Chaith sí an oíche uilig ag athchognadh abairtí agus ceisteanna fá choinne an agallaimh poist lá arna mhárach.

Sciob siad focla agus leaganacha as áiteacha éagsúla - ina measc foclóirí, Shakespeare agus pé leabhra eile a bhí ar fáil go héasca - agus chuir siad an meascán le chéile in abairtí seafóideacha a raibh cuma "nua-aoiseach" orthu.

Is é sin, ná déan abairtí iomlána a chóipeáil ón alt focal ar fhocal.

Bhí abairt Mhanainnise ar an admháil a tugadh dom sa bheár ar bord na loinge Ben My Chree agus sinn ag seoladh amach as cuan Bhaile Átha Cliath tráthnóna gréine mí Lúnasa seo caite.

” Nach iontach an léargas é sin ar chur chuige, ar aigne, ar fhís, ar dhearcadh an DUP i leith na cothromaíochta? Tá taithí fada ag an Uasal McCausland, iarbhall den UUP a d’iompaigh chuig an DUP, i bpolaitíocht na sáraíocht (adversarial politics) agus is iad an CLG, an Ghaeilg agus an cultúr Gaelach, na clocha is mó ar a phaidrín má tá an abairt sin fóirstineach don Phrotastúnach Soiscéalach! Dúirt an ceimí de chuid Oxford, i ndiaidh a cheaptha, nach dtabharfadh sé cuairt ar ionad CLG a bhí baiste as poblachtánaithe agus é ag tagairt do Pháirc Mhic Easmainn ach go háirithe.

Balor: Ach, a eagarthóir, ní fhaighim mar íocaíocht san am i láthair ach cent amháin, nó mar ‘chianóg’ in do leagan arse féin, gabh mo leithscéal, ársa, Liatromach féin - sula ‘gceartaí’ tú mé! - cianóg in aghaidh gach abairt a scríobhaim.

” Ach sula n-éiríonn le hIvana an abairt a chríochnú, tagann an fear garraí ionsorainn is cuireann in iúl go mbeidh an lomaire faiche á úsáid aige.

’ (2005) Taobh amuigh den aineolas a léiríonn tús na habairte sin, is macalla ráiteas an Ollaimh Elliott ar theoiric ‘political economist’ na bliana 1848, Nassau Senior a dúirt le Benjamin Jowett, ‘*the celebrated Master of Balliol*’, go raibh eagla air ‘*the famine of 1848 would not kill more than a million people, and that it would scarcely be enough to do much good*.

Tá eagar na habairte éagosúil go hiomlán agus is gá dearmad a dhéanamh ar theangacha eile chun í a fhoghlaim.

Luaigh an Taoiseach an lá céanna sin thuasluaite, 16 Feabhra 2011, nach raibh daltaí meán scoile in ann “cúig abairt Gaeilge a chur i ndiaidh a chéile” tar éis 13 bliain staidéir ar an Ghaeilg amhail is gur chruthú an méid sin nach raibh rath ar an gcóras.

Bíonn an chopail (ar nós ‘Is’ agus ‘ba’ sa Ghaeilge) ann agus cuirtear í ag deireadh na habairte mar shampla ‘Seán desu’ (Is mise Seán.

Ba ghnách linn códmheascú a dhéanamh i lár abairtí agus shíl muid go raibh sé iontach greannmhar ar fad! Ag an aois óg sin, bhí a fhios againn go raibh rudaí éagsúla ar siúl.

Ina chur i láthair ‘Ag cuimhneamh’ (2009), a rinne sé do Haus der Kunst i Munich, chroch sé 9,000 mála scoile ar bhalla leis an abairt ‘Mhair sí go sona ar feadh seacht mbliana ar an domhan seo’.

Níl a fhios agam cé acu is measa, go bhfuil meirg ar na habairtí samplacha sa leabhar, nó nach mbeidh siad de dhíth ar dhuine ar nós Moisés go deo: *‘I am partial to strawberries’*.

Mar sin, fógraím na foraitheanta seo a leanas: Seacht nAitheanta na hAthstraitéise ================= - Uimhir a hAon: Íocfar trí chéad Euro sa tseachtain le tuismitheoirí nó caomhnóirí páiste ar bith a fhreastalaíonn ar Ghaelscoil, fhad is a bhíonn an páiste sin ag freastal ar an Ghaelscoil, agus fhad is a fhoghlaimíonn an páiste sin ar a laghad abairt nua Gaeilge amháin in aghaidh an lae.

"* Rith abairt Henry Ford fríd m'intinn agus mé ag éisteacht le Peter Robinson agus é ag caint ag ardfheis a ocsamóróin, an Democratic Unionist Party.

Chuir abairt sin Walsh cur síos breá de chuid Edwin Cameron ar bhreitheamh cáiliúil san Afraic Theas i gcuimhne dom.

Chuir an abairt an oiread iontais orm go raibh orm dul ag an leagan Bhéarla le ciall a bhaint as agus seo mar a deirtear ansin: *‘Irish language broadcasters insist that there is no evidence anywhere of media being successfully used to teach a language or add to the number of speakers’*.

