Pota Focal Intergaelic
Gluais TíHouse Glossary Gluais Beo!Beo! Glossary TeasárasThesaurus BriathraVerbs
croith crom cruaigh cruinnigh cruthaigh cuardaigh cuidigh cuimhnigh cuimil cuir cum damhsaigh déan dearbhaigh dearc dearg déileáil deir díbir díol dírigh
cuimhnigh
01 A 01.1
remember
N1
EXP
A
(DIR/TEM)
siar
P1
ar: [duine], breac
Semantic Class: COG
Bhoil ní hionadh ar bith é, nuair a chuimhneodh muid siar ar na seandaoiní a bhí romhainne ann an chaoi a bhíodh orthu leis an lampa eile. CC: RM-6-17-09
An gcuimhníonn tú ar an mbreac sin a thóg muid an oíche sin? CC: TM2-7-02-06
Ach, an gcuimhníonn tú ar an dochtúir siúd a bhí thoir ann a bhíodh Eoghan a thabhairt amach sa gcurach? CC: FO-7-15-02
01.2
never forget
N1
EXP
A
TEM
go brách, go deo, choíchin
P1
FAC
ar: rud
Semantic Class: COG
Ach aon rud amháin, cuimhneoidh mé go brách air. CC: MI-4-02-26
Ach tá an-mheabhair ag na bádóirí, cuimhneoidh mé choíchin air sin. CC: LC-6-03-11
01.3
N1
EXP
P1
FAC
ar: rud
Adj
MOD
maith
Semantic Class: COG
Níl sé ag déanamh go leor léamh leis anois, tá sé ag fáil croite tá a fhios agat, níl sé in ann cuimhniú ar an rud chomh maith. CC: RM-5-13-07
02.1
N1
EXP
P1
DIC
ar: scéal
Semantic Class: COG
Ar ndóigh chuala mé cuid mhaith scéalta, ach b'fhéidir gur i lár an lae is fhearr a chuimhneoinnse ar scéal, ná a bheith ag cuimhniú faoi láthair air. CC: SP-4-08-01
02.2
N1
EXP
P1
DIC
ar: comhairle
Semantic Class: COG
Bhí seisean píosa isteach sa gcoill in éineacht leis an mbeirt, nuair a chuimhnigh sé ar an gcomhairle. CC: SP-1-09-05
02.3
N1
EXP
P1
DIC
ar: [focal]
Semantic Class: COG
Tá Gaeilge agamsa air ach ní chuimhníonn mé faoi láthair anois air. CC: MI-4-02-14
Tá ainm ar an mbaile ach ní chuimhním anois air. CC: CR-6-04-02
03
N1
EXP
P1
THE
faoi
Semantic Class: COG
Bhoil níor chuala mé aon bhlas faoin asal a Thomáis chomh fada agus is cuimhneach liom, ní féidir liom cuimhniú faoin asal. CC: RM-3-04-04
B 01.1
N1
EXP
P1
TEM
ar: oíche
S2
EVT
RS
Semantic Class: COG
Cuimhním ar aon oíche amháin a bhí mé ag dul abhaile ón scoil agus bhí mac Pheaits Uí Fhátharta, Patrick Flaherty anois as Leitir Gungaid. CC: FO-5-01-01
01.2
N1
EXP
P1
THE
ar: [duine]
S2
ACT
Stemp
Semantic Class: COG
An gcuimhníonn tusa ar Moloney nuair a rinne sé an curach? CC: FO-7-06-05
02
N1
EXP
N2
THE
S1
FAC
Svn
Semantic Class: COG
Agus, dhéanadh sé sin fleainín amach dhó, glan le tabhairt ag táilliúr le déanamh is cuimhním táilliúr a bheith ag obair sa teach, ag déanamh fleainín ní raibh aon chaint ar aon éadaí eile. CC: FO-5-01-11
03.1
N1
EXP
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Bhoil nuair a bhí mise ag fás suas fadó, ní chuimhním go raibh aon ganntanas uibheacha aon uair sa mbliain nuair a bhí mise i mo leaidín óg fadó. CC: FO-6-08-03
Cuimhním nach raibh aon ghluaisteán phríobháideach, ná poiblí ar an mbóthar. CC: TM1-1-04-01
03.2
N1
EXP
P1
(THE)
ar
Adj
(MOD)
maith
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Agus mh'anam go bhfuil mé ag dul ag rá leat a Tom, cuimhnigh gur úirt mé leat go bhfuaireadar an … CC: RM-2-03-02
