thaispeántas ealaíne agus grianghrafadóireachta de shaothar ealaíontóirí óga agus ealaíontóirí áitiúla tar éis bheith ar siúl san ionad le sé mhí anuas.

Déanfaidh an saothar seo na hathruithe a tharlóidh sa chathair i rith 2005 a nochtadh agus beidh sé le feiceáil i lár na cathrach.

Is minic nach dtuigeann siad ach oiread, is léir, saothar agus díograis an Gharda Síochána i gcásanna drugaí agus, go deimhin, tarlaíonn sé uaireanta go bhfágtar na gardaí lasmuigh de na tithe cúirte agus na mangairí drugaí ag magadh fúthu.

Oifigí nua-aimseartha agus geala gan landairí atá iontu, saothair ealaíne ar na ballaí agus teacht ar an idirlíon acu siúd a bhíonn ag feitheamh ar choinne san fhorsheomra.

Tá saothar Harry Clarke le feiceáil in ionaid éagsúla: Gailearaí Crawford i gCorcaigh, Dánlann Chathrach Hugh Lane don Nua-Ealaín i mBaile Átha Cliath agus Díseart sa Daingean, Contae Chiarraí.

An é gur cheart dúinn seanmhúnla na Gaeltachta a chaitheamh uainn agus saothar níos mó a chaitheamh leis an teanga sa Ghalltacht agus i gcodanna éagsúla den domhan? Ar cheart dúinn ar a laghad cuid de na hacmhainní atá á gcaitheamh ar an Ghaeltacht "thraidisiúnta" faoi láthair a chaitheamh ar na grúpaí agus ar na daoine aonair i ngach cearn den domhan, go háirithe i Meiriceá Thuaidh, a úsáideann gach uirlis chaidrimh agus chumarsáide, go háirithe an t-idirlíon agus an ríomhphost, lena gcuid Gaeilge a chleachtadh? Tá "pobal" nua Gaeilge tagtha chun cinn! Tá "Gaeltacht" dhomhanda gan teorainneacha geografacha á cruthú.

Nuair a bhuail mé le hAnna Ní Ghallachóir, Stiúrthóir Ionad na dTeangacha san ollscoil le linn na míosa seo caite, ceann de na chéad rudaí a thug mé faoi deara ná saothair ealaíne a cuid páistí ar crochadh ar bhallaí a hoifige gile.

Ach ní aithneofaí go hoifigiúil an saothar a bheadh caite acu lena bhfoghlaim le córas caighdeánach tástála.

Is le linn na tréimhse míshocra seo dá shaol a rinne Caravaggio an chuid is tromchiallaí agus is géarchúisí dá shaothar, agus, murab ionann agus an chuid is cáiliúla dá shaothar, atá le feiceáil gan stró in eaglaisí agus iarsmalanna sa Róimh, tá an saothar deireanach seo scaipthe in áiteanna éagsúla.

Cúitíodh a shaothar leis nuair a toghadh mar Chomhairleoir Contae é anuraidh.

Gluais • Glossary slatairea slip ar dhath na mealahoney-coloured lasairflame tochtdeep emotion ó shaol na mbeofrom the world of the living deorantachtaloofness colgrage caidéisinquisitiveness ar a buaicat its highest point go lomghéagachwith bare limbs reoitefrozen leáitemelted carnthaheaped gágacracks saothar na seanbhaiclethe work of the old crowd cleiteánpainter's brush cuideachtúilsociable leafa gáirefaint smile brí fhiáin na beathathe wild meaning of life amhrasachsuspicious ag bá na dtuamaídrowning the tombs go híoróntaironically go neamhshaoltaethereally í a fháscadhto squeeze her tathagsubstance go duasmántagloomily ní háil léi iad a dhíolshe doesn't want to sell them an dúluachairmidwinter cor tolgachstrong turning movement Fastaím!Nonsense! an chreachthe booty bruth féasóigea fluff of beard sméid sí isteach éshe beckoned him in súimínsip coscairtthaw i ngátarin distress ar foluainfluttering i mbreo samhratain a summer-like glow ciumhaisedge ina sheilbhin his possession agus shín uaidh a lámh á lorgand he extended his hand looking for it rian a choshis footprints

Is ‘saothar idir lámha’ é TG4.

Is é an taispeántas dá shaothar atá ar siúl faoi láthair san Imperial War Museum i Londain an chéad mhórthaispeántas a bhí riamh le feiceáil i ndánlann náisiúnta a dhéanann athbhreithniú cuimsitheach ar a shaothar.

Sé bliana ina dhiaidh sin fuair sé áit sa Slade, an coláiste cáiliúil ealaíne i Londain, agus rinne sé staidéar ansin ar shaothar na seanmháistrí faoi stiúir Henry Tonks.

Go minic, nuair a léann tú agallaimh le stiúrthóirí cáiliúla scannán, maíonn siad gur spreagadh iad le dul i mbun scannánaíochta tar éis dóibh saothair phríomhstiúrthóirí a linne a fheiceáil.

“Seolann an tAcadamh breis is 30 scannán chugam sa bhliain ar eagla nach bhfuil na saothair ainmnithe feicthe agam,” a deir sé.

Chun an saothar seo a chruthú, chaith Bowler dhá bhliain ag cur aithne ar na príosúnaigh; rinne sé iniúchadh géar ar a ngnáthaimh laethúla agus ghlac sé páirt iontu é féin.

Beidh saothar ceithre ealaíontóir déag as an tuaisceart agus seachtar as an deisceart ar taispeáint sa dá shraith seo.

D’úsáid Krantz sonraí ó Bhiúró Staitisticí Saothair agus ó Bhiúró Daonáirimh na Stát Aontaithe ina anailís, mar aon le staidéir a bhí déanta ag cumainn trádála agus ag grúpaí tionscail.