Má tá fadhb acu le daoine eile ag úsáid corrfhocal nó abairt Ghaeilge ó am go ham, b’fhéidir go mb’fhearr dóibh a bheith ag obair i seirbhís eile craolacháin nach bhfuil aon dualgas reachtúil air ó thaobh na Gaeilge.

Dar leis an mBreitheamh Cooke gur fhág an abairt “dá rogha féin amháin” nach raibh aon dualgas ar an Aire cúiseanna a lua le diúltú iarratas ar shaoránacht.

"* “Tá na soilse lasta ach níl aon duine istigh,” an abairt sa ghnáthchaint agus tháinig sé isteach i mo chloigeann i ndiaidh mé Peter Robinson agus Nigel Dodds a fheiceáil ar dhá chlár teilifíse Dé Domhnaigh.

Mar shampla, ba ag tagairt d’iarrachtaí briotacha Barack Obama abairt Ghaeilge a úsáid a bhí Aire na Gaeltachta, Dinny McGinley, nuair a dúirt sé sa Dáil gur “fearr Gaeilge briste ná Béarla cliste.

Is iomaí tagairt dó le leathchéad bliain roimhe sin, ach aon abairt amháin a bhí faoi i mbliain a bháis in Annála Inis Faithleann: Donnchad mc.

“Cén mhaith dúinn a bheith ag caitheamh airgid ar theanga atá marbh, ná atá ag fáil bháis?” Cé chomh minic a chluintear abairtí mar seo, go háirithe in am seo an ghátair ó thaobh an gheilleagair de? In ainneoin go bhfuil creideamh an-láidir ar fad ag Balor i dtodhchaí gheal na Gaeilge, bhí an tsíorcháisíneacht agus an chnáimhseáil shíoraí ag creimeadh a dhóchais… go dtí gur thug sé cuairt ar Ghaelscoil na Gaeilge Gaelaí i mBaile Gaelach sa chathair cois Life.

Bheartaigh mé deich n-abairt Polannaise a shlogadh is a chleachtadh achan lá, rud a chiallódh an t-anmhéid 3,650 abairt faoi cheann bliana! Tháinig ciall chugam agus ghearr mé sin siar go 5 abairt achan lá, líon a bhéarfas 1,825 abairt ar mo thoil agam faoi cheann bliana.

Bheartaigh mé deich n-abairt Polannaise a shlogadh is a chleachtadh achan lá, rud a chiallódh an t-anmhéid 3,650 abairt faoi cheann bliana! Tháinig ciall chugam agus ghearr mé sin siar go 5 abairt achan lá, líon a bhéarfas 1,825 abairt ar mo thoil agam faoi cheann bliana.

Tá ardghradam ag an mBéarla sa domhan idirnáisiúnta agus má bhíonn Gearmánaigh óga ag iarraidh dul chun cinn a dhéanamh sa saol, is i dtreo an Bhéarla a rachaidh siad (abairt a chuireann roinnt Éireannach ag dioscán fiacla is dócha).

Taobh leis an gceannfhocal Béarla tá an soláthar lom Gaeilge móide abairtí samplacha Gaeilge a léiríonn ceartúsáid an fhocail nó an nath ina chomhthéacs nádúrtha.

Cad chuige ar chuir mé an oiread sin béime san abairt seo?
Mar ba é ceannlíne cead leathanaigh an *Irish News* an lá sula bhfaca mé an dráma ná “*Loyalist killers 'targeted middle-class Catholics.

“Tá fíordhul chun cinn déanta againn ar cheist na mórshiúlta agus ar an am atá thart,” arsa Haass, Dé hAoine, “ach ‘we shall see where we come out on flags’ - abairt a bhfuil an oiread sin doiléire inti go bhfuil sí do-aistrithe ach is léir gurb í ceist na brataí an ceann is doréitithe.

Is féidir an focal haischlibeáilte a úsáid i lár abairte nó ina diaidh.

Chaith sé deich mbomaite ag moladh Jimmy *When He Was Winning Matches Mc Guinness*; luaigh sé a chuid comhghleacaithe ar fad ar Chomhairle Contae Dhún na nGall; thug sé íde na muc is na madraí dóibh siúd a scar an contae amach óna chúlchríoch nádúrtha dúchasach, ach… abairt ná nath ná fiú focal ar bith ní dúirt sé faoi phearsa úrcheapaithe na bliana reatha, Liam Uasal Ó Cuinneagáin.

Tá Béarla na hÉireann agus Béarla na Banríona ar a thoil aige, agus thig leis tiontú ó cheann go chéile fiú san abairt chéanna.

“Ní ceart go mbeadh ach na focail a bhfuil gá leo i ngach uile abairt, an rud céanna maidir leis na habairtí i ngach uile alt.

Ní chiallaíonn sé sin nach gá don scríbhneoir ach abairtí gearra a scríobh nó go mba cheart dó na mionsonraí agus na mionmhínithe a sheachaint ach go mbeadh feidhm agus riachtanas le chuile fhocal a bhreactar ar phár.

Bhí siad scartha leathchéad troighe nuair a chuala sé an abairt ina dhiaidh, “*Brian, you’re a good man, you’re a good man*”.