na hearraí
the goods
Tá pacáiste eolais agus liosta áiseanna againn do bhaill nua, á gcur ar an eolas faoi imeachtaí agus faoi na hearraí éagsúla atá ar fáil (leabhair, téipeanna, etc.
togha na Gaeilge
the best of Irish
Is anseo a gheobhaidh tú Máire Uí Eaghráin taobh thiar den chuntar, bean uasal a bhfuil togha na Gaeilge aici agus croí mór flaithiúil fáiltiúil.
Ina theannta sin
As well as that
Ina theannta sin, tá ceisteanna móra á n-ardú faoin mhéid taistil a bhíonn ar chaoirigh a dheánamh agus iad ag dul ó fheirm go seamlas.
go raibh na seacht bhfainic curtha uirthi
that she had been well warned
Ach dúirt sé leis féin ansin gur dóigh go raibh na seacht bhfainic curtha uirthi nó go raibh fógra beo tugtha di gan a theach a thaobhachtáil ar a bhfaca sí riamh.
Chomhaontú Aoine an Chéasta
the Good Friday Agreement
Agus sin ráite, thiocfadh leis go ndéanfadh na hathruithe a tháinig nó a thiocfas mar thoradh ar Chomhaontú Aoine an Chéasta (nó cibé comharba a bheas air) an cinneadh i bhfad níos éasca, más fíor do Shinn Féin go réitíonn an Comhaontú an bealach d'athaontú na tíre.
sháraigh
sháraigh siad: they got the better of
Mar shampla, i dtoghcháin an Tionóil i 1998, fuair an SDLP 177,963 vóta, an chéad uair riamh a sháraigh an páirtí sin Aontachtaithe Uladh.
Aoirí Maithe
Good Shepherds
Chaith Balor a shúil nimhe ar chúrsaí caorach an mhí seo agus go háirithe ar Aoirí Maithe na tíre.
leas comónta
common good
Cén fáth ar bunaíodh í?
Theastaigh ó eagraíochtaí agus ó dhaoine aonair deis a bheith acu a theacht le chéile agus ábhair a phlé agus gníomhaíochtaí a rachadh chun leas comónta na Gaeilge a chur chun cinn.
beidh biseach ort
you'll be better
An rud a dúirt sé ná má fhaigheann tú galrú ón fhríd sin, de ghnáth beidh biseach ort taobh istigh de choicís nó trí seachtainí.
scoth na gceoltóirí agus na bhfonnadóirí
the best of musicians and singers
Bíonn scoth na gceoltóirí agus na bhfonnadóirí i láthair ag an bhféile seo gach bliain.
Is mór an gar
it's just as well
Is mór an gar go bhfuair tú éalú nó d'imeofá ón tsaol ach a bheith ag éisteacht leo beirt ar ábhar éidithe an aosa óig.
tú breá cluimhrithe
well done up/spruced up
Tá leat, mar is dócha go sílfidh do chuid cairde go bhfuil tú breá cluimhrithe.
bíodh siad ar a n-aire
they had better watch out
Iad siúd sa tír a bhfuil páiste acu nach bhfuil cumas acadúil ard go leor aige/aici, bíodh siad ar a n-aire.
Is mór an gar
it's just as well
Is mór an gar go bhfuair tú éalú nó d'imeofá ón tsaol ach a bheith ag éisteacht leo beirt ar ábhar éidithe an aosa óig.
tú breá cluimhrithe
well done up/spruced up
Tá leat, mar is dócha go sílfidh do chuid cairde go bhfuil tú breá cluimhrithe.
Chomhaontú Aoine an Chéasta
Good Friday Agreement
Bunaíodh an t-eagras seo mar chuid de Chomhaontú Aoine an Chéasta agus taispeánann an tuarascáil na difríochtaí idir na leibhéil bháis sa dá chuid den tír, agus sna grúpaí éagsúla socheacnamaíocha.
ar theann a ndíchill
doing their best
Ní nach ionadh go bhfuil siad ar theann a ndíchill an Tionól a choinneáil.
bhí sé ina gheabadán an lá is fearr a bhí sé
he was a chatterbox at the best of times
Ach Dónall, bhí sé ina gheabadán an lá is fearr a bhí sé agus ní tháinig druid ar a bhéal nuair a chuaigh sé i mbun na biotáilte.
