áitigh
amharc
aontaigh
ardaigh
athraigh
bac
báigh
bailigh
bain
baist
básaigh
beannaigh
bearr
beartaigh
beathaigh
beir
blais
bog
braith
breac
breathnaigh
bailigh
01 A 01
bailíonn [duine] [rudaí]
cruinnigh, bain, gather, pick, harvest = seek and store useful objects
|
N1
AGS
|
N2
MOT
|
Semantic Class: TRA
Is dócha gur iomú lá a chaith tú síos ar an gcladach, ag bailiú faochain agus duileasc fadó CC:
F2-22-06
Bhailigh muid a ndóthain [úllaí] ar ndóigh, agus amach linn. CC:
S4-02-06
Chruinnigh sé agus bhailigh sé 'chuile shórt ariamh, agus tá an t-airgead tirim sa teach acu, agus tá ithe agus ól dhá réir ann CC:
TM4-01-29
01 A 02
bailíonn [duine] [rudaí] [isteach, suas, ...]
cruinnigh, harvest, fish, catch, bring ashore, bring in = bring crops from the open into storage
|
N1
AGS
|
N2
MOT
arbhar iasc fómhar
|
A
DIR
isteach, suas
|
Semantic Class: TRA
An bhfuil an t-arbhar ar fad bailithe isteach agat? CC:
F7-02-03
Chuala mé go minic trácht gur iomaí glasóg mhór agus 'chuile shórt mar sin a bhí bailithe isteach acu. CC:
TM11-17-07
Agus nuair a bhíodh an fómhar bailithe suas acu, thugaidís beairtín coirce don tsagart, in áit an airgid nuair nach raibh an t-airgead acu. CC:
CR8-07-46
01 A 03
bailíonn [duine] [beithígh] le chéile
round up, hurdle, bring together = form pasture animals into a herd
|
N1
AGS
|
N2
MOT
beithígh
|
A
DIR
le chéile
|
Semantic Class: TRA
Thagadh cúpla duine nó triúr, agus bhailidís na caoirigh le chéile. CC:
LM1-01-02
01 A 04
bailíonn [duine] [duine]
pick up, collect, meet = arrive to collect somebody and bring them home
|
N1
AGS
|
N2
MOT
páistí
|
Semantic Class: TRA
Agus caithfidh tú a dhul tráthnóna agus iad a bhailiú. CC:
F2-11-06
01 A 05
bailíonn [duine] [airgead]
collect, raise = seek financial contributions from people
|
N1
AGS
|
N2
EFF
airgead rátaí altóir
|
P1
(FIN)
le haghaidh
|
Semantic Class: ACT
Bhínn ag dul thart ag bailiú rátaí freisin. Bhí mé i mo bhailitheoir rátaí. CC:
S6-04-03
Bhí muid ag bailiú suas le cheithre scóir punta, achuile lá, nó ceathair nó cúig uaireanta... uair a chloig, den lá sin. Agus nuair a bhí sé bailithe againn, ar ndóigh thug muid siar ag an sagart é. CC:
LM4-02-09
Bhí muid ag bailiú airgid, lena aghaidh sin. CC:
LM4-02-02
01 A 06
bailíonn [duine] [airgead]
cruinnigh, gather, save up = build up financial savings
|
N1
AGS
|
N2
AFF
airgead pingneacha an oiread
|
A
(PER)
suas
|
Semantic Class: ACT
Duine éigin, a chruinnigh agus a bhailigh 'chuile leathphingin dhár shaothraigh sé ariamh CC:
TM10-08-06
Níl mé ag rá go mbeadh muid in ann an oiread a bhailiú suas thríd an mbliain, agus go mbeadh muid in ann a dhul ar laethanta saoire. CC:
TM11-12-01
Tá tú chomh crua, chomh barainneach, chomh tuatach, ag bailiú agus ag bailiú agus ag bailiú nós a bhí do leithéide ariamh. CC:
F3-13-02
01 B 01