Tarraingíodh an cnuasach saothar seo le chéile ó dhánlanna agus ó bhailiúcháin éagsúla ar fud an domhain agus tá seoda icónacha le feiceáil ann, ar nós an *Virgin Shroud *(1993) ina n-úsáidtear acmhainní neamhghnácha (craiceann agus úth bó) mar amhábhar an tsaothair.

Leis an teanga chéanna a chuireann lucht a labhartha eolas ar an domhan iomlán ina maireann siad, rud a fhágann an saothar litríochta ina thrasghearradh den iliomad dioscúrsaí a thiteann amach sa teanga.

Leis an teanga chéanna a chuireann lucht a labhartha eolas ar an domhan iomlán ina maireann siad, rud a fhágann an saothar litríochta ina thrasghearradh den iliomad dioscúrsaí a thiteann amach sa teanga.

Roghnaíodh saothair liteartha as gach ré sa dá thír agus iarradh ar na péintéirí agus na peannairí freagairt do na píosaí sin.

Is samplaí den saibhreas agus den éagsulacht saothar atá le feiceáil sa taispeántas iad “Amhra Cholm Cille” le Dallán Forgaill ón 6ú haois agus “M’anam do sgar riomsa a-raoir” le Muireadach Albánach Ó Dalaigh, file Éireannach ón 14ú haois a rinne cónaí in Albain.

D’ólamar toradh an tsaothair i ndiaidh an turais, agus chuaigh an rang i gcionn amhránaíochta.

Ba shaothar in aisce é.

I dtaca le hAlison Lapper, dúirt sé: “Tá sé chomh néamhghnách sin daoine faoi mhíchumas a fheiceáil sa saol laethúil gan trácht ar iad a bheith nocht, torrach agus bródúil! Is é an ráiteas a dhéanann an saothar seo ná go dtig le daoine faoi mhíchumas a bheith chomh hálainn agus fiúntach le duine ar bith eile.

Bhí sé faoi shaothar ag iarraidh uafás agus alltacht an tsaoil a thuigbhéail.

Tá saothar mór caite aici féin agus a comhghleacaithe leis an fheachtas seo agus níl siad ar tí géilleadh go furasta.

Ealaíontóir Tí ======= I 1994, in Berkley, Cailifornia, osclaíodh an chéad taispeántas idirnáisiúnta d’ealaín cat i nDánlann Philip Wood inar taispeánadh saothar a bhí cruthaithe ag cait éagsúla agus ealaíontóir tí darbh ainm Buster ag cruthú* in situ *ina dhánlann féin.

Pawcasso agus a Ré Chrúbach? ======= Má tá tú den bharúil go bhfuil buanna speisialta ag do pheata féin, ba chóir duit roinnt ama a chaitheamh á bhreathnú go grinn le feiceáil an bhfuil na tréithe seo a leanas aige: an ndéanann do chat machnamh ar na marcanna a fhágann sé ina dhiaidh ar a thráidire dramhaíola? an bhfágann sé marcanna ar na ballaí leis na gráinníní dramhaíola atá greamaithe dá chrúba? an scríobann sé ar phíosa troscáin go leanúnach san áit chéanna amhail is dá mbeadh sé ag forbairt saothair? an maith leis a bheith ag amharc ar an teilifis agus an aithníonn sé ainmhithe eile ar an scáileán? Más féidir leat freagra dearfach a thabhairt ar an chuid is mó de na ceisteanna thuas, agus má tá tú go fóill in amhras faoi chumas ealaíne do chait, thig leat triail bheag a chur air a d’fhorbair síceolaithe MONPA, a bhaineann úsáid as ocht gcárta dhéag agus léaráidí orthu.

” Bítear ag gearán go minic nach ndéantar eagarthóireacht cheart ar leabhair Ghaeilge, go gceartaíonn duine éigin na profaí ach nach gcuirtear moltaí ar fáil don scríbhneoir nó nach gcuirtear comhairle air faoin tslí a bhféadfaí feabhas a chur ar an saothar.

Is cinnte gur mór is fiú an saothar seo agus tá moladh mór ag dul do Mhícheál Mac Giolla Easpuic, a bhailigh an t-ábhar seo as a stuaim féin sna blianta nuair nach raibh trealamh fóirsteanach ar fáil nó, in amanna fiú, an oiread sin measa ar an obair a bhí ar bun.

Saothair thoirtiúla ina raibh moltaí fiúntacha a bhí ina bhformhór.

Grúpa eile fós, thart ar an tríú cuid eile, bíonn siad ar saothar i ndiaidh 100 méadar agus is gearr go dtosaíonn siad ag siúl.

Is cinnte gur mór is fiú an saothar seo agus tá moladh mór ag dul do Mhícheál Mac Giolla Easpuic, a bhailigh an t-ábhar seo as a stuaim féin sna blianta nuair nach raibh trealamh fóirsteanach ar fáil nó, in amanna fiú, an oiread sin measa ar an obair a bhí ar bun.

Bheadh sé suimiúil a fháil amach cé mhéad uair an chloig a chaitheann daltaí scoile ag líonadh isteach bearnaí i leabhair shaothair – obair leadránach nach bhfuil buntáiste oideachasúil ar bith ag baint léi.

Ní saothar in aisce a bhí ann, áfach, sa mhéid is gur éirigh léi aithne a chur ar na daoine ba thábhachtaí i TG4 (nó Teilifís na Gaeilge mar a bhí air ag an am), daoine mar Chathal Goan, Mícheál Ó Meallaigh agus Siún Ní Raghallaigh.