braon maith sa ghrágán aige
well-oiled, well gone
" Thug Síle cluas bhodhar dó nó bhí a fhios aici go raibh braon maith sa ghrágán aige le seo.
féadann muid giota a bhaint dó
we'd better get going
Ionnach go raibh Síle ar ais ón bheár agus a tóin fúithi nuair a dúirt Cian: "Caith siar anois é nó tá cóisir i dtigh Úna agus féadann muid giota a bhaint dó más mian linn an bus deireanach a fháil.
móide
as well as
Bíodh dátaí socraithe do na clubanna freisin, mar shampla idir Meán Fómhair agus Aibreán, móide tréimhse anseo is ansiúd sa samhradh.
maitheas
good
Measann sé go bhfuil go leor "*nutcases*" i saol na Gaeilge, go leor acu sna Sé Chontae, a dhéanann iarracht a gcuid tuairimí faoi iompar teanga a bhrú ar mhuintir na Gaeltachta agus gur beag maitheas a dhéanann sé seo.
bhí sé ina gheabadán an lá is fearr a bhí sé
he was a chatterbox at the best of times
Ach Dónall, bhí sé ina gheabadán an lá is fearr a bhí sé agus ní tháinig druid ar a bhéal nuair a chuaigh sé i mbun na biotáilte.
braon maith sa ghrágán aige
well-oiled, well gone
" Thug Síle cluas bhodhar dó nó bhí a fhios aici go raibh braon maith sa ghrágán aige le seo.
féadann muid giota a bhaint dó
we'd better get going
Ionnach go raibh Síle ar ais ón bheár agus a tóin fúithi nuair a dúirt Cian: "Caith siar anois é nó tá cóisir i dtigh Úna agus féadann muid giota a bhaint dó más mian linn an bus deireanach a fháil.
Féadann sé fad a bhaint as
he'd better make it last
"Féadann sé fad a bhaint as nó sin a chuid anocht.
Chomhaontú Aoine an Chéasta
the Good Friday Agreement
Bhí iarrtha ag RTÉ orm tuairiscí a chur ar fáil faoi Chomhdháil Chomhairle Aontachtach Uladh in Óstán an Europa i mBéal Feirste i mí Aibreáin 1998, comhdháil a tarraingíodh le chéile le tacaíocht an pháirtí do Chomhaontú Aoine an Chéasta a iarraidh.
ag fáil an chinn is fearr
getting the better of
Faraor, is cuma cén sampla a thógann an FAI ó Rosenborg, beidh muid ag fanacht tamall eile sula bhfeicfidh muid Shelbourne ag bualadh AC Milan sa San Siro, nó Bohemians ag fáil an chinn is fearr ar Real Madrid in Dalymount.
maitheas
good
Ní hamháin sin ach bheadh an lá tugtha ag éisteacht agam leis an mbean seo atá chomh paiseanta sin faoina cuid oibre; chomh tógtha le maitheas a dhéanamh; lena gcearta a fháil do na daoine atá ar an imeall; le haird dhaoine a tharraingt ar na héagóracha atá á ndéanamh ar na daoine is laige sa tsochaí.
níos fearr chuige
better at it
Tá sé an-tábhachtach bealaí a aimsiú chun é seo a dhéanamh agus tá mná níos fearr chuige ná fir.
Féadann sé fad a bhaint as
he'd better make it last
"Féadann sé fad a bhaint as nó sin a chuid anocht.
sách maith
good enough
Is minic a chuirtear an cheist eile seo: cén fáth nach féidir cúig iománaí dhéag a fháil i mBaile Átha Cliath a bheadh inchurtha le haon chúigear déag eile as aon chontae eile sa tír? Nach bhfuil milliún duine nó mar sin ina gcónaí i gContae Átha Cliath? Caithfidh sé go bhféadfaí foireann sách maith a fháil as an méid sin daoine! Ceist an-réasúnta í seo mar i ngach spórt eile bíonn foirne as Baile Átha Cliath in uachtar ó am go ham.
maitheas
good
Is é an tuairim choitianta freisin go ndearna an tslí ar dhéileáil Martin Collins ó Pavee Point leis an eachtra ar "Prime Time" ar RTÉ níos mó dochair ná maitheas do chás na dTaistealaithe.