bailíonn [daoine]
cruinnigh, gather, assemble, get together = come to the same place as other persons do ar the same time
|
N1
MOT
[daoine] comhluadar
|
A
(TER)
ina chéile, le chéile, isteach
|
Semantic Class: MOT
Chonaic tú na spailpíní thoir nach bhfacais, bhí siad ag bailiú thoir inné. CC:
S6-16-01
Dhá mbeidís ag dul anonn go Státaí Mheiriceá, bhíodh siad bailithe ina chéile, cruinniú acu. Bhoil inniu, níl col ceathracha ag dul ag a chéile. CC:
S6-17-02
Bhaileoidís timpeall an oíche sin, bhíodh muirín mór i 'chuile theach san am sin rud nach bhfuil anois. CC:
F5-04-03
02 A 01.1
bailíonn [duine] (imíonn sé)
imigh, go away, disappear
|
N1
AGS
|
A
DIR
anonn, thar sáile
|
P1
DIR
go, go dtí
|
Semantic Class: MOT
Pósfaidh tú ansin is baileoidh tú go Sasana, nach ea? CC:
M3-09-09
Diabhal seachtain ariamh go raibh sí bailithe thar sáile anonn go Sasana. CC:
RMh1-11-17
An mbaileoidh siad anois uainn? CC:
CR6-01-01
02 A 01.2
bailíonn [duine] (imíonn sé)
imigh, go away, disappear
|
N1
AGS
|
P2
FNT
ó
|
Semantic Class: MOT
An mbaileoidh siad anois uainn? CC:
CR6-01-01
02 A 02
bailíonn [duine] (leanann sé dá thuras)
imigh, téigh, move on
|
N1
AGS
|
A
DIR
siar, suas
|
Semantic Class: MOT
Ní miste liom a bheith i mo sheasamh suas inti ar feadh go mbaileoinn siar Cill Rónáin, agus aniar arís, CC:
S2-10-01
02 A 03
bailíonn [duine] [treo]
imigh, téigh, move in/out, disappear into/out of
|
N1
AGS
|
A
DIR
isteach amach
|
P1
(TER)
go
|
Semantic Class: MOT
Bhíodh muid ag faire ar an máistir go mbíodh sé bailithe isteach, in am dinnéir CC:
S4-02-05
Bhí an landlady bailithe amach a dheirfiúirín pé ar bith cá raibh sí imithe. CC:
F3-10-04
Tá go leor de mo chuid cuisliméaraí bailithe amach go Tír an Fhia. CC:
6-21-05
02 A 04
bailíonn [duine] [leis]
imigh, glan, go away, disappear
|
N1
(AGS)
|
A
(DIR)
amach
|
P1
AGS
le
|
P2
DIR
go
|
Semantic Class: MOT
Bailigh leat a sheantincéara lofa ! CC:
RM1-05-20
Ach chuaigh sé chun siúil, bhailigh leis amach an cnoc CC:
RM3-02-05
Bhailigh linn go Carna a bhí leathchéad míle uainn. CC:
S4-03-21
02 B 01
bailíonn [duine] [áit] (téann sé thar bhráid)
téigh thar, pass by, go past
|
N1
AGS
|
N2
LOC
|
A
(DIR)
amach soir
|
Semantic Class: MOT
D'airigh muid ag dul isteach thar an gclaí é, agus, nuair a bhailigh sé an claí, chuaigh sé isteach ar thalamh bán, is níor airigh muid ariamh ní ba mhó é. D'imigh sé leis. CC:
LC4-02-52
Bhailigh siad amach Árainn Mhór, agus, Oileáin Árann ar fad, agus d'fhanaíodh siad laethanta ag iascach CC:
TM4-04-07
Agus cloisimse iad ag rá, ó bhaileos tú soir an Spidéal, nach dteastaíonn Gaeilge ar bith uait. CC:
TM12-07-01
02 B 02
bailíonn [duine] [aois]
téigh thar, pass, get past/beyond
|
N1
EXP
|
N2
TEM
|
Adj
TEM
rófhada
|
A
(DIR)
amach
|
Semantic Class: EVT
Ach ó bhaileos fear leathchéad bliain tá a chuid cnámhanna strumpaithe gan bhuíochas. CC:
