Pota Focal Intergaelic
Gluais TíHouse Glossary Gluais Beo!Beo! Glossary TeasárasThesaurus BriathraVerbs
beannaigh bearr beartaigh beathaigh beir blais bog braith breac breathnaigh bris bronn brúigh bruith buaigh bunaigh cabhraigh caill cáin caint caith
braith
01 A 01
depend
N1
EXP
P1
ASS
ar
Bhí an garraí go maith san am ná raibh aon cheo eile ann ach an garraí b'éigean dhó a bheith ann is b'éigean dhóibh brath air CC: TM2-9-10-04
02
trust
N1
EXP
P1
ASS
ar
Tá siad ag brath ar leigheasanna atá i bhfad níos éasca. CC: TM-5-05-02
B
depend
P1
ar: [méid, cineál, caoi]]
Semantic Class: REL
Braitheann sé ar an saghas adhmaid a bheadh agat inti. CC: SP-2-11-03
Braitheann sé sin ar an bhfad is a bhí sa lá. CC: MI-1-10-08
Braitheann sé ar an sórt dearcadh a bhí agatsa ar ghrá an bhfuil a fhios agat. CC: MI-5-04-49
02 A 01
intend
N1
AGS
P1
ACT
ar
S1
ACT
Svn
Tá Seán é féin ag brath ar a dhul ag baint mhóna inniu. CC: LC-1-18-02
An bhfuil tú ag brath ar pósadh arís? CC: MI-6-04-02
02
try
N1
AGS
P1
ACT
ar
S1
ACT
Svn
An bhfuil tú ag brath ar cur i ngéill dhom, gur fearr an saol atá inniu ann, ná a bhí ann tá deich mbliana fichead ó shoin. CC: RL-1-11-01
03 A 11
feel
N1
EXP
Adj
QUA
Semantic Class: PSY
Bhraith sé tráite uaigneach. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Ach ina chroí istigh bhraith sé chomh haonaránach agus chomh huaigneach is a bhraith sé níos déanaí an oíche sin CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Bhraith sí i bhfad níos troime anois ná aréir. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
12
feel
N1
EXP
P1
(LOC)
ar, i, faoi
Semantic Class: PSY
Bhí an fiabhras agus an racht a bhraitheas ó mheán lae curtha díom agam sa bhuile san. CNG: Oghma
Grá chomh hiomlán is b'fhéidir ná braithimis go deo, faid a mhairfimid. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Bhraith sé fáscadh na péine ar a chroí, mar a bheadh a easnaíocha basctha ag bróig chaide agus go mbeadh a anáil á múchadh air. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
13
feel
N1
EXP
S1
EVT
Svn
Semantic Class: PSY
Bhraith sé an fhuil ag rith ina chuisleanna. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Bhraitheas geanúlacht an tséideáin ghainmhe ag tláithínteacht ar mo chosa a bhí gan chosaint bhréige an stoca. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
14
feel
N1
EXP
S2
EVT
Sgo
Semantic Class: PSY
Bíodh nach raibh cairdeas ann dó ar scoil níor bhraith sé go raibh naimhdeas ann ach oiread CNG: Oghma
Tá cónaí uirthi cúig mhíle soir óna baile féin ó pósadh í ach braitheann sí gur coimhthíoch í i gcónaí i mbaile a fir chéile. CNG: Louis de Paor – Faoi
Braitheann an páiste is óige gurbh é féin an duine is laige agus is lú agus is neamhthábhachtaí CNG: Ciarán O Coigligh
15
feel
N1
EXP
P1
STA
mar, ar nós
Semantic Class: PSY
bhraithinn mar sin go deo tar éis luí le m'fhíorleannán. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Bhraith Galen ar nós linbh ar a chéad lá ar scoil. CNG: Oghma
16
feel
N1
EXP
S2
STA
(faoi) mar
Semantic Class: PSY
Bhraith sí mar a bheadh a haghaidh trí thine. CNG: Oghma
Bhraith sí faoi mar a bheadh miabhán ina ceann, mearbhall an aoibhnis agus na hóige curtha uirthi ag áilleacht a coirp féin. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
B 11
notice
N1
EXP
Semantic Class: PSY
