tá teorainn leis an bhrú
there's a limit to the pressure
Mar sin féin, molann Virgin uaireanta d'Altan triail a bhaint as rudaí nua, ach tá teorainn leis an bhrú is féidir leo a chur ar an ghrúpa.
Tá sé ar nós
It's as if
Tá sé ar nós go bhfuil an t-uaillmhaíomh seo ár nglaoch ar ais chun an nóis taistil a bhíodh ag ár sinsear na céadta agus na mílte bliain ó shin.
tá ag éirí leo
they're succeeding
Tá na cathanna céanna le troid acu agus atá ag Gaeltachtaí beaga eile lena gcultúr a thabhairt slán, ach tá ag éirí leo é sin a dhéanamh.
tá cothromaíocht leochaileach
delicate balance
Gan dabht, tá cothromaíocht leochaileach idir saoirse trádála agus sláinte ainmhithe.
Tá mé dubh dóite ar fad de na dochtúirí
I'm really fed up with the doctors
Tá mé dubh dóite ar fad de na dochtúirí.
Tá leat
you've succeeded
Tá leat, mar is dócha go sílfidh do chuid cairde go bhfuil tú breá cluimhrithe.
Tá leat
you've succeeded
Tá leat, mar is dócha go sílfidh do chuid cairde go bhfuil tú breá cluimhrithe.
tá an deontas reaite
the grant is spent, finished
" "Seo, lig dithe, tá an deontas reaite agus níl pingin rua aici le mí.
tá an deontas reaite
the grant is spent, finished
" "Seo, lig dithe, tá an deontas reaite agus níl pingin rua aici le mí.
Tá sé siúd caoch
He's very drunk
Tá sé siúd caoch agus níl a dhath níos cinntí ná go mbeidh sé ag tarraingt orla bomaite ar bith anois," arsa Deirdre.
tá sé ar obair
he's started
"Ó, tá sé ar obair," arsa Deirdre.
Tá sé siúd caoch
He's very drunk
Tá sé siúd caoch agus níl a dhath níos cinntí ná go mbeidh sé ag tarraingt orla bomaite ar bith anois," arsa Deirdre.
tá sé ar obair
he's started
"Ó, tá sé ar obair," arsa Deirdre.
Tá sé d'éileamh ar
it is claimed that
Cléire Chiaráin
=======
Tá sé d'éileamh ar Chiarán naofa gur thug sé an Chríostaíocht go Cléire sarar tháinig Pádraig go hÉirinn.
Tá fios a ghnótha aige
he knows what he's at
Tá fios a ghnótha aige.
Tá sé iontach sásta
it's very handy
Tá sé iontach sásta," arsa Rita.
Tá seanbhlas orthu
they're stale
Tá seanbhlas orthu cibé.
tá mé ar an dé deiridh agat
I'm at the end of my wits with you
"Treabh fríd an chomad sin anois," arsa seisean, " nó tá mé ar an dé deiridh agat.
Tá mé bodhar ag éisteacht leis
I'm sick listening to him
' Tá mé bodhar ag éisteacht leis," arsa Caitríona.
tá a fhios ag madraí an bhaile
everyone knows
Ach tá a fhios ag madraí an bhaile go bhfuil sé an-deacair an Ghaeilge a fhágáil!
Smachtbhannaí
=======
Bhí smachtbhannaí ar mo thír agus ní raibh mé ábalta mo chuid airgid a chur thar lear le leabhair a fháil.
tá an-líofacht bainte amach aige
he has become extremely fluent
"
Tá sé ag foghlaim na Gaeilge le roinnt blianta anuas anois agus tá an-líofacht bainte amach aige.
tá romhat
you've got it all to come
Féadann tú tú féin a chroitheadh suas nó tá romhat.
Tá boladh ar dóigh agat
There's a great smell (referring to the cooking, not the person!)
"Tá boladh ar dóigh agat cibé," arsa Daire.
tá scaoll fúthu
they're in a panic, running scared
Tá an chuid is mó den phobal sna Stáit Aontaithe paranóideach agus tá scaoll fúthu mar gheall ar eachtraí an 11 Meán Fómhair.
tá sé ar bís
he can't wait
Fuair sé cúrsa Laidine mar bhronntanas Nollag óna sheanchara Gael-Éireannach, *Barrus Ó Donnabhanus Rossus* agus tá sé ar bís a *copulare* focal a roinnt leis an saol mór.