maitheas
good
"
Measann sé gur éirigh leis maitheas éigin a dhéanamh sa scoil ina raibh sé agus gur chabhraigh sé le go leor de na daltaí forbairt a dhéanamh ar a gcuid scileanna scríbhneoireachta agus léitheoireachta.
scoth na bhfonnadóirí
the best of singers
Mar sin bíonn meascán de sheisiúin agus de cheardlanna ar siúl le linn na féile inar féidir le daoine amhráin a fhoghlaim ó scoth na bhfonnadóirí.
iomráiteacha
well-known
Ar chuala tú riamh trácht ar na seanadóirí Peter Callanan, Paul Coghlan nó Camillus Glynn? Ceapann an Taoiseach aon duine dhéag eile - daoine iomráiteacha (mar dhea), leithéidí Frank Chambers agus Ann Leonard, ina measc.
log staighre
well of staircase
Tachtadh iad nuair a shúigh na tinte an t-aer as an log staighre ina rabhadar.
sciúradh maith
a good scrubbing
Bheadh sciúradh maith de dhíth ar an urlár chéanna ach chaithfeadh sé é a scuabadh ar tús.
dathúil
good-looking
Tá na láithreoirí proifisiúnta agus dathúil, an dá rud atá riachtanach sna meáin chumarsáide sa lá atá inniu ann.
sách maith
good enough
Bhuaigh an Iarmhí craobh pheile na hÉireann i ngrád na mionúr agus faoi 21 ó shin agus dealraíonn sé go bhfuil siad sách maith leis an gcraobh Shinsear a bhuachan ach beagán eile taithí a fháil.
leas fadtéarmach
long-term well-being
Ach ní hé an straitéis is fearr do leas fadtéarmach an pháirtí.
d'fhóirfeadh toghchán go mór don DUP
an election would suit the DUP very well
Mí ó shin, d'fhóirfeadh toghchán go mór don DUP ach leis an ghníomh díchoimisiúnaithe an mhí seo caite, má thógann David Trimble ar an mholadh atáthar a thabhairt dó faoi láthair, seans mór go mbainfidh an UUP na vótairí a thréig iad, a bhuíochas sin ar an imní agus an mhímhuinín a bhí á spré ag an DUP.
a thaiscidh
Dear/love (term of endearment, only used in intimate situations and with those you know extremely well, not for casual conversation. Usually reserved for the very young and very old)
"Anois, a thaiscidh, nach bhfuil sin níos fearr? Tá a rún," arsa Nuala.
Is mór an gar
It's a good thing
"Is mór an gar," arsa Sinéad.
Féadann sé
He'd better
"
"Féadann sé," arsa Sinéad.
dea-rud
good thing
Níor thóg sé i bhfad ar scamall na gciorruithe a scáil a chaitheamh ar gach dea-rud a bhí déanta ag an stáisiún le tamall anuas.
Breast an plobaire
That flabby person is no good
"Breast an plobaire agus a Hó Hó Hó! Breast Rúdolf agus na réinfhianna bogéiseacha eile!" a fhógraíonn sé.
níl caill ar é seo ina cheann
he's not bad at it (i.e. he does it well)
"Is deacair á shárú lá fuar geimhridh agus níl caill ar é seo ina cheann.
le cois áis chuardaigh
as well as a search facility
Tá sé furasta do bhealach a dhéanamh fríd an suíomh agus tá léarscáil ann ina bhfuil mionsceitsí de na táirgí go léir, le cois áis chuardaigh.
scoth na n-iománaithe óga
the best young hurlers
Is é an cuspóir ná deis a thabhairt do scoth na n-iománaithe óga as Baile Átha Cliath imirt i gcoinne na n-imreoirí is fearr sna coláistí is láidre i gCúige Laighean ar nós Choláiste Naomh Ciarán, Cill Chainnigh, Coláiste Naomh Peadar, Loch Garman, Coláiste na Dea-Chomhairle, Ros Mhic Thriúin, etc, agus ar an gcaoi sin caighdeán na himeartha i mBaile Átha Cliath a ardú.
dea-luachanna
good values
Cé mhéad againn féin a bhfuil coinsias iomlán gan smál againn? Cad iad na dea-rúin atá againn ar fad anois sa bhliain úr? Cad is féidir linn a dhéanamh le cinntiú go mbeidh polaiteoirí le dea-luachanna seachas iad siúd a bhfuil ceisteanna ann faoina gcaighdeáin eiticiúla i gceannas tar éis an chéad toghchán eile?
*Tá Emer Ní Bhrádaigh ag obair mar léachtóir le Fiontraíocht le Fiontar in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath (DCU).
maitheas
good
Ní raibh oiread plé ann riamh ar an ealaín chomhaimseartha is atá faoi láthair, mar sin tá maitheas déanta ag an duais sa chaoi sin … Ní ealaíontóir ró-iontach é Martin Creed ach tá a lán poiblíochta faighte aige.
seanchaite
well-worn
Focal seanchaite
=======
Sin rud amháin fá stair na Sé Chontae - tá sé stairiúil.
Comhaontú Aoine an Chéasta
the Good Friday Agreement
Ba chasta, pianmmhar an bealach fhad le Comhaontú Aoine an Chéasta do na polaiteoirí.
réitíonn siad go maith le chéile
they get on well with each other
Tá triúr tánaistí aigesean agus deir sé go réitíonn siad go maith le chéile agus go dtugann siad tacaíocht láidir dá chéile i gcónaí.
cad é an teanga is fearr dúinn
what language is best for us
Beidh an rogha againn cad é an teanga is fearr dúinn, agus is cinnte go roghnóimid ár dteanga féin.
ag dul chun siobarnaí
going to the dogs, not going well
Ní dhearna McAllister ach cúpla nóta a scríobh agus ní raibh ar intinn Chiain ach go raibh gach aon rud ag dul chun siobarnaí.
B'fhéidir nach raibh an tobar tráite
Perhaps the well wasn't dry
B'fhéidir nach raibh an tobar tráite: "Bhuel, a dhochtúir, cad é do mheas?" agus chlaon mé mo cheann ina threo.
dea-spionn
good mood
Ní raibh an dea-spionn ar Thadhg le seachtain anois.
an ghalar cloíte
enervating disease, disease that doesn't allow you to function well
Bhí sé gaibhte ag an ghalar cloíte.
gur mhór an gar
that it was a good thing
"Tchím," arsa Máire agus shiúil siad leo i dtreo stad na mbus agus í ag smaointiú gur mhór an gar gur preachán í féin nó níor lú uirthi an diabhal ná seisiún taifeadta mar bhronntanas Vailintín.
Bullaí fir
Good man, in the sense 'Good on you'
"Bullaí fir," arsa Máire, "ní smaointeoinn féin air sin go deo.
billí smolchaite
well-woren bills
Agus tugann na deontais mhóra ó fhondúireachtaí, na bronntanais ó sheanchairde de Mary's Center agus na billí smolchaite a chuirtear faoi dhoras an chlinic i ndiaidh am dúnta le fios go bhfuil daoine sásta aire a thabhairt dóibh siúd a bhfuil sí ag teastáil uathu.
dea-thoil
good will
Níl de dhíth ach foilsitheoir toilteanach, eagarthóir díocasach, agus dea-thoil na ndaoine sin a bhfuil an chuid is mó den obair - an bailiú - déanta acu cheana féin.
go measartha minic fosta
quite often as well
Téim ar thurais chun na Gaeltachta go measartha minic fosta, go speisialta go Gaeltacht Thír Chonaill.
maithe agus móruaisle
the great and the good
Bhí maithe agus móruaisle na Gaeilge bailithe in óstán breá an Radisson le cúrsaí na Gaeilge a phlé roimh an toghchán atá romhainn.
gur mhaith an rud é
that it would be a good thing
Am agus dua
=======
Ar an gcéad amharc, déarfadh duine gur mhaith an rud é cúnamh a thabhairt dóibh siúd atá ag iomaíocht thar ceann na tíre ag leibhéal ard idirnáisiunta i spóirt aonair a mbíonn go leor ama agus dua ag baint leo agus costas go leor freisin.
ag teacht chuici féin
getting better
Deir sí go bhfuil sí ag teacht chuici féin anois ach go gcuireann sé isteach go mór uirthi go bhfuil daoine áirithe ann nach dtuigeann gur galar atá i gceist agus nach mbíonn aon trua acu di.
ar fónamh
well
Cén rud is mó a chuireann isteach ort?