An gcuimhníonn tusa anois a Chóil le do linn féin tá mise ag rá leat, cuimhníonn tú go maith air, gur mó comharsanacht a bhí ann agus carthanacht freisin. CC: TM2-7-09-02
03.3
N1
EXP
P1
(FAC)
ar
Adj
(MOD)
maith
S1
TEM
Stemp
S2
FAC
S
Semantic Class: COG
Cuimhním go maith nuair a phós mé, nuair a thagadh an Samhradh, chaithinn dhaoim na bróga sa Samhradh. CC: FO-1-23-01
Ní an-tsean atá mé féin ach cuimhním air nuair a bhí mé i mo stócach, nuair a bheadh sé taca na Nollag, chloisfeá na seandaoiní ag caint agus ag comhrá agus an chéad rud eile a bheadh i gceist acu a bheith ag smaoineamh ar an mbád a réiteach. CC: RM-4-03-02
An gcuimhníonn tú nuair a bhíodh poitín thíos tigh Bhaba Chit is tigh Lamb anseo thoir is siar tigh Pheige Bhreathnach, tigh Dharach, thíos ar an mBaile Láir, ná raibh sé ann, tigh Phádraig Phaitín, ná raibh? CC: RL-2-12-03
03.4
N1
EXP
S2
FAC
San
Semantic Class: COG
D'úirt mé liom féin, bhí go leor i mo shaol feicthe roimhe sin agam, ach níor chuimhnigh mé an raibh tada dhá shórt anseo ariamh. CC: LC-4-02-45
03.5
N1
EXP
P1
(THE)
ar
S2
THE
Sint
Semantic Class: COG
Níl a fhios agam, ní chuimhním anois cén t-ainm a bhí ar an muileann sin. CC: RL-3-01-05
Níl mé in ann cuimhniú anois air cén t-ainm a thug sé air. CC: TM2-9-14-04
Bhí mé ag iarraidh a bheith ag cuimhniú cén áit a bhfaca mé é. CC: SP-3-03-29
C 01.1
N1
EXP
N2
THE
fear
Semantic Class: COG
Áh bhoil cuimhním fear ar chuma ar bith as an áit a bhí ag déanamh poitín fadó. CC: LC-1-07-01
01.2
N1
EXP
N2
TEM
am, uair, lá, oíche
S2
EVT
Srel
Semantic Class: COG
Áh a Thiarna Mhac Dé a Mhike an gcuimhníonn tú an uair a bhíodh mo mháthair ag dul Gaillimh fadó agus cléibhín thiar ar a droim aici? CC: FO-5-26-03
An gcuimhníonn tú an oíche fadó a dtug muid isteach an t-ualach mór móna as Seanadh Phéistín mé féin agus thú féin. CC: SP-6-12-01
Cuimhníonn muide an t-am nach raibh ach fíorbheagán trácht ar Roinn na Gaeltachta. CC: SP-4-01-02
01.3
N1
EXP
N2
TEM
S2
TEM
Stemp
Semantic Class: COG
Cuimhním lá nuair a raibh mé ar an bportach liom féin, agus thuas i mbarr an bhóthair a bhí mé. CC: SP-4-03-08
02
N1
EXP
S2
FAC
S
Semantic Class: COG
Bhí cailín bhreá as Ros Muc ann cuimhníonn tú bhí muid ina diaidh, cailín de mhuintir Newell sílim. CC: SP-2-13-08
D 01
N1
EXP
P1
DIC
ar: [ábhar cainte]
Semantic Class: COG
Ach nach... ní ag dul romhat anois é ansin, cuimhnigh ar a bhfuil in do bhéal, nach paiteanta a bhí an gasúr ag dul ag cur rud ar a shon féin? CC: CR-2-02-16
Cuimhnigh anois a bhfuil in do bhéal, 'sin nuair a théinnse isteach go dtí Beachla an Ghabha fadó … CC: CR-3-06-01
E 01
remind
N1
EXP
Semantic Class: COG
Chuireadh sé an pátrún i gcuimhneamh dhúinn. CC: MI-7-01-27
02 A 01
think of, consider
N1
AGS
N2
[duine]
P1
THE
ar: [duine]
Semantic Class: COG
Ní chuimhneá ar aonduine eile anois ach ort féin. CC: TM2-8-05-01
Níor chuimhnigh mé ar Dhia ceart go leor. CC: MI-1-05-06
02
think about, prepare for
N1
AGS
P1
ACT
ar: garraí, Earrach
Semantic Class: COG
An chéad rud eile ansin a theastódh, caithfí cuimhniú ar an ngarraí, cuimhniú cén áit a ngabhfaidh muid ag cur i mbliana. CC: RM-4-03-03