RMh2-07-08
Nuair a bhaileos mise amach na hocht mbliana déag breathnóidh mé amach dhom féin. CC:
S7-12-04
Bhí cailíní i mo dhiaidh nuair a bhí mé ag dul ag an scoil. […] Ach (tá) mé bailithe rófhada anois. CC:
CR6-01-06
02 B 03
bailíonn sé [pointe ama]
téigh, surpass, get later
|
N1
X
|
N2
TEM
|
A
(DIR)
amach
|
Semantic Class: PHA
Ó bhailigh sé amach am dinnéir bhí na sluaite ag cruinniú. CC:
S4-05-13
Aimsir rabhartaí san earrach, ó bhaileodh sé Lá Fhéile Bríde. CC:
TM1-08-07
02 C 01
tá [rud] bailithe (tá sé imithe, ídithe, caillte)
imigh, caill, disappear, vanish, go away
|
N1
|
P1
(EXP)
ó
|
Semantic Class: PHA
'Sin é an chaoi a raibh sé le mo linnsa ar chuma ar bith. Ach tá sé sin bailithe anois. CC:
CR6-05-06
Ní raibh againn ach an builín, agus galún uisce, agus bhí sé sin bailithe san oíche Dé Luain. Bhoil, roimhe lá Dé Luain. Bhí sé caite. CC:
CR6-01-14
Bhí go leor acu [dánta] ceart go leor agam, ach tá siad bailithe anois uaim. CC:
CR6-08-01
02 D 01
tá [duine] bailithe (tá sé tar éis bháis)
imigh, caill, die, pass away
|
N1
EXP
|
Semantic Class: EVT
Beannacht Dé lena anam, déarfainn go bhfuil sé bailithe. PL: Tá, sé ar slí na fírinne anois, CC:
CR6-05-04
Bhí siad bailithe anuas romhainn agus 'chuile bhád acu ag ceapadh go raibh mise bailithe. PL: Go raibh tú caillte. CC:
CR6-06-08
Bhí sé ag dul anonn is anall agus is gearr gur bhailigh sé. PL: Cailleadh é. SE: Cailleadh é. CC:
CR6-25-02
02 E 01
déanann [rud] [duine] bailithe (cuireann sé meisce air)
ól, be drunk
|
N1
CAU
|
N2
EXP
|
Ach dhá n-ólfá ansin do dhóthain den leann a Sheáin an ndéanadh sé cineál bailithe thú... nós fuisce nó pórtar nó... SD: Bheifeá óltach, bheifeá óltach. CC:
CR5-16-03
02 E 02
tá [duine] bailithe [i ndiaidh duine] (tá sé an-tógtha leis)
be crazy about
|
N2
EXP
|
P1
TER
i ndiaidh
|
Semantic Class: PSY
Agus iad [cailíní] an-mhór i mo dhiaidh ar maidin. […] Bailithe i do dhiaidh, mar a deirtear. CC:
CR6-09-03
Is le cúnamh airgid ó COGG (An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta) a cóiríodh Foclóir Briathra Gaeilge le foilsiú ar líne.
The online publication of the Valency Dictionary of Irish Verbs has been supported financially by COGG (An Chomhairle um Oideachas Gaeltachta agus Gaelscolaíochta).
Toradh é Foclóir Briathra Gaeilge ar thionscadal taighde a cuireadh i gcrích in Ollscoil Wuppertal agus in Ollscoil Bonn le cúnamh airgid ó Deutsche Forschungsgemeinschaft.
The Valency Dictionary of Irish Verbs is output from research conducted at the University of Wuppertal and the University of Bonn with financial support from Deutsche Forschungsgemeinschaft.
Tá Foclóir Briathra Gaeilge ar fáil faoi cheadúnas Open Database License.
The Valency Dictionary of Irish Verbs is available under the Open Database License.