Nuair a bhraith sé a mháthair sa doras, chuir sé an garda ar an dtine. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Tógann Meaig an pláta uaidh sara mbraitheann bean an tí ciotaíl agus míghoile Mhicil. CNG: Louis de Paor – Faoi
Sa chuid is fearr acu braitheann tú an sult séimh céanna, an gheanúlacht a bhí le brath sa duine féin an túisce fhéachfadh sé ort as a shúile lácha. CNG: Diarmuid Ó Laoghaire
12
notice
N1
EXP
P1
LOC
ar, i
Semantic Class: PSY
Tá fuadar agus sceitimíní an tslua le brath ar an gcomhrá tríd síos ach ní féidir na cainteoirí a dhealú agus a aithint ó chéile ar a nósa cainte. CNG: Louis de Paor – Faoi
Déanfaidh mé iarracht ar na hathruithe is mó atá le brath ar Éire mo linne a léiriú agus a mheas. CNG: Diarmuid Ó Laoghaire
Is ag eascairt as an aontaobhachas seo a thagann an coimhthíos agus an scoilt a bhraitear go minic sa saol nua-aimseartha. CNG: Oghma
13
notice
N1
EXP
N2
AGS
S1
EVT
Svn
Semantic Class: PSY
Bhraithinn ag gol léi féin go déanach san oíche í, nuair a thugainn cuairt fhánach abhaile. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Níor bhraithis aréir mé ag iarraidh í theanntú? CNG: Siobhán Ní Shúilleab
Nuair a bhraithim na fallaí bána ag cúngú isteach orm, agus an tsileáil bhán uaim anairde ag dlúthú anuas orm, teithim isteach sa chófra dorcha. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
14
notice
N1
EXP
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: PSY
Bhraitheas go raibh sé ag impí orm ar deireadh. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
An té a ghlacann go hiomlán le léamh Thomáis ar an bhfadhb, braithfidh sé go bhfuil an insint barrthrom le meafair agus le samhlacha díomhaoine. CNG: Louis de Paor – Faoi
C
aitnigh, recognize
N1
EXP
P1
ar [tréith]
Semantic Class: PSY
Fágann sin gurb é an mianach coitianta i gcanúint an phobail is treise a bhraitear ar a nósa cainte. CNG: Louis de Paor – Faoi
Tá seanaimsireacht bhean an tí le brath ar an leas a bhaineann sí as nathanna coitianta an tseanphobail ina cuid cainte. CNG: Louis de Paor – Faoi
D 11
airigh, miss
N1
EXP
P1
EXP
ó
Semantic Class: PSY
Nuair a bhog sé a lámh laistiar faoi íochtar a geadáin bhraith sí uaithi é. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
Fuair sé bás dhá bhliain ó shin ag ochtó a dó, agus braithim go mór uaim é. CNG: Máire Ní Néill – Bea
04 A 11
think
N1
EXP
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: PSY
Bíonn laethanta ann agus braitheann tú go bhfuil tú tar éis praiseach ceart a dhéanamh den tuairisc agus laethanta eile nuair a bhraitheann tú nach bhfuil jab ródhona déanta agat. CNG: Máire Ní Néill – Bea
Braithim go bhfuil an claonadh sin ann i gcónaí laistigh den eaglais. CNG: Oghma
Ní bhraitheas go raibh aon fhormad ag mo mháthair leis. CNG: Pádraigh Ó Cíobháin
12
think
N1
EXP
S1
FAC
Svn
Semantic Class: PSY
Braithim feidhm den tsórt sin a bheith leis na samplaí atá tugtha agam cheana CNG: Louis de Paor – Faoi
13
think
N1
EXP
S1
FAC
Sva
Semantic Class: PSY
Braithim an daonnacht agus an tsuibiachtúlacht imithe as ráitis na ndaoine atá ag iarraidh tréithe an náisiúin lena mbainim a mhíniú dom. CNG: Diarmuid Ó Laoghaire
B'fhéidir gur ait a rá gur cuid den saol an duine ach ní bhraithim an duine chomh lárnach sin sa domhan. CNG: Oghma
05 A
try
N1
AGS
P1
AGS
roimh
Semantic Class: ACT
Tá na daoine sin ag brath rompu, agus gan a fhios acu cén treo is ceart dul. CNG: Oghma
Bhí an t-iascach ag laghdú, sinn ag athrú agus ag brath romhainn go talamh nua i gcónaí. CNG: Mícheál Ua Ciarmhaic