Nach bhfuilim ar fónamh ar fad agus nach dtuigeann daoine dom ("You're always depressed").
dhathúil
good-looking
Tá cartúin pholaitiúla curtha i gcló a thaispeánann "Father O'Malley", é á nochtadh féin dá phobal, é ar crith agus cuma fhiáin ina chuid súl, agus ceann eile a thaispeánann sagart sa tóir ar chléirigh altóra, díreach mar a bheadh fostóir drúisiúil ag rith i ndiaidh a rúnaí dhathúil.
dea-scéala
good news
Ach is é an dea-scéala ná go bhfuil ardú ar na figiúirí i gceantracha faoi leith - deisceart lár chathair Bhaile Átha Cliath mar shampla - ardaithe ó 11% go 20%.
an ceann is fearr
the better
Bhí na Brianaigh ina dtiarnaí ar thrí oileán Árann ar feadh 450 bliain go dtí 1585, tráth a bhfuair na Flaitheartaigh an ceann is fearr orthu.
i mbarr do shláinte
in good health
Tá sé deacair go leor ríomhaire a úsáid nuair atá tú i mbarr do shláinte, gan trácht ar cheann a úsáid nuair atá tú faoi mhíchumas ar shlí éigin.
dea-íoctha
well-paid
Tráchtar go tarcaisneach ar ghníomhaireachtaí oifigiúla, mar shampla an Northern Ireland Tourist Board, "a chruthaigh na céadta post dea-íoctha, agus iad uilig ag an Northern Ireland Tourist Board".
sách
well-fed person
Tá tuairim agam gur réamhbhlaiseadh is ea é seo - gurb é seo atá romhainn, an sách is an seang.
mhaitheas
good
Agus ní *Mad Provie* ar bith é David Cook, an chéad Ardmhéara Caitliceach ar Bhéal Feirste agus iar-cheannaire Pháirtí an Alliance a dúirt go measann sé gur mó an dochar ná an mhaitheas a rinne siad.
lena míle dícheall a dhéanamh
to do their very best
Nuair a rith na fír óga as Biorra, Droichead an Chláirín, Nemo agus Baile an Doire amach ar Pháirc Semple ar Lá Fhéile Pádraig, a gcroí lán le bród agus paisean dá n-áit dhúchais is dá bpobal féin, bhí siad réidh lena míle dícheall a dhéanamh ar son cairde agus comharsana ar fhás siad suas in éineacht leo.
istigh agus amuigh le cúig bliana
the better part of five years
Cé go raibh seanaithne acu ar a chéile ó bhí siad beirt ar an ollscoil i nGaillimh, bhí sé istigh agus amuigh le cúig bliana ó chonaic siad a chéile anois.
Tá boladh breá agat
it smells good (referring to the food)
Sa deireadh, le cor a chur sa chaint, dúirt sí, "Tá boladh breá agat, Bolognaise ab é?"
"Is é.
nach mblaisfidh tú go deo a shárú
that you'll never taste better
Bhí duine de na comharsana ar laetha saoire ansin agus mionnann sí nach mblaisfidh tú go deo a shárú.
ag dul i bhfeabhas
getting better
Thosaigh na hamhráin ag teacht chugam agus tá rudaí ag dul i bhfeabhas ó shin.
leis
as well
de)) breis is 25% i gcomparáid leis an ngnáth-thrácht laethúil.
leis
as well
Tar éis dom tuirlingt ó thraein an Euro-City ar bhruach na Máine beagnach ceithre bliana ó shin, bhuail mé le a lán Gearmánach, agus a lán daoine ó thíortha eile leis atá ag cur fúthu anseo, nach bhfuil tada is fearr leo a dhéanamh ná bualadh isteach i dteach tábhairne seachtain i ndiaidh seachtaine agus ceol traidisiúnta na hÉireann a sheinm nó rincí seite a dhéanamh.
ar a seacht ndícheall
doing their best
Tháinig eascairdeas millteanach idir Ó Peann Luaidhe agus Fear na Súile Nimhe blianta fada ó shin nuair a bhí an bheirt acu ar a seacht ndícheall ag iarraidh éalú ó shéirse na searbhóige seineafóbaí sin, Ainbhlinn Ní Chonaill.
ar a ndícheall
doing their best
Beidh orthu a bheith céim chun tosaigh ar *wits* Bhaile Átha Cliath atá ar a ndícheall cheana féin ag cumadh leasainmneacha don Spíce, leithéidí "The Stiletto in the Ghetto" agus "The Needle at the Cathedral"!
*Is as Doire ó dhúchas í Ciara Nic Gabhann ach tá sí ina cónaí i mBaile Átha Cliath anois, áit a bhfuil sí ag obair mar mhúinteoir ealaíne.
ar maos le hairgead
very well-off financially
Tá fíric amháin faoi Shinn Féin nár chóir dearmad a dhéanamh air: tá an páirtí ar maos le hairgead, agus tig leat go leor a dhéanamh ach na pingineacha a bheith agat.
gnaíúil
good-looking, decent
Daoine iontach gnaíúil, cairdiúil atá iontu gan dabht, gan aon éirí in airde ag baint leo.
múinte
well-mannered
Tá siad iontach múinte agus séimh.
maitheas
good
Dúirt ceannaire an UUP go mbeadh cibé maitheas a chothaigh an dara beart díchoimisiúnaithe curtha ó mhaith dá mb'fhíor do na líomhaintí thuasluaite.
Cuma an rachmais orthu
they look well-off
Cuma an rachmais orthu.
phánaí fir
plump, well-rounded man
"
Bhí Áine ina seasamh ag an doras ag amharc i ndiaidh an phánaí fir a bhí i ndiaidh na bocsaí a thabhairt aníos an staighre.
Ní fhéadfá níos mó a iarraidh
You couldn't ask for anything better
"Ní fhéadfá níos mó a iarraidh," ar seisean.
pioctha go paiteanta
chosen well/with care
Tomhaiste go tuisceanach, pioctha go paiteanta agus leagtha amach in ord a léiríonn tuiscint ar thionchar an cheoil ar an éisteoir.
chun feabhais
getting better
Tá an-athrú tar éis teacht ar chúrsaí traenála ó thaobh na gcluichí Gaelacha de le cúig bliana fichead anuas agus b'fhéidir nach chun feabhais ar fad atá siad ag dul.
gur deacair é a sharú
that it is difficult to do better
Is éard a rinne gach duine den cheathrar bainisteoirí atá luaite san alt seo ná an leibhéal traenála a ardú agus a chur ar phlána chomh hard gur deacair é a sharú.
fios gnaithe
common/good sense
Ní raibh a raibh fán doras ag cur lá buartha ar Derek agus mheas sé nár cheart dó a bheith ina ábhar buartha ag duine ar bith a raibh fios gnaithe aige agus iad ag tarraingt ar theach faire.
Chomhaontú Aoine an Chéasta
The Good Friday Agreement
"Ag breathnú ar an chomhthéacs iar-Chomhaontú Aoine an Chéasta, leis na hathruithe atá ag tarlú sa tír seo agus ar fud na hEorpa, níl aon dul as ach go mbeadh an páirtí náisiúnaíoch bunreachtúil is mó sna 26 Chontae ag daingniú na dáimhe atá aige cheana leis an pháirtí náisiúnaíoch bunreachtúil is mó sna Sé Chontae," arsa Malcolm Byrne, comhairleoir de chuid Fhianna Fáil i nGuaire, Contae Loch Garman atá ar dhuine den dream atá ag iarraidh go mbeadh diminsean uile-Éireann ag baint le Fianna Fáil.
sárobair
a good job
sárobair
=======
Rinne an comhrialtas a bhí i réim go dtí anois sárobair: tá an tír níos láidre ó thaobh cúrsaí eacnamaíochta de anois agus tá daoine níos fearr as.
idir mhaith agus olc
both good and bad
Bíonn na hamhráin agus na hamhránaithe, idir mhaith agus olc, i dTigh Marrinan.
Is mór an gar
it's fortunate/just as well
"
Is mór an gar gur ól an seanphéire deoch nó beirt, ar an laghad bhí caolsheans ann go mbainfeadh siad sult as an lá nuair a thiocfadh sé.
Tá Gluais Beo! Pota Focal faoi chóipcheart ag Oideas Gael, foilsitheoirí na hirise Beo!
Pota Focal Beo! Glossary is under the copyright of Oideas Gael, publishers of Beo! magazine.