Bhoil thimpeall Lá'l Pádraig, 'sin é an seachtú lá déag de Mhárta, bíonn muid ag cuimhniú ar an Earrach. CC: FO-2-21-01
03.1
consider
N1
AGS
S2
ACT
Sgo
Semantic Class: COG
Bhí mé ag cuimhniú an dtuigeann tú dhá mbeadh sí seo maith go leor go gcuirfinn culaith le haghaidh Dé Domhnaigh, dhá déanamh. CC: MI-4-05-03
03.2
be careful
N1
AGS
S1
ACT
Svn (gan)
Semantic Class: COG
Ach chuimhnigh sé gan aon cheo a dhéanamh san oíche a mbeadh aiféala ar maidin ort, an bhfuil a fhios agat. CC: SP-1-09-08
04
"come to think of it"
N1
AGS
P1
FAC
ar
Semantic Class: COG
Nach diabhaltaí cliste a bhí sé anois mar a déarfá, ag cuimhniú air. CC: SP-8-09-04
B 01
reflect, think, ponder
N1
AGS
P1
EXP
ar (refl)
Semantic Class: COG
Ach, bhí go maith, chuimhnigh mo dhuine air féin go raibh sé in am aige a bheith ag imeacht leis, dul in áit éigin eile scaitheamh. CC: RM-4-02-17
Chuala mise anois ceann faoi – chúns bhéas sibh ag cuimhneachtáil oraibh féin. CC: RM-4-10-04
02
reflect = Scé
N1
AGS
P1
EXP
ar (refl)
S2
Sgo/cé
Semantic Class: COG
Bhí sé ag cuimhniú air féin céard a b'fhearr dhó a dhéanamh. CC: RM-4-02-32
Ach má bhuailim ar an bpus thú, agus déarfaidh mé leat, cuimhneoidh mé orm féin go bhfuil brón orm. CC: MI-5-02-19
C 01
think up
N1
AGS
P1
ACT
ar: rud
Semantic Class: COG
Mar an dream a bhí i gceannas na hoibre seo, bhí 'chuile chineál scoláireacht dhá fheabhas acu, Béarla agus Gaeilge, agus an rud nach gcuimhneodh tricker acu air, mo léan chuimhneodh an ceann eile air. CC: LM-4-02-17
02
think up, occur to
N1
AGS
P1
ar
S1
ACT
Svn: dul
Semantic Class: COG
Agus, cé a chuimhnigh ar dul go Baile Átha Cliath ar na rothair ansin? CC: FO-4-02-04
Agus níor chuimhnigh mé ar thada ach é a chaitheamh síos sa mála. CC: MI-4-02-32
03.1
occur to
N1
EXP
P1
(THE)
ar
S2
FAC
Sgo
Semantic Class: COG
Ach an bhfuil a fhios agat gur minic a chuimhnigh mé air go mba dheas an rud é a fheiceál. CC: LM-5-05-27
Bhreathnaigh mo dhuine thairis agus chonaic sé an ghrian ag dul faoi agus chuimhnigh sé go raibh sé in am na beithígh a chur abhaile le haghaidh iad a bhleán. CC: RM-4-02-12
Agus d'airigh mé slabáil ach bydad níor chuimhnigh mé gur eascann é. CC: LC-3-03-04
03.2
consider, plan
N1
AGS
P1
THE
ar
S1
ACT
Svn
Semantic Class: COG
'Sén t-údar is mó anois go bhfuil mise ag iarraidh na ndindiúirí seo, mar, tá mé féin ag cuimhniú ar socrú síos go gairid mar a déarfá. CC: MI-1-06-03
04
make think
N1
AGS
P1
THE
ar
S2
FAC
Scomp
Semantic Class: COG
Chuir sé mise ag cuimhniú, ar chomh sásta is a bheadh muid dhá mbeadh cúpla scilling againn le caitheamh san oíche Dé Domhnaigh agus … CC: RM-3-04-07
05
make think
N1
EXP
Semantic Class: COG
Chuir sé sin ag cuimhniú thusa. CC: RM-3-04-07
06
think of
N1
EXP
cloigeann
P1
THE
ar: rud, dath
Semantic Class: COG
Bhoil bhí siopaí ansin ann, agus bhí 'chuile shórt ní, a gcuimhneodh do chloigeann air, le fáil sna siopaí sin. CC: LM-4-02-17
Níl a fhios cé mba as a leath, le a raibh ann, idir 'chuile chineál dubh bán is buí agus 'chuile dhiabhal dath dhá gcuimhneodh do chloigeann air bhí siad ann. CC: LM-4-04-04