Tá tú ar rothaí anois
You've made it
"Tá tú ar rothaí anois, a mhic.
Tá mo mhisneach á thrá
my courage is running out
Tá mo mhisneach á thrá; mo choinsias á chliseadh.
Tá ceo ar do chuid súl ag an ghrá seo
This love thing has you blinded
"Tá ceo ar do chuid súl ag an ghrá seo, a ghasúir.
Tá an bhlagaid sa dream againn
baldness runs in the family/our lot
"Tá an bhlagaid sa dream againn, tá a fhios agat.
tá mo ghoile thiar ar mo dhroim
I'm absolutely starving
"Éist, tá mo ghoile thiar ar mo dhroim.
tá uisce le mo ghialltrachaí le dúil
my mouth is watering with craving
Agus mé ag suí chun boird le mo rogha de bhéile a phiocadh ón gclár leathan atá ar fáil le linn Sheachtain na Gaeilge tá uisce le mo ghialltrachaí le dúil! Ach ní fhéadfainn gan an choirm cheoil mhór in Break for the Border (i lár chathair Bhaile Átha Cliath) a bheas ar siúl Dé Céadaoin, 13 Márta a lua libh.
Tá an-tóir ar ranganna
classes are very popular
Tá an-tóir ar ranganna ar an bhfidil, mar shampla, le tamall anuas.
tá sé tuartha
it is predicted
Tharla na babhtaí is measa de El Niño go dtí seo i 1982-83 agus i 1997-98 agus tá sé tuartha ag lucht taighde go bhféadfadh babhta nua a bheith faoi lán seoil i mbliana.
Tá láithreacha seandálaíochta
archaeological sites
Tá láithreacha seandálaíochta anseo againn, iarsmaí ón luath-Chríostaíocht ann go flúirseach agus cultúr na nGael le blaiseadh ann.
Tá an chuma ar an scéal
it seems
"
Tá an chuma ar an scéal nach bhfuil Robin Livingstone nó eagarthóir bainisteoireachta an *Andersonstown News,* Máirtín Ó Muilleoir, ag iarraidh labhairt go poiblí faoi na himeachtaí seo.
Tá an caife ar obair agam
I've got the coffee on
"Tá an caife ar obair agam.
Tá boladh breá agat
it smells good (referring to the food)
Sa deireadh, le cor a chur sa chaint, dúirt sí, "Tá boladh breá agat, Bolognaise ab é?"
"Is é.
tá sé seo amhlaidh
this is the case
Nuair a bhíonn daoine go mór faoi mhíbhuntáiste agus beo ar an ghannchuid, is minic a théann siad i dtuilleamaí na coireachta agus tá sé seo amhlaidh i gcás na nAlbánach go háirithe, a bhfuil a *mafia* gach pioc chomh dainséarach leis an cheann dúchasach Iodálach.
tá an-rath air
it's very successful
Ansin anuraidh d'fhoilsigh muid an chéad úrscéal grafach Éireannach, *An Sclábhaí* agus tá an-rath air.
tá drochsheans
it is unlikely
Dá mbeifeá i d'fhoghlaimeoir Gearmáinise agus tú as tír ina labhraítear Béarla, tá drochsheans go bhfaighfeá deis do chuid Gearmáinise a chleachtadh sa Ghearmáin.
tá sé ardsíleálach
it has a high ceiling
Tá an RHA eisceachtúil mar shuíomh - tá sé ardsíleálach, tá neart spáis agus solais ann, agus staighre leathan maorga.
tá an teanga ar a toil ag Ellen
Ellen is fluent in the language
Níl mo chuid Iodáilise féin ró-iontach ach tá an teanga ar a toil ag Ellen.
Tá an dóchas ag trá
hoping is ebbing/running out
Tá an dóchas ag trá.
tá a mhalairt de scéal ag titim amach
the opposite is happening
Ach nuair atá uafáis leanúnacha ar siúl in oirthear agus i dtuaisceart Bhéal Feirste agus in oirthear Aontroma, tá a mhalairt de scéal ag titim amach i dtuaisceart Aontroma.
Tá mé ar tí an saol a fhágáil ag seo uilig
I've just had enough
"Tá mé ar tí an saol a fhágáil ag seo uilig," arsa Jemma léi.
tá slite aimsithe aige
he has found ways
Deir siad fós leis ó am go chéile gan a bheith ag seinm liricí Béarla ach tá slite aimsithe aige le déileáil leis seo.
Tá sé ina bhróis déanta
he's a total mess
"A Dhia mór na glóire, an bhfeiceann tú Tadhg? Tá sé ina bhróis déanta," arsa Siobhán.
Tá rún agam
it is my intention
Tá rún agam ceacht a mhúineadh don mhadadh sráide sin i Washington agus dá chuid bithiúnach.
tá an chosúlacht air
it appears
Sa limistéar seo ina raibh na daoine bródúil as a n-oidhreacht ó thaobh na teanga Gaeilge agus cúrsaí cultúrtha, tá an chosúlacht air go bhfuil meath ag teacht orthu seo de bharr brú ón tsaol taobh amuigh.
tá measarthacht ar achan rud
there's a limit to everything
"
"Bhuel, is é, ach tá measarthacht ar achan rud," ar sí.
tá rialacha níos déine
the rules are stricter
Rinne na foraoiseacha dochar mór do na locha agus na haibhneacha le fiche bliain anuas ach anois tá rialacha níos déine ann, rud a chuideoidh leis an cheantar.
Tá mé i ndeireadh na péice
I'm at the end of my tether
Tá mé i ndeireadh na péice.
Tá mo theanga amuigh leis an tart
I'm parched
"Tá mo theanga amuigh leis an tart.
Tá Gearóidín ag brath
Gearóidín intends
"
Tá Gearóidín ag brath leanúint ar aghaidh leis an obair atá ar bun aici sna blianta atá amach romhainn.
tá a fhios ag an saol
everyone knows
Ach, tá a fhios ag an saol go bhfuil cuid den téagar caillte ag an nGaeilge i gcuid mhór pobal Gaeltachta, agus ní éalóidh Carna ó shruth an tsaoil, fiú agus go bhfuil sé 50 míle siar ó chathair na Gaillimhe.
tá mo ghaosán ina rith
my nose is running
"
"Ó, níl orm ach cloigeann nimhneach agus tá mo ghaosán ina rith, sin é," arsa Fergus, nó bhí a fhios aige gur mhaith an té a rachadh idir Nóirín agus a mháthair.
Tá an t-ádh orainn
we are lucky
Tá an t-ádh orainn i Santa Cruz go bhfuil mórán ceoltóirí den chéad scoth ag teacht anseo.
Tá gach cosúlacht ar an scéal
it appears
Na rialacha
=======
Tá gach cosúlacht ar an scéal gur ar an gcluiche rugbaí mar a imríodh i Sasana é (cé go raibh rialacha éagsúla á n-úsáid fós) a bunaíodh rialacha an choiste, ach bhí cúpla athrú suntasach i gceist freisin.
tá líomháintí á ndéanamh
allegations are being made
Ach fós, gach uile sheachtain beagnach, tá líomháintí á ndéanamh i gcoinne Teachta Dála éigin agus amhras á chaitheamh ar a ionracas.
tá iarracht ar bun
an effort is being made
Ba bhreá liom cónaí i nGaeltacht uirbeach anseo agus tá iarracht ar bun chun Ceathrú Gaeltachta a chur ar bun, rud a thugann spreagadh mór dom.
tá an chosúlacht ar an scéal
it seems
In Éirinn, tá an chosúlacht ar an scéal go mbunóidh an Rialtas údarás nua craolacháin, má éisteann siad le moltaí an Fhóraim um Chraoltóireacht a foilsíodh mí Lúnasa seo caite.
tá cuil fhuar ar an lá
the day has a raw edge
"
Nuair a d'oscail Aoife an doras le dhul amach go dtí an carr dúirt sí le Gerry, "A Dhia, tá cuil fhuar ar an lá.
tá ceangail snaidhmthe
ties have been made
Le tamaillín anuas tá ceangail snaidhmthe le pobail in Oileán Chléire, in Oileán Mhanainn agus in Oileáin Thiar na hAlban.
tá iarracht ar bun
an effort is being made
Ba bhreá liom cónaí i nGaeltacht uirbeach anseo agus tá iarracht ar bun chun Ceathrú Gaeltachta a chur ar bun, rud a thugann spreagadh mór dom.
Tá a fhios ag an saol Fódlach
the whole country knows
Tá a fhios ag an saol Fódlach cén toradh a bheas ar an socrú nua: an bhliain seo chugainn beidh na heolaithe ag rá linn go bhfuil titim mhór eile sna stocanna amach ó chósta na hÉireann.
Tá go leor ar m'aicíd
there are many people like me
Tá go leor ar m'aicíd," ar sé.
Tá athrach de chéill agam agus tusa thart
I know better than that when you're around
"
"Tá athrach de chéill agam agus tusa thart.
Tá sé ar fheabhas
It's excellent
*Pop hit*! Tá sé ar fheabhas.
Tá an-tóir ar an Ghaeilge ach go háirithe anseo
The Irish language is particularly popular here
Tá an-tóir ar an Ghaeilge ach go háirithe anseo.
tá ag clis ar an gcóras sláinte
the health system is failing
Tá níos mó ná 4 mhilliún duine dífhostaithe, tá ag clis ar an gcóras sláinte agus tá na pinsin i mbaol chomh maith.
tá sé á phlúchadh
he is being stifled
Ní hamháin go bhfuil ar an gcáiníocóir íoc as feidhmiú na ndlíthe, tá sé á phlúchadh ag na dlíthe céanna.
ach tá céim chun tosaigh tugtha againn anois
but we've taken a step forward now
Tá staid na tíre ag cur ráiteas ciniciúil i gcuimhne dom: "Bhíomar ar bhruach aille inné, ach tá céim chun tosaigh tugtha againn anois.
tá cúrsaí athraithe
things have changed
Anois, tá cúrsaí athraithe.
tá an nós sin briste
that habit has been broken
Ach ní mar sin atá anois, mar tá an nós sin briste.
tá sé ar slabhrú agam
I have him wrapped around my little finger
Agus creidfidh an clabhstar mise nó tá sé ar slabhrú agam.
Tá a fhios aige Dia
everyone knows
Tá a fhios aige Dia go ndeineadh an cinneadh ceart nuair a tugadh an cuireadh thar n-ais go Maigh Nuad dó mar is mó gaisce a rinne sé ansin.
tá fada an lá ó shin
a long time ago
Bhí muid ag foghlaim na fidle i dteannta a chéile fá ghleanntáin ghlasa Ghaoth Dobhair, tá fada an lá ó shin nuair a bhí Dia ina ghasúr.
Tá an lá ag cruthú go maith
the day is turning out well
"Tá an lá ag cruthú go maith anois," arsa Aifric le duine de na banaltraí a bhí ag tarraingt cuirtín thart ar an tríú leaba síos ón fhuinneog, "nuair a smaoiníonn tú ar an mhaidin a bhí againn.
tá Loch Súilí
Lough Swilly
Ar thaobh amháin tá Loch Súilí agus Inis Eoghain.
tá an chuma air
it seems
Tá conspóid ag baint léi faoi láthair mar, de bharr na bhfigiúirí a d'fhoilsigh Coimisiún na Gaeltachta, tá an chuma air go gcuirfear amach as an nGaeltacht muid.
Tá sé de rún aige
he intends
Tá sé de rún aige táille bhreise a ghearradh ar dhaoine a dhéanann a leithéid as seo amach.
tá mé ag déanamh
I think
Tá folcadáin fheamainne na hÉireann níos cúthalaí, agus tá mé ag déanamh go bhfuil siad i bhfad níos saoire fosta!
Tá cuma bhreá gheal ar na "Celtic Seaweed Baths" san Leathros.
tá moladh mór aici ar an scoil
she has great praise for the school
D'fhreastail sí ar bhunscoil agus ar mheánscoil Bhéarla, Clochar na Toirbhearta ar an gCarraig Dhubh, agus tá moladh mór aici ar an scoil as ucht na tacaíochta a thug siad don Ghaeilge.
tá fíormhórtas orm
I'm very proud
Ní fhaca mé an leagan is déanaí fós, ach d'ainneoin sin tá fíormhórtas orm faoi bheith páirteach ina bhreith an oíche gheimhridh sin agus tá mé buíoch go raibh bearna sa bhuidéal.
tá deireadh leis an Chomhaontú
the Agreement is finished
"
Mura bhfuil, tá deireadh leis an Chomhaontú.
Tá an chosúlacht ar an scéal
it appears
Tá an chosúlacht ar an scéal go mb'fhéidir go bhfuil baint ag figiúirí féachana agus ag brú lucht fógraíochta le roghnú na gcluichí seachas cothromaíocht idir peil agus iomáint.
Tá an oiread sin de chloigeann mhór orm
I'm so forgetful
Tá an oiread sin de chloigeann mhór orm nár smaointigh mé ar throllaí a bheith liom," arsa Seán.
Tá na lámha síos liom
my arms are killing me
Tá na lámha síos liom fosta," arsa Seán go truacánta, "agus tá mé stiúgtha leis an ocras.
tá údar maith acu
they have good reason
Beidh titim áirithe sna deontais a gheobhaidh feirmeoirí na hÉireann, ach tríd is tríd tá údar maith acu bheith sásta leis an bpolasaí a tháinig amach ar deireadh.
tá an t-ádh dearg orm
I'm really lucky
Ach tá rud amháin fíor go cinnte: tá an t-ádh dearg orm gur chuir mé aithne ar na Gaeil agus ar a nglór iontach.
Tá mo theanga caite agam ag inse duit
I'm sick and tired of telling you
Tá mo theanga caite agam ag inse duit nach mairfidh an phéint bomaite istigh anseo gan bunchóta.
tá gach cosúlacht ar an scéal
it appears likely
Agus tá gach cosúlacht ar an scéal go bhfaighidh siad an leath eile faoi cheann dhá bhliain eile.
tá radharcanna áille
beautiful views
Fásann gach cineál bláth san áit agus tá radharcanna áille le feiceáil thart timpeall.
Tá eagla an domhain orm roimh mhadraí!
I'm terrified of dogs!
Is é sin go dtí gur rith mada na gcomharsan i mo dhiaidh síos an bóthar! B'in deireadh leis na nuachtáin dom! Tá eagla an domhain orm roimh mhadraí! Fuair mé mo chláirseach féin bliain ina dhiaidh sin.
Tá an-rath ar an stáisiún teilifíse seo
this television station has been very successful
Tá an-rath ar an stáisiún teilifíse seo ó bunaíodh é i 1996 agus is cinnte go bhfuil na ghníomhaígh teanga a raibh an fhís acu an chéad lá riamh, agus a throid ar feadh na mblianta fada go dtí gur fíoraíodh an fhís, breá sásta leis an toradh atá ar a saothar.
tá méadú suntasach
noticeable increase
Tá gradaim bainte ag cláracha éagsúla de chuid TG4 in Éirinn agus ar fud na hEorpa le blianta beaga anuas, agus tá méadú suntasach tagtha ar an líon daoine atá ag féachaint ar an stáisiún de bharr fheabhas a sceidil.
tá an t-úinéir toilteanach
the owner is willing
Tá an suíomh roghnaithe againn, agus tá an t-úinéir toilteanach é a dhíol linn go réasúnta saor.
Tá rath as cuimse air.
It's really successful.
Tá rath as cuimse air.
tá an-rath ar an imeacht
the event has been a great success
Chinn siad ar fhéile bheag, Lá na nAmhrán, a chur ar bun an chéad bhliain sin, agus tá an-rath ar an imeacht ó shin i leith.
Tá sí ar a thoil aige
he speaks it fluently
"
Tá sí ar a thoil aige anois, ach níor chuala sé í á labhairt sa bhaile agus é ag fás aníos